|
Ons Oorlogsdagboek 1914-1919
door Jan De Belser
deel 13
Bl.94
paarden ; soldaten waren als duivels, met veel gerucht, aan ’t smeden ; voor de pastorij, die brandde, lagen meubelen en andere voorwerpen op hof en straat. De molen, die voorover gestuikt was lag met zijnen staart deels omhoog nog te rooken. Op de woning des molenaars (Aug. Busschots) wapperde eene D. vlag. De D. aan wien hij zegde dat hij van den “hauptman” mocht gaan, zegden hem dat hij maar gauw in een huis moest binnengaan en binnenblijven, dat alle huizen toch ledig stonden. Van zijne woning vond hij deuren en vensters verdwenen ; die staken in de loopgrachten op den berg. Dan trok hij met zijn gezin naar ’t huis tegen de hoeve van Alf. Vermeulen (Kegelstraat). ‘s Vrijdags voor ’t vee aan het gras maaien; werd hij daar als spion door een D. aangehouden, en bij den overste in onze woning gebracht tot onderzoek van zijn gedrag. Alle wegen en straten lagen vol D. Overal en gedurig hoorde hij : “Smit met spioen” … geef hem den kogel…dood en dergelijke bedreigingen. De soldaat Smit scheen van al de soldaten gekend te zijn. Amand, die zijn gedrag aan “Smit” had uitgelegd, moest buiten aan het venster onzer keuken blijven staan, tot dat Smit alle inlichtingen had overgemaakt. Dan moest hij binnenkomen. De mannen in de keuken waren volop aan ’t stoken en koken. Nu en dan kwam er een wacht binnen met orders of om bericht. Van die wachten waren er die boeken uit een boekenkast namen, welke daar stond, en na er in gezien te hebben, die weer ordelijk terugstaken. Toen “Smit” gezegd had dat de man zieke kinderen had, kreeg Amand een groot stuk vleesch; toen ze zagen dat zijn zakdoek te klein was gaven ze hem ‘nen grooten witten doek om het in te doen. Dan werd hij door “Smit” weer teruggeleid en deze zegde hem dat hij bij elken stap naar buiten één zijner kleine kinderen met zich moest nemen. Voor zijne aanhouding was hij van op onzen toren door waarnemers aan het maaien gezien, en als spion verdacht.
(Tegen den avond naar Fr. Rijmenants om 2 met lood beslagen B. proj. Bij ‘t overstappen der prov.baan aan de hooge brug verbergen we ons voor eene patrouille en laten onze vracht bij de brug in de diepte rollen. Gevaar voorbij hebben we veel moeite gehad om alles weer te vinden).
10. In “Antw. Tijdingen” zien wij dat de “Lusitania” een der prachtigste oceaanpaleizen een dezer laatste dagen op reis van New York naar Liverpool op eenige afstand van de Iersche kust door een D. boot is getorpedeerd, dat van de 2160 schepelingen er slechts 658 zouden gered zijn. Onder de slachtoffers zijn veel Amerikanen.
11. Over ‘t in de grond boren der “Lusitania” sprekend zegt onze gebuur Lemmens : “ Ja in Amerika zijn er velen van oordeel, dat de beschaafde D. niet in staat zijn de barbaarschheden en gruwelen te plegen, welke de Belgen hun ten laste leggen; maar nu valt er een van die voornaamste ongelovigen de miljardair Van der Bilt als slachtoffer van sluipmoordenaars, wat zullen ze nu zeggen ?
Vandaag wordt voor de 1e maal door het D. bestuur de uitdeeling der poststukken als op vroegeren voet verricht op onze parochie (gemeente Berlaer) met dit verschil dat men voor de verzending den postbode moet afwachten, wijl de briefbus nog niet in regel is. Bij deze 1e uitdeeling ontvangen wij per postkaart (afgestempeld Herentals 9-5-15) mededeeling van ‘t overlijden van Karel Janssens oudsten zoon van nicht Josephina te Lille. Facteur Camps die hier vroeger ongeveer 25 j. den dienst gedaan heeft, is weer in dienst. Hij deelt ons mee dat brieven voor Holland slechts op het hoofdbureel te Antwerpen aangenomen worden - overeenstemmend met de verklaring van broeder Ov. van Hamont.
12. op de alhier heden aangeplakte lijst van de door het krijgsgerecht van Mechelen op 3 april 1915 veroordeelde personen, staan aan het hoofd ;
1) Alfons Winkelmans uit Melcauwen en
2) August V.d.Wijngaert “Gangelberg” - wegens belediging en verzet tegen D. schildwachten Winkelmans tot 10 maanden en V.d.Wijngaert met 8 maanden gevang.
De 1e groep bedevaarders naar Scherpenheuvel, die wij van het jaar zien passeeren, telt ongeveer 20 man de 2e groep ongeveer 100 pers. met 2 rijtuigen.
