Het omvangrijk complex gallerijen, die de ondergrondse structuur van Ni-Netjer's graf vormen, werd ongeveer 40 jaar na het graf van Hetepsechemoei (A) ontdekt. S.B. Hassan die de afbeeldingen van de verhoogde weg van Oenas bestudeerde noteerde immers in enkele lijntjes aan het eind van zijn artikel (ASAE 38, 1938, 521) dat een ander graf een beetje gelijkend op graf A, ontdekt door A. Barsanti in 1900, zich op een kleine afstand naar het oosten toe onder deze weg bevond. De ingangstrap begint onder de mastaba afkomstig van vizier Nebkaoehor uit de Zesde Dynastie (circa 150 meter verwijderd van de de ingang van het graf van Hetepsechemoei). De gang loopt eerst rechtdoor met een paar valhekkens en buigt dan naar het westen om uit te monden in de eerste groep van magazijnen en nabijgelegen gallerijen van het zogenaamde voorvertrek. Drie hoofdgallerijen vormen de hoofdas van dit ondergrondse van waaruit lange gangen zich afsplitsen om een groot labyrint te vormen vooralleer uiteindelijk in het uiterste zuid-westen uit te monden in de begraafkamer, waarvan het plafond bezweken was gedeeltelijk door putten die er later in de Saïtische en Perzische periode boven waren uitgegraven en gedeeltelijk door de slechte kwaliteit van de rots in dit deel van de site (Dodson in KMT 7:2, 1996 p. 19 en volgende). Voor dezelfde reden bestaat het grondpplan niet uit mooie rechte gangen en vierkante kamers, zoals trouwens te zien op het plan dat alleen het noord-westelijk deel voorstelt en gepubliceerd werd in GM 63.

Het onderzoek van deze gallerijen werd pas in 1980 hervat door Schotse en Duitse onderzoekers. Men nam aan dat de area die zij onderzochten ongeveer overeenkwam met deze van tombe A maar recente onderzoekingen zouden er op wijzen dat nog een verdere 5000 m² van Ni-Netjer's graf veruit het grootste zouden maken maar dit moet echter nog definitief uitgemaakt worden.

In recente jaren heeft echter ook G. Dreyer zijn activiteiten verlegd van de Oemm el-Qaab, naar de koninklijke necropolis van Sakkara maar buiten enkele aanwijzingen in een lezing "Aufgaben und Forschungsschwerpunkte der Abteilung Kairo" voor de 175^e verjaardag van het DAI op 11.11.2004 is tot hier toe nog niets hierover gepubliceerd¹

De bovenbouw werd in het begin van de negentiger jaren van vorige eeuw onderzocht. Het is bijna niet mogelijk dat zo een grote oppervlakte overdekt was met een mastaba uit moddersteen omdat hiervoor een zeer grote hoeveelheid matriaal zou nodig geweest zijn. Dr. Munro's team bracht argumenten aan om aan te nemen dat de area op zijn minst in twee delen op te splitsen was. De ene startend bij de eerste 20 meter m. in het noorden was bedekt met compacte klei (mogelijks vormde dit een open hof aan de noordelijke ingang). Na een opstap van een meter hoog, bedekt met metselwerk uit lokale kalksteen,  begon een tweede langere area, een groter terras waarop mogelijks een mastaba of een andere structuuer heeft gestaan. Dit zuidelijke deel was mogelijks door een verborgen en dus sacraal gedeelte verbonden met de overeenkomstige ondergondse sector, waar de begraafkamer en de model appartementen gelegen waren.

Er werd geen spoor van een omheiningsmuur gevonden maar wel een 'droge gracht" (dry moat zoals Dr. N.Swelim hem noemde) uitgehakt in de rots van west naar oost verlopend, juist tussen de verhoogde weg van Oenas en de zuidelijke muur van Djoser's complex. Deze gracht kan waarschijnlijk in verband gebracht worden met de graven uit de Tweede Dynastie en zou dan aangelegd zijn door Ni-Netjer die aldus een ruimte schiep waarin de bovenbouw van het graf van Hetepsechemoei (zijn vader of grootvader? en inspirator van deze grafvorm) begrepen was om zo een impressionant monumentaal geheel te vormen.

Indien dit juist is dan zou deze noordelijke area van het complex overeenkomen met het meer profane gedeelte van het ondergrondse (de opslagplaatsen). Het open hof zou dan kunnen bestemd geweest zijn voor ceremoniële doeleinden zoals de grote omheiningen te Abydos (Talbezirke') en deze van Sakkara met in het bijzonder deze van het Djosercomplex. Zo werden in het koninklijke graf de complemantaire functies verenigd, die vroeger beoefend werden in afzonderlijk monument. De opslitsing ervan kwam echter terug onder Peribsen en Chasechemoei te Abydos. Op eenzelfde manier werden ook de private graven nu ruimtes niet alleen bestemd voor de doden maar ook voor de levenden. De ideale weg die wordt afgelegd in een mastaba als deze van Hesira (S2405), waar de bezoeker naar de offerplaats geleid wordt langs een serie van begeleidende afbeeldingen op de muur kan vergeleken worden met de eigentijdse (maar dan complexer en groter), in - en beneden in-  het koninklijke monument van Djoser te Sakkara.

Veranderingen in de religieuze praktijken maar ook meer practische factoren ( een graf dat frequent bezocht werd was veiliger voor rovers dan een eenzaam en alleenstaand graf) leidden tot het concept hoe een graf gebouwd diende te worden en wat er zich in moest bevinden.

Opgemerkt moet nog worden dat de bovenbouw van graf B zou kunnen wijzen op een onverwachte vroege evolutie het koninklijk begrafenismonument; namelijk de vereniging van de rituele vertrekken en de begraafvertrekken (waarvan men dacht dat dit slechts onder Djoser had plaats gevonden), zou dus een precedent gevonden hebben in de koninklijke graven van de vroege Tweede Dynastie te Sakkara, gelegen op een boogscheut van het trappyramidecomplex van diezelfde Djoser.. Aan de andere kant kan niemand zeggen wat er zich allemaal onder dit laatste complex bevindt of bevonden heeft (structuren in verband met de graven van Hetepsechemoei, Ni-netjer en anderen ?)

• 1.Zie ook J. Van Wetering: " The Royal Cemetery of the Early Dynastic Period at Saqqara and the Second Dynasty Royal Tombs", in: Hendrickx en al. eds., Egypt at its Origins, 2004, 1065f.].
• 2.[cf. J. Van Wetering, op. cit., 2004; D. O'Connor, in: Pyramid Origins: a New Theory, in: E. Ehrenberg (ed.), Leaving No Stones Unturned. Essays ... in Honor of D.P. Hansen, 2002, 169-182; W. Kaiser, Zur unterirdischen Anlage der Djoserpyramide und ihrer entwicklungsgeschichtilichen Einordung, in: Grammer-Wallert, Helck (eds.), Gegengabe ...., 1992, 167-190; P. Munro, SAK 10; P. Munro et al., DE 26, 1993, 46-58].