De Derde Dynastie
Er is een geruststellende overeenkomst tussen het aantal namen van koningen van deze Derde Dynastie in de koningslijsten en van de Horus en nesoet-biti namen op de monumenten. Maar deze overeenkomst is in feite maar schijn want men weet nog steeds niet zeker wat bij wie hoort en zelfs over de volgorde van de koningen is er geen eenstemmigheid. Hieronder vind je een tabel met de namen zoals ze in de koningslijsten voorkomen
Turijnse papyrus |
Abydos |
Sakkara |
Manetho |
Neb-ka (19 jaar)
| Neb-Ka |
- |
Necherophes (28 jaar) |
Djoser-it (19 jaar) |
Djoser-za |
Djoser |
Thosorthos(29 jaar) |
Djoser-ti (6) |
Teti |
Djoser-Teti |
Tyreïs (6) |
[hoe] Djefa (6) |
Sedjes |
- |
Mesochris (17) |
- |
Nefer-ka-ra |
Neb-ka-ra |
Souphis (16) |
Hoe-[ni] (24) |
- |
Hoeni |
?Aches (42) |
De horus namen op monumenten gevonden zijn:
- Netjerichet
- Sechemchet
- Sanacht
- Khaba
- Ba (?)
- Qa Hedjet
Hierbij staat zeker vast dat Djoser overeenkomt met de Horus Netjerichet
Als cartouche namen zijn bekend:
- Djoser
- Djoser-teti
- Nebka
- Sedjes
- Nebkara
- Neferka
- Hoeni-hoe nesoet H
Voegen we hier aan toe aan dat archeologische vondsten erop wijzen dat Horus Netjerichet(Djoser) onmiddellijk zou gevolgd zijn op Chasechemoei en dus de eerste koning van dynastie zou zijn in tegenstelling met wat de lijsten van Abydos, Turijn en Manetho aanduiden. Anderzijds is er archeologische evidentie dat de opvolger van Djoser-Netjerichet inderdaad Horus Sechemchet zou zijn wiens nebti naam met zekerheid Djeserti is, zodat hier monumenten en lijsten overeenkomen. Bovendien bestaat er ook geen twijfel over dat de koning met nesoet-biti naam Hoeni de laatste koning van de dynastie was; Tot daar de zekerheden. De volgorde van de horus namen Sanacht, Khaba en Qa-Hedjet is onzeker evenals het feit aan wie de nesoet-biti Nebka dient toegewezen.
De duur van de Derde Dynastie
Derde Dynastie op de Papyrus van Turijn
De Turijnse Papyrus geeft en totaal van 74 jaar wat een vrij korte periode is1. Manetho geeft echter een totaal van 214 jaar wat wellicht overdreven is2. Een realistische schatting voor de duur van de regering van de zes of zeven koningen van de Derde Dynastie lijkt te gaan van 70-80 tot 120-130 jaar.
Op de verschillende fragmenten van de Annalensteen bleef geen enkele naam van de koningen van de Derde Dynastie bewaard op de lijneen die dekoninklijke titulatuur en de naam van de koninginmoeder bevatten. De laatste reconstructies3 plaatsen Chasechemoei, de laatste koning van de Tweede Dynastie , aan het begin van de vijfde lijn. Logischerwijze volgen hier dan de vorsten van Derde Dynastie zodat het laatste jaar van Hoeni's regering samenvalt met de laatste jaarbox op deze lijn. DE fragmenten die we bezitten moeten dan gerelateerd zijn aan de zes laatste jaar van Nebka en de vijf eerste van Djoser (lijn vijf van het Palermo fragment) en de laatste jaren van Djoser de zes of zeven van de totale regering van Sechemchet en de twee eerste van dezes opvolger moeten zich dan bevinden op de onleesbare lijn vijf van K1 ( voornaamste Caпro fragment; vier jaar van het begin van de regering van Hoeni ( of mogelijks Nebka) bevinden zich op het Petrie fragment( de recto kant van dit laatste fragment moet rechts van P of links van K1 worden geplaaatst). Dr. Nabil Swelim die een extensieve studie gemaakt heeft over de Derde Dynastie geeft 138 jaar als de lengte van de totale regeringsduren.