Notaris De Bie uit Holland weergekeerd, zegt dat Italië reeds In den strijd gewikkeld is.
13. Vrouw Louis Gijsemans deelt ons mee, dat vrouw Louis Augustijnen verleden week te Beersel de militievergoeding (onder vorm van hulp vanwege het Steuncomiteit) van haren man - die als deserteur in Holland verblijft; ’t zij 159,25 fr. voor 13 weken heeft ontvangen - en hem verleden Maandag in Holland is gaan vervoegen.
Mittes weergekeerd van Wiek. zegt : “Een leurder met touwen en koorden, die heel Vlaanderen heeft doorloopen zoo ver hij kon, heeft in W. verteld dat de Verbondenen bij machte zijn door te breken. De Franschen zouden daar onmiddellijk mee aanvangen, doch de Eng. vinden het beter den vijand op het huidig gevechtsterrein uit te putten, wijl men vreest dat de vijand bij gedwongen terugtocht in België verwoestingen en gruwelen zou kunnen begaan. De getalsterkte der Verbondenen schijnt zoo groot te zijn, dat de oudste Fr. klassen in verlof zijn gegaan.”
14. De auto met geel-groene vlag die hier voorbijreed, is ook elders te zien geweest. Hij zou een Braziliaansch bisschop vervoeren op onderzoek nopens de gruwelen der eerste invallers, en alzoo ook opgemerkt zijn bij de ontgraving van gesneuvelde soldaten te Lier.
De als voor legerdienst geschikt aangegeven paarden der gemeeenten Booisschot, Hallaer en Heyst werden heden namiddag op de speelplaats der jongensschool te Heyst bijeen gebracht. Van de 36 die er verschenen, zijn er door de D. 35 opgeeischt. Een D. officier, die vroeger als paardenkoopman in onze
Bl.95
streek reeds gezien en gekend was, met een veearts, maakten den keur- of onderzoeksraad uit. Na wat dingen en bieden, klonk het uit den mond des officiers; “ Neem af! “ en nam een man van de bezetting het paard over van zijn leidsman, die zijn onmisbaar en geliefkoosd dier zag wegleiden.
Een boer die 100 fr. aanbood om zijn paard te mogen behouden, kreeg voor antwoord: “Gij het geld en wij het paard.” Echter werden de paarden aan tamelijk hoogen prijs en met gereed geld betaald. De hoogste prijs beliep 1425 fr., de gemiddelde 1100 fr.-1200 fr. Een van de geringste dieren, dat elkeen 500 fr. schatte, werd 800 fr. betaald. Paarden van eerste klas zijn er niet meer , wijl deze reeds door de boeren zelve zijn verkocht, uit vrees dat de D. ze tegen lagen prijs zouden opeischen. Morgen is het te Konings-Hoyckt te doen voor Berlaer, Putte en K.Hoyckt. Gaat dat zoo voort, dan geraken veel boeren zonder paard en gaat er de landbouw fel onder lijden. Aldus meegedeeld door Louis Wijns en boer Hermans ( Slotje).
15. De paardenmonstering te K.Hoyckt voor de paarden van Berlaer zal eerst Maandag plaats hebben. Leon Goovaerts heeft vernomen dat een persoon uit Lokeren te Antwerpen heeft verteld, dat meerdere personen die stad en omstreken beginnen te verlaten uit vrees …
16. Men zegt dat de vijand op meerdere plaatsen aangevallen en aan ‘t wijken is. Kanongebulder wordt heden bij poozen waargenomen.
17. Op de uitverkoop van lijnmeel en maïs (in de Gildezaal) zegt iemand : “ Het is wel oorlog, maar toch blijven er centen onder het volk om bloem, brood en al te koopen wat er noodig is”. Waarop pachteresse Michiels laat volgen: “ Ja, ’t is voor de boeren ‘ne goede winter geweest : ze hebben niet veel moeten koopen, en van de boter en alle andere dingen veel, veel geld gemaakt”. “En die ’t meeste geld gemaakt hebben, zijn dan nog het gierigst, zegde een derde, die willen aan fatsoenlijken prijs dan nog geen patatten leveren, en die zouden de menschen in de stad van honger laten “creveeren”. “Wat groot verschil voor den oorlog en nu, riep er een, de boeren zijn altijd arme menschen geweest, maar die gaan nu heer worden”. “Wel, zegde een andere, dan is de oorlog een goed ding, en toch roepen ze allemaal dat de oorlog maar gedaan was; ik geloof dat er veel aan ’t gek worden zijn”. (Afgeluisterd).
