Rik Van Cauwelaert, strategisch directeur Knack

Staatssecretaris voor Staatshervorming Servais Verherstraeten (CD&V) wil een kenniscentrum voor staatshervorming. Daar valt wat voor te zeggen. Alleen jammer dat hij dit stichtende 11 juli-voorstel niet veel eerder - ook aan zijn partij CD&V - heeft voorgelegd. Dat zou heel wat communautair geneuzel hebben voorkomen.

Met grondig denkwerk over artikel 35 - de laatste Belgische oplossing - is het mandje van het toekomstige kenniscentrum van staatssecretaris Servais Verherstraeten al meteen gevuld. Het grote gesprek van gemeenschap tot gemeenschap over artikel 35 is de logische uitkomst van de omwenteling die minister-president Kris Peeters (CD&V) nastreeft en kan daarom maar best zo snel mogelijk worden aangevat. xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

Staatssecretaris voor Staatshervorming Servais Verherstraeten (CD&V) stelt de oprichting voor van een kenniscentrum voor staatshervorming dat alle bestaande expertise bundelt. Daar valt wat voor te zeggen. Het is alleen jammer dat de staatssecretaris dit stichtende 11 juli-voorstel niet veel eerder - ook aan zijn partij CD&V - heeft voorgelegd. Dat zou heel wat communautair geneuzel hebben voorkomen. Want na zijn verkiezingssucces van 2007 begon Yves Leterme geheel onvoorbereid aan zijn formatietaak die finaal in complete verwarring strandde. Een pijnlijke verwarring was dat, die de aanzet vormde van het electorale succes van N-VA in 2010. De zesde staatshervorming die nu voorligt, is het resultaat van politieke paniek, aangepookt eerst door de eurocrisis en dan door de angst voor N-VA.

De splitsing van de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde lijkt eindelijk een feit te worden, maar werd door de Franstalige partijen vrij ongegeneerd verkocht in ruil voor veel geld voor Brussel, dat niet eens moet verantwoorden wat het met die buit zal aanvangen. De rest van de staatshervorming is een staatshervorming à la belge, een staatshervorming met weerhaken.

Overdracht van bevoegdheden veronderstelt volstrekte autonomie van de deelregeringen bij de uitoefening van die nieuwe bevoegdheden. Maar dat is niet echt het geval, want als die bevoegdheden al worden overgedragen, dan zitten er telkens toch weer remmen op de aanwending ervan.

In een interview deze week in Knack zegt Vlaams minister-president Kris Peeters verbaasd te zijn dat het federale koninkrijk ondanks de zware politieke overhead toch overeind blijft. Peeters noemt dat een Belgisch wonder, mogelijk gemaakt door Vlaanderen dat met 60 procent van de bevolking 70 procent van het bruto binnenlands product aflevert en 80 procent van de Belgische uitvoer voor zijn rekening neemt. Maar, waarschuwt de minister-president, dit is niet lang meer vol te houden. Daarom ook wil Peeters, terecht, het samenwerkingsakkoord van 1994 herbekijken en eist hij rechtstreekse toegang tot de Europese instanties. Dat laatste stootte op het sarcasme van vicepremier en minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders (MR), die daarmee voorbijgaat aan de mogelijkheid die de gemeenschappen en gewesten nu al hebben om internationaal op te treden.

De staatshervorming die de federale regering in de aanbieding heeft zal dat proces nog versnellen, ook al omdat de Franstalige partijen blijven weigeren om de nodige financiële en economische hervormingen door te voeren. De nieuwe bijzondere financieringswet waar in alle stilte aan gewerkt wordt, voorziet in nieuwe transfers, dit keer van Vlaanderen naar Brussel. Die transfers kan de Vlaamse Gemeenschap zich in de huidige crisisomstandigheden nauwelijks nog veroorloven.

Wie de bevindingen van de Vergrijzingscommissie doorneemt, beseft meteen dat de jongste pensioenhervorming niets voorstelt. Het Internationaal Muntfonds heeft de Belgische regering al gewaarschuwd voor de verwoestende gevolgen van de vergrijzingsgolf die de federale overheid, die haar reserves aan het opeten is, tot zware begrotingsingrepen zal dwingen. Tot nog toe heeft de federale regering vooral nieuwe lasten opgelegd om haar begrotingsproblemen op te lossen. Volgens het IMF moet nu dringend en verregaand in de uitgaven worden gesnoeid.

Eigenlijk kan deze federale coalitie, langs Vlaamse kant bestaande uit drie traditionele partijen die niet eens een Vlaamse meerderheid vormen en die bovendien kampen voor hun electorale overleving, dergelijke oefening niet meer aan.

Het constitutionele imbroglio waarin het federale koninkrijk verzeilde, verdraagt geen halve maatregelen meer. De beste manier om een einde te stellen aan de permanente diplomatieke conferentie die België is geworden, is de rechten van de twee grote gemeenschappen gelijk te schakelen – ongehinderd door grendelwetten en alarmbellen - en hun een volstrekte autonomie toe te kennen.

Die mogelijkheid zit al jaren ingebouwd in de federale grondwet, met het nooit ingevulde artikel 35, dat zegt dat de federale overheid slechts bevoegd is voor de aangelegenheden die de grondwet haar uitdrukkelijk toekent en dat alle andere bevoegdheden de gemeenschappen en gewesten toekomen.

Het grote gesprek van gemeenschap tot gemeenschap over artikel 35 is de logische uitkomst van de omwenteling die Kris Peeters wil bewerken, en kan maar best zo snel mogelijk worden aangevat. Al was het maar om efficiënt te kunnen omgaan met de manier waarop Europa essentiële domeinen van ‘democratische wilsvorming’ die betrekking hebben op economische en sociale kwesties tot zich trekt. En Europa wordt daarbij niet gehinderd door veel vragen over ‘herverdelende rechtvaardigheid’ – Grieken, Spanjaarden en Portugezen kunnen daar meer over vertellen.

Overigens kan men zich ook afvragen of de federale staat België nog veel meer is dan een Europees doorgeefluikje. De ULB-academicus Julien Pieret heeft al eens opgemerkt dat België als gevolg van de ontwrichting door de opeenvolgende staatshervormingen nauwelijks nog een soevereine staat kan worden genoemd.

Met grondig denkwerk over artikel 35 – de laatste Belgische oplossing - is het mandje van het toekomstige kenniscentrum van staatssecretaris Verherstraeten al meteen gevuld.

Bron: Knack.be