Aug. V.d.Wijngaart van Melcouwen brengt ons ter lezing een brief van zijnen broeder Frans, den 17-4-‘15 uit Valognes verzonden. Uit dit schrijven blijkt dat hij 14 dag. in Rotterdam en 1 dag in Vlissingen heeft verbleven, waar hij de 4e April middernacht aan boord is gegaan en om 6 u. den volgenden dag vertrokken. Om 17 uur is hij te Tilburg Doks ontscheept, in den trein overgestapt en rond 12 u. ‘s nachts in Folkestone aangekomen. Hier had de keuring tot dienstneming plaats. Den 6e naar Dieppe vertrokken, ontmoette hij daar bij toeval een 1e sergeant uit Bousval, bij wien hij in de Walen nog had gelogeerd. Den 7e dag daar vertrokken is hij op 8-4-‘15 in Valognes gearriveerd. Daar heeft hij een soldaten pak van grenadier aangekregen. Daar ontmoette hij Frans Busschots, Aug. Aerts, Juul Op de Beeck, Frans Salvo en Em. Van den Bulck van K.Hoyckt. Zijn adres luidt : Fr.V.d.W. Centre d’Instruction, 6e D.I., 12e comp., 1e peleton, Valognes (Manche, France).
18. Uit “Antw. Tijdingen” blijkt al meer en meer dat er over een groot deel van ‘t front vooruitgang der Verbondenen te bemerken is. Bij poozen kanongebulder.
19. Een reizende passant uit Antwerpen vertelt bij gebuur Lemmens dat een deel der Antwerpsche bezetting gisteren bevel kreeg naar de IJser te vertrekken, dat één der officiers zich naar zijn kwartier begaf en zich door ’t hoofd schoot; dat één zijner ondergeschikten onmiddellijk tot den graad des moordenaars werd bevorderd en met zijne manschappen vertrok.
We zien geen dagbladen meer dan “Antw. Tijdingen” Daarin zien we dat de Ver. Staten het gebruik van duikboten als een onmogelijk middel om den handel van vijanden te verhinderen, afkeuren, en wenschen dat er van torpederen der “Lusitania” vergoeding zal verleend worden, en dat dergelijke feiten niet meer zullen herhaald worden.
20. Jos. Vermeulen, molenaar op Melcauwen, deelt ons mee ;” Zoo het schijnt hebben er in den nacht van 28 op 29 Sept. ’14 reeds D. voorposten vertoefd in zijn (steenen) molen: “ Des Dinsdag, 29 Sept. richtte het fort van Kessel zijn vuur op vermelde molen. Het 1e projectiel ging erover heen en ontplofte achter de woning der kinderen Brandts, het 2e op enkele meters van zijne woning Terwijl zijn zoon Louis, de B. wachten te Berlaer liep verwittigen, dat er zich géén vijanden in den molen bevonden, ontplofte eene 3e bom in den tuin van het kleine molenhuis op enkele meters van den steenen molen. Naar gelang die verbeterde pointeering was bij een volgend schot de molen ongetwijfeld getroffen en wellicht vernield geweest zooals die van Heestenheide.
August Certiaens, die alle weken in betrekking is met veekooplieden van Diest en omstreken, deelt ons verhalen mede over wreedheden door de D. gepleegd bij hun inval, en van strenge straffen opgeloopen door twee Brusselsche vrijwilligers, die om gemakkelijk de Holl. grens te overschrijden in het bezit werden gevonden van ‘t adres der gebroeders Louis en Edm. Van den Eynde (veekooplieden aan de grensstatie Weelde Merksplas), welke laatsten na 10 dagen hechtenis en dank de rechtzinnige getuigenis der twee andere aangehoudenen in vrijheid zijn gesteld.
21. Naar de “Koln. Zeitung” uit Bern vernomen heeft, zouden de D. en Oostenr. Hong. Konsul-generaal met hun personeel en 18e dezer uit Rome vertrokken zijn. Dat belooft het beste.
Bl.96
22. Van in den nacht tot heden namiddag rollen meer treinen dan naar gewoonte over het spoor Lier-Aerschot. De “Antw. tijdingen” geven als laatsten akte van ’t Ital. Gouvernement, de volgende nota door den min. van Buitenl. Zaken aan de Ital. gezant te Weenen : “Voor deze redenen verzekert en verklaart Italië, vol vertrouwen op zijn goed recht, dat het van af dees oogenblik zijn volle vrijheid van handelen terugneemt en zijn bondgenootschap met Oostenrijk-Hongarië verbreekt en toekomstig zonder uitwerking verklaart.” Italië laat zich door de D. bedreiging ons niet meer afschrikken Het dagbl. “Norod. Allg Zeit” die opzegging door Italië besprekend zegt “dat de provocatie van Russische zijde is uitgegaan en dat Rusl. dan wereldkrijg ontketende.
23. Die afbreuk van Ital. met Oost.-Hong. mag dus wel een oorlogsverklaring heeten. Een schipper die kolen tot Mol of Gheel bracht voor de handelaars L. en Fr. Heylen deelde Donderdag aan een bediende dier handelaars mee dat in Duitschland het gerucht liep als zouden D. België gaan ontruimen, om wille of uit vrees van besmettelijke ziekte en hongersnood. Een D. soldaat te Heyst zou in denzelfden zin gesproken, maar voor reden gegeven hebben, dat de tegenwoordige troepen verplaatsing alleen dient om de Rijnstreek te versterken. Zou men dan mogen besluiten dat de onvergelijkbare legers des “Kaisers” iets beginnen te voelen of dat ze vreezen wat het Handelsblad van heden schrijft, namelijk dat Italië vele regimenten in ’t N. bijeentrekt om langs Frankrijk het W.front te gaan steunen.
Een raar geval : onze EHO.Boeckx verhaalt : “De EHP. en zuster van Pijpelheide waren uit den brandkoffer voor 20.000 fr. papieren weerden kwijt geraakt bij den inval des vijands. De overste der D. te Aerschot van die weerden in bezit gesteld -spreken weet niet door wie of hoe - gaf daarvan kennis in de omstreken. De EHP. van vernoemde parochie wist den aard, nrs. enz. der titels (ten minste voldoende inlichtingen) te verschaffen en kwam als zo terug in het bezit van zijn goed.”
24. Er passeert hier een gewoon gespan speelkar, bezet met verschillende personen : 2 dezer laatsten, een vrouw met “Baldersche kap” op ’t hoofd en een D., zien wij reeds voor de 4e maal; men zegt ons dat ‘t gespan van Snja is, wiens huisgezin voor 9/10 D. zou zijn.
Ten einde in de noodwendigheden der behoeftige en werkende klas te voorzien, en vooral om alle kwaad dat uit werkeloosheid volgt, te voorkomen, hebben meer plattelandsche gemeenten, naar ’t voorbeeld der steden, werk gezocht voor hunne gedwongen stakers. Beersel is één der eerste gemeenten geweest welke aldus hebben gehandeld. Reeds van in Februari zagen wij aldaar schepene Truyts met eene heele ploeg werklieden ’s morgens bij ‘t licht worden uittrekken om grachten langs banen en wegen te ruimen en straten te vereffenen, en dat werk met zooveel nauwkeurigheid en orde bestieren dat het plezier was om zien. De schepene zelf vreesde daarbij niet schop of truffel in water en slijk te hanteeren. Eindelijk gaat men daarmee ook te Berlaer-Heikant beginnen. De werkloozen hebben zich daartoe moeten aangeven. Een lijstje van 48 deelnemers hangt aangeplakt.
25. Heden morgen werd met voornoemd werk aangevangen in de Steenstraat op de uiterste grens der gemeente Berlaer. De E.H.O. komt aan de leerlingen in de klas mededeelen “dat werklieden wier namen aangeplakt hangen, morgen namiddag van 3 tot 4 u. (op de wekel. uitverkoop van bloem), hun aandeel daarvan zullen bekomen, alsmede de door hen aangevraagde plantmaïs, zonder geld - tegen levering en uitvoering van werk.” Het uit te betalen dagloon zal op die manier niet verdronken, vertuischt of op andere wijze verkwist worden.
Een onzer ll. Emiel Vervloet van Melcauwen, komt ons een bewijs van schoolbijwoning vragen, ten einde toelating te bekomen dagelijks per rijwiel over ’t spoor te mogen passeeren naar school en terug.
Norbert Kempeneers van Schriek, die hier passeert deelt ons mee : dat hij voor rekening der gemeenten Haecht en Keerbergen begonnen is met de herstelling der Hansbrug, de D. die dit werk kwamen nazien, keurden het goed ; maar heden morgen kwamen er anderen die hem bevolen te stoppen, onder voorwendsel dat het verkeer niet mag onderbroken worden ; - dat zijne nicht heden uit Brussel aangekomen, vertelt dat aldaar grote troepenverplaatsingen in gang zijn en men in de hoofdstad algemeen denkt dat de stad binnen enkele weken kan ontruimd zijn, wijl de D. zelven, na Italiës afbraak verklaren dat de overwinning voor hen onmogelijk is ; - dat zijn zoon, normalist in de normaalschool te Mechelen, heeft vernomen dat 3 onderwijzers-brancardiers: Leon. De Groodt (onze kozijn) van Schriek, Verbist van Itegem en … van Boom in de loopgraven aan de IJser zouden gevallen zijn.
Naar O.L.V. Waver. La Mère Ignace zegt ons. dat het gesticht geene oorlogsschade heeft aangegeven of zal aangeven. geleden door de ll. Op hare vraag naar ‘t bedrag der schade geleden door onze 3 kinderen te Waver, geven wij op 600 tot 700 fr. Deze morgen zegt M. Ignace, waren de D. te Mechelen onhandelbaar en niet om aan te spreken ; ‘t moet hun slecht gaan.”
26. Namens de D. overheid is de veldwachter van wege den hr. Burgemeester gelast bekend te maken dat het verboden is vogels te rooven, meikevers en andere dieren te vangen en te martelen op boete van straf.
De werkloozen van Berlaer-Centrum worden, naar mededeeling des veldwachters gelast de dorpsplaats op te hoogen om die plaats later tot lusthof aan te leggen. Wij maken van de gelegenheid gebruik en laten met den veldwachter aan ’t gemeentebestuur vragen de werkloozen ook te willen gelasten met ophoogen van de koer onzer school die in de winter dikwijls een modderkuil gelijkt
Bl.97
en bij slagregen des zomers meermaals gansch overstroomd werd.
De “Antw. Tijdingen” gewaagt van de eerste vijandelijkheden tusschen Italië en Oost. Hong. Het eerste bedrijf beschieten der Ital. Kust - geeft alle voordeel aan de aangevallenen (Oost. Hong.), die zoals het oorlogsperskwartier meldt : “tegen den strijd gehard zijn, aan het zegepralen gewoon zijn, en den minstwaardigsten aller vijanden weten te ontmoeten!!”
27. Kinderen deelen ons mee dat : Dat te Heyst een 15 jarige jongen (familie van Meuris van Heesten) door de D. betrapt op ’t musschenrooven, aangehouden en 3 dagen opgesloten is geweest ; - dat 2 D. zich nabij het huis van Louis Bastaens in de Laterlei, in ’t houtgewas hadden verborgen om vogelzoekers te betrappen ; - Dat de veldwachters van Beersel en Putte de lieden hunner gemeente zijn gaan verwittigen van het gevaar aan ‘t vogelzoeken verbonden. (Bravo D. voor dien maatregel!). Schoonbroeder Louis van Brussel aangekomen, heeft te Mechelen al zijne pakken en papieren door de D. moeten laten doorsnuffelen, ingevolge de strenge maatregelen tegen de geheime briefwisseling met het buitenland.
Te Putte hangt aangeplakt, dat vóór den 1e Juli geene aardappelen mogen verkocht, en geene graangewassen mogen afgemaaid worden. (J. Nauwel. Stelt ons een “quart de cercle” ter hand)
28. De baanwachter in de Smidstraat, door de D. aangesteld en bezoldigd voor ’t bewaken der schuif, deelde verleden Maandag op de uitbetaling der milit. vergoeding, aan de aanwezigen mee, zulks tegen ’t verbod dat hem tot zwijgen over treinvervoer is opgelegd, dat ’s voormiddags 2 treinen vol soldaten naar Aerschot toe waren voorbij gerold.
Onder de nieuwe wachten op Melcauwen zijn zeer strenge mannen : Gisteren passeerde daar een rijtuig met leerlingen uit de kostschool van Berlaer. Voor dat het ’t spoor naderde klonk het : “ Niet voortvaren!”. Allen moesten afstappen om den pas te toonen. ’t Is reeds gebeurd, zegt men, dat de bijzonderste, ttz. de strengste, te bed zijnde en eenig gerucht hoorende naderen, er in zijn hemd naartoe snelde!.
Broed. O. van Hamond die zich naar C. te Mech. moet begeven, blijft hier vernachten. Op zijn raad is Mitt. erin gelukt bij den Duitse consul te Maastricht een pas tot grensoverschrijding te krijgen ; een juf V.W. zou haar tot Mol vergezellen. Broed. Ov. die gedurig op reis is - zaakvoerder voor meerdere gilden in ‘t omliggende met “Boerenbond” en andere inrichtingen, deelt ons zoo van alles wat mede :
Over 14 dagen is er in ‘t “Vrije België” fel gefeest en gevierd ter gelegenheid van het binnentreden van de den 100.000e vrijwilliger. In de laatste 8 tot 10 dagen zijn er slechts 5 of 6 aanvallen door de D. gedaan, die allen afgeslagen werden: bij één dier aanvallen moesten de Fr. voor ’t uitwerksel van gasbommen de loopgrachten ontvluchten, maar Belgen sprongen ras toe en maaiden met mitrailleuzen op de borstwering de aanstormende D. infanterie weg.
Hoe men de D. waakzaamheid aan de grens verschalkt. Deze week arriveerden te Hamont twee 20 jarige vrijwilligers van tegen Brussel. Met een ezelskarken van de Zusters rijden deze in werkmanspak naar eene zanduitbating tegen de uiterste grens om zand. En niets te zien… wippen ze over de grens. Een kleine gaat het gespan terughalen. Het werkmanspak wordt in Holland afgelegd en door smokkelaars teruggehaald, die de kleederen der “geredden” meenemen.
Treinen met in stroo en hooi verborgen flesschen, zouden uit Duitschl. in W. richting, ook hier over ’t spoor verzonden worden, men veronderstelt om bij gebeurlijken terugtocht met de scherven alle verkeer van cyclisten op den weg te verhinderen en te versperren.
Ongelooflijk hoe de D. hier te lande hunnen toestand tegenover eigen manschappen verbloemen. D. officiële communiqués in Holland strijden dikwijls regelrecht tegen hunne communiqués in België. Te Rethy hebben de barbaren een 10 tal huizen afgestookt omdat de B. gendarmen op eene patrouille hadden gevuurd. Een gehuwde D. militair van Antgaerde (bij Hoegaerde) in Holland geïnterneerd, was sedert het uitbreken des oorlogs zonder nieuws over zijne huisgenooten. Broeder O. is de vergadering van den Boerenbond te Leuven door tusschenkomst van den E.H. Luytg. in betrekking gesteld met vertegenwoordigers van vernoemd dorp en heeft alszo over de vrouw en de kinderen diens militairs (zekere Delbrassine) de beste inlichtingen bekomen en hem die op ‘t onverwacht in Holland overgemaakt. De dame eens Belgisch officiers uit Marcinelle of Marchienne is met documenten op stof, waarmede hare klederen gevoederd waren, over de grens langs Holland en Engeland verleden week naar Frankrijk gereisd. 4 personen van Hamont weten op beurt - 1 per dag - over de grens de “Tilburgsche Courant” en andere bladen te smokkelen, en zoo blijft men voortdurend op de hoogte van den toestand. De bestuurder der kruidfabriek te Caulille - de D. hebben van den beginne deze fabriek uitgebaat - is onlangs ook naar ‘t front geroepen.
29. Men zegt dat te Berlaer maar enkele soldaten zullen blijven onder wier toezicht de burgerwacht van af den 1e Juni zal in dienst geroepen worden.
Aan het front is voor onze jongens groote verbetering gekomen : De soldaten, vaders van kinderen, zijn van loopgravendienst ontslagen en met andere werken gelast ; de dienst in de trancheés duurt geene dagen meer ; in gewone omstandigheden worden de mannen alle dagen door anderen afgelost ; voor onderhoud, kleederen, voedsel, gezondheid wordt goed gezorgd.
30. Broeder weergekeerd van Mechelen vergezelt ons naar Wiekevorst. Mittes gisteravond daar aangekomen vertelt al de wederwaardigheden harer reis naar Maastricht en naar … huis. Een Hollands blad deelt mede dat, ingevolge het verlies van Amerikaansche levens (Lucitania) Amerikaanse millioenen, ontzaglijke sommen zouden bijeenbrengen om eene massa munitie naar het W.front te sturen.
Bl.98
Op de gemeentehuizen in het omliggende liggen pakken aanplakbrieven, waarin het Duitsche bestuur verbiedt vóór 1 Juli aardappelen uit te doen, en zelfs snijrogge af te doen.
31. Een Duitsch priester gisteren in auto te Berlaer aangekomen, heeft voor de bezetting, die daar verblijft, eerstdaags naar het front moet vertrekken, - in de kerk in eene mis gecelebreerd, die door al de manschappen werd gezongen ; eene voorbereiding der mannen voor het vertrek, denkt men.
Heden voormiddag rolden verschillende auto’s met officieren voorbij in de richting van Antwerpen ; 13.30 u. – 15 cyclisten het geweer op den rug, in dezelfde richting.
De rondventer van “Antwerpsche Tijdingen” deelt mede dat zijn blad heden de laatste maal verschijnt, alle bladen zelfs de Ned. D. gezinde bladen, zijn door den bezetter geschorst. Wellicht wijst die schorsing op iets ongunstigs voor den overweldiger.
Juni 1. Gisteren rond 17 à 18 u. zouden hier 2 Duitsche deserteurs aangeland zijn. Bij ’t vallen van den avond kwamen 2 manschappen van Melcauwen bij gebuur Lemmens vragen of hij geen 2 personen, -zij gaven hem de beschrijving : de eene met hoogen kol en smallen mond, de andere met licht-grijze klak… had gezien. Op zijn ontkennend antwoord, wendden zij voor, niet op zoek te zijn naar wegloopers, met onder elkander te zeggen:” Zij zullen wel naar Melcauwen gefaren zijn”. In den nacht is men bij Leon. Goovaerts, met wien ze in ’t voorbijgaan eenige stonden gesproken hadden, komen inlichtingen nemen en opzoekingen doen. Eén der twee, ze waren zonder duit op zak, zou gezegd hebben zich te gaan aangeven, de andere is de richting van Putte ingeslaan.
Het gerucht; als zou Mechelen uitgehongerd worden, omdat de arsenaal werklieden weigeren het werk te hernemen, wordt bevestigd. Ook allerlei verzinsels en vooral sensatie berichten worden door ‘farceurs’ de wereld ingezonden – te nietig om hier aan te halen - wanneer eenig aangekondigd feit, dat men voor klucht houdt, werkelijkheid wordt, zoals nu de Mechelsche uithongering
2. De “Mechelsche uithongering” wordt andermaal bevestigd en geregeld door gedrukte plakkaten die hier en overal in het omliggende van Mechelen aangeplakt worden. (Voor inhoud dezer plakkaten zie onze aantekeningen schrijfboek nr 3 bladzijde 486 of Afschriften van berichten niet voorhanden in de archieven lijsten A.B.C.)
3. We vernemen, dat er in gevolge hooger staande bekendmaking (bedreiging aan de Mechelsche omgeving) heden het tramverkeer Heyst-Mechelen gansch geschorst is. Nu zullen de Duitschers die in elke tram zoo talrijk aanwezig waren, ook mogen te voet voortfaren.
Men vertelt ons, dat de Orts-Kommandant von Donop, best gekend onder de naam van “de oude Krupp” of van “de oudegrijzekwade duivel van Heyst” een deze laatste dagen bij een groep werklieden, die de baan nabij Hellebrug aan ‘t werken zijn en staaltje zijner ridderlijkheid heeft achtergelaten : daar een der werklieden, die in den kruiwagen stond hem niet groette, beval hij den man op strengen toon zijn vracht neer te zetten en hem de verontschuldigde eer - Klak in de hand - te bewijzen. In zijne verbittering zou hij er aan toegevoegd hebben ; “… gij moet ons groeten, wij zijn uwe meesters, gij zijt Duitsch, gij zult niet Fransch of Engelsch wezen, maar Duitsch blijven.
Jul Nauwelaerts deelt ons het volgende mee : 1. Bij den E.H. Georges Lambrechts pastoor de Kalmthoutschen hoek, bood zich dezer laatste dagen een fatsoenlijke jongeling aan, die verklaarde zich als vrijwilliger langs Holland naar het front te willen begeven, en te dien einde raad en hulp van den E.H.Pastoor afsmeekte. Vaderlandsliefde deed den vreemdeling voldoening krijgen, en uit dankbaarheid deed deze den EHP. aanhouden en wegvoeren.
2. Een jongeling uit St. Katelijne Waver (dorp) was tijdens den aftocht van het leger tot bij zijns ouders huis gekomen. Des anderendaags bij verderen aftocht naar Lier verklaarde een officier dat de jongeling te St. Katelijne Waver gevallen was. Later echter scheen uit een toegekomen brief te blijken dat de jongeling nog leefde en zich elders bevond. Deze week komt men zijn lijk met dit van nog 2 makkers nabij zijn ouders huis te ontgraven. Kleedingstukken, brieven enige dagen voor zijn dood door zijn nabestaanden geschreven en op hem gevonden hebben zijn eenzelvigheid vastgesteld en allen twijfel weggenomen. Mogen zijn nabestaanden zich getroosten bij de gedachte dat hun zoon en broeder, tot verdediging van het Vaderland op zijn geboorteplekje zijn beste krachten aanwendde, viel en te midden van reeds heengegaan vriend en verwanten rust, tegenover zoovelen wier wijze, plaats en tijd van verdwijnen een geheim blijven !
Bl.99
4. De “Antwerpsche Tijd” van heden bericht, dat, ingevolge de weigering der arsenaalmannen hun werk te hernemen, de aangekondigde maatregel tot “uithongering” van gisteren in voege is getreden. En inderdaad, personen uit de richting van Mechelen weergekeerd, weten te vertellen dat uit de tramlijnen riggels zijn weggenomen. Tevens vernemen wij dat vele manschappen der Mechelsche bezetting het besluit der stakers in het geheim toejuichen, wijl het hun vertrek naar het front -naar den dood- meenen velen - doet verdagen. Ook elders klagen die mannen : op Mele, is o.a. een 54 jarige Duitscher aangekomen, die zegt een groot deel van zijn leven en tot dit ogenblik Zwitserland te hebben bewoond, en nu gedwongen werd in soldatenpak en met geweer hier te komen patrouilleeren, misschien sneuvelen! Even luid zouden manschappen met een veldpost gelast, morren en klagen, omdat ze schier zonder rust of poos, dag aan dag verbazend verre afstanden moeten doorlopen per velo, ‘t weder moge nog zoo ongunstig zijn. In Heyst zegt men - zou er al zo een jongeling gansch uitgeput en ten einde krachten zijn ! IJzeren tucht drijft tot het uiterste.
Duitsche gruwelen. Louis Nagels vertelt : ”De 2 of 3 eerste nachten na mijn terugkeer van de vlucht kon ik het in mijn huis niet uithouden ; ik ging bij mijn schoonbroeder Frans Barberien vernachten.
Daar kwam ’s avonds een man met 2 vrouwen den weg vragen naar Haecht. Zij waren van Antwerpen gekomen en smeekten den nacht hier onder dak te mogen doorbrengen. De man deelde dan nagenoeg het volgende mee : “ Ik ben in Dinant geboren, met eene vrouw van Haecht gehuwd en heb nu eene “affaire” in Antwerpen. Te Dinant zijn ijselijke wreedheden gepleegd ; de oorzaak daarvan is deze : Over 15 - 20 jaar was het bestuur dier stad voornemens de stad van gas- of electrische verlichting te voorzien. Daar men bij die studie de hooge onkosten vreesde, werd dit werk verdaagd totdat er zich een persoon, - een Duitsch ingenieur, aanbood, met wien de stad eene verbintenis voor tien jaren aanging. ’t Stadsbestuur zag intusschen dat er door die onderneming veel duizenden in den zak des vreemdelings terecht kwamen. Na verloop van den termijn weigerde de stad het kontrakt te vernieuwen, ondanks aanbod des vreemdelings onder veel gunstiger voorwaarden voor de stad. En de ondernemer trok er met ruim 150.000 fr. uit, ofschoon hij bij zijn aankomst geen duit bezat. Nu, bij den inval des vijands, trad diezelfde man als commandant met zijne manschappen de stad in, en deed Burgemeester , Schepenen en alle notabelen aanhouden en met vele anderen, men zegt wel 300 à 400 man, bij elkander brengen en met mitrailleuzen neermaaien”.
Jozef Truyts wiens broeder Frans in de Henegouwsche nijverheidsstreek werkzaam is, verhaalt ons dat men te Chatelineau en elders dezelfde barbaarschheden heeft begaan, omdat in de eerste genoemde plaats een D. officier door een Franschen autovoerder was neergeschoten.
Allerlei : Louis Engels deelt ons mee dat de bezetting van Herenthout verleden Woensdag naar het front is vertrokken, - dat Herenthals en Aerschot met een telefoondraad langsheen de spoorbaan zijn verbonden, - de brug te Westmeerbeek werd door de Duitschers opgeblazen. - Vrouw Frans Van den Broeck (Mele) deelt ons mee dat er aan de IJzer weer een groep soldaten zijn gedeserteerd - en dat er, naar zij van de Duitsche wachten verneemt, eene ziekte onder de Duitsche paarden groote verwoesting zou aanrichten. Zou dat niet de groote oorzaak zijn van de monsteringen der paarden die overal plaats hebben en waarbij de Duitschers er zoveel opeischen; alsmede van de toenemende duurte, ingevolge de schaarste aan trekdieren? Alfons Smets zegt ons, dat er vandaag of gisteren te Putte, voor de gemeenten Beersel, Putte en Schriek, bij het 1e onderzoek een 120 tal paarden zijn uitgekozen, ditmaal geene zware trekpaarden, maar loop- en lichte trekpaarden. Alfons Smets die verleden zondag een paard bedongen, maar niet gekocht had, omdat het Zondag was en gisteren weer keerde om het te kopen moest na 5 dagen tijd verloop 200 fr. meer betalen, en zegt blij te zijn het aan dien prijs te bezitten. Jozef Hoegaarts (tussen Putte en Konings-Hoyckt) maakt tegenwoordig gouden zaken, zegt ons Jan Baptist Bellekens : dagelijks bieden zich bij hem van 10 tot 60 klanten aan, bijna allen voor aankoop, ook voor verkoop van paarden.
5. We vernemen dat Frans Op de Beeck nog immer aan den IJzer verblijft en in graad verheven is. Uit mededeling van “Antwerpsche Tijd” blijkt dat de toestand tusschen Duitschland en de Vereenigde Staten al meer en meer gespannen wordt. Karel Gepts komt ons berichten dat een afdeling “werkloozen” die thans voor rekening van ‘t Steuncomiteit de wegen aan ‘t verbeteren zijn, op ons verzoek de komende week door het gemeentebestuur zal gelast worden de speelkoer op te hoogen. - Men zegt dat de stakers de Mechelen “kop houden” Te Berlaer is ‘t bericht toegekomen, dat het overschot van den eersten hier gesneuvelden Duitscher zal ontgraven en naar zijn land overgevoerd worden. Eenige denken dat de Duitsche graf aan de ‘Spar’ ook dierlijk overschot bevat zoals dit in de Bergstraat te Heyst.
Sedert verscheidene dagen hooren wij het kanon bij poozen hevig donderen.
6. In den vroegen morgen rond 3 uur werden in de richting van Mechelen zulke zware kanonschoten gehoord, dat op vele plaatsen lieden ontwaakt en gansch de bezetting opgesprongen zijn; men denkt losbrandingen op een vlieger.
(Voor afrekening over geleverde aardappelen en stro naar Leon Aerts : aftrek 24 fr. op bevrozen aardappelen; uitbetaald voor geleverd stro 60 fr. in stede van 66 fr.) Leon Aerts van Brussel weergekeerd, verhaald over ‘t kanongebulder van hedenmorgen : “Tussen Diegem en Haren hebben de Duitschers een hangaar voor zeppelins opgeslagen. Dagelijks of minstens over anderen dag doen zij tegen avond een uitstap naar het front of elders en keeren ’s nachts weder. Gisteren avond om 6
wordt vervolgd
|