CHRONOLOGISCHE TABEL VAN DE DERDE DYNASTIE GEBASEERD OP DE STUDIE ENKELE PROBLEMEN IN DE GESCHIEDENIS VAN DE DERDE DYNASTIE (1983) p.224
door Dr. Nabil M.A. SWELIM
|
HORUS NAMEN |
Andere eigentijdse namen |
Koningslijsten NIeuwe Rijk
|
Africanus (Af) Eusebius (E) Eratosthenes (Er) |
Regeringsjaren |
Begrafenis Monumenten |
1 |
Chaba |
Hornoeb Irtdjetef Nebka |
Nebka |
- |
Nebka |
Necherophis (Af) Nechrochis (E) |
19 |
Hierakonpolis Omheining(Fort) |
2 |
Sa |
Sadjeser Djeser |
Djesersa |
Djeser |
Djeserit |
Tosorthros (Af) Sesorthos (E) |
19 |
Gisr el Modir te Sakkara |
3 |
Ba |
Teti |
Teti |
- |
- |
Tyreis (Af) |
7 |
Ptahhotep omheining te Sakkara |
4 |
Sanacht |
(Koning "W") * |
lacune (sedjes) |
- |
- |
Mesochris (Af) Momcheiri (Er) |
17 |
El Deir omheining/tichelstenen massief te Aboe Roasj |
5 |
Netjerichet |
Netjerichetranoeb, Senwy or Sensen, (King "X") * |
lacuna (sedjes) |
- |
- |
Soyphis (Af) Stoichos (Er) |
30 |
Trappyramide compleks te Sakkara |
6 |
Sechemchet |
Djeserty anch |
lacune (Sedjes) |
Djeserteti |
Djeserty |
Tosortasis (Af) Gosormies (Er) |
16 |
Onafgewerkt Trappyramide compleks te Sakkara |
7 |
? |
Nebkara |
lacune (sedjes) |
Nebkara |
lacune (hudjefa) |
Aches (Af) Mares (Er) |
3,5 |
Onafgewerkte pyramide te Zawiyet el Aryan |
8 |
? |
Neferka |
Neferkara |
- |
lacune (hudjefa) |
Sephuris (Af) Anoyphis (Er) |
2,5 |
Lagen Pyramide te Zawiyet el Aryan |
9 |
Qahedjet |
Hoeni |
- |
Hoeni |
Hoeni |
Kerpheris (Af) |
24 |
Meydoem Pyramide |
Deze studie is ondertussen ook al twintig jaar oud en de huidige inzichten van de auteur kunnen verschillen van deze hierboven aangegeven. * Koning "W" en "X" zijn de twee koningen op de Palermosteen lijn V recto).
Derde Dynastie Koningslijst volens Kaploni5
Horus Za |
nijsoet-biti Oer-Za-Chnoem 6 |
2 maand, 23 dagen |
Horus Netjerychet |
nisoet-biti nebti Netjerychet (Ra) Noeb |
19 jaar |
Horus Sechemkhet |
nisoet-biti Nebti Djoserti |
6 jaar |
Horus NechetZa (Zanacht) |
nisoet-biti Nebka (-Ra) |
Horus Tehenoe (.j) Noeb 7 |
19 jaar |
Horus Chaba |
nisoet-biti Sjenaka |
Netjer Noeb |
6 jaar |
Horus NebHedjet |
nisoet H(oe) |
Noeb Nebhedjet |
24 jaar |
|
|
|
(tot. c. 74 jaar) |
U kan dus zelf vaststellen dat de opvolging van deze koningen absoluut niet vaststaat althans niet buiten de hogergenoemde zekerheden.Zeker is ook dat de begraafplaaats van de koning zich niet meer te Abydos bevond maar verhuisde naar Memphis(Sakkara-Gizeh). Maar ook de toekenning van de begrafenismonumente te Meidoem en Zawijet el-Arijan aan een bepaalde koning vertoont nog moeilijkheden. Het einde van de Derde Dynastie is met een zekere waarschijnlijkheid rond 2575 v.Chr. te plaatsen8
DERDE DYNASTIE: EEN OVERZICHT
Ongetwijfeld wordt de Derde Dynastie gedomineerd door de regering van de grote koning Djoser. Tijdens zijn ambtsperiode bereikt de Egyptische beschaving voor het eerst een absoluut hoogtepunt. Getuigen hiervan zijn niet alleen de merkwaardige monumentale werken die niet beperkt blijven tot de architectuur. Dit is ook het tijdperk waarbij we van private personen iets meer te weten komen dan hun naam en titulatuur dit dankzij hun intelligentie, wijsheid, capaciteiten en de schittering van hun laatste verblijfplaats.
Hier ontbreken nog enkele paragrafen die later zullen worden aangevuld
Maar zoals bij de vorige dynastie is de centrale periode van de dynastie een periode met lacunae in onze kennis. Lacunae, die vermoedelijk reeds bestonden in de tijd van de Ramessieden toen, zoals we eerder hebben gezien voornaamste ons bekende koningslijsten (Abydos, Sakkara, Turijn) werden samengesteld.Daaarom ook de verschillen. Namen als Neferkara en Nebkara komen maar op één lijst voor. Nerferkara als vijfde van vijf op de Abydos lijst en Nebkara als derde van de vier in de Sakkara lijst. Op deze laatste lijst is de eerste koning Djoser, die in de Canon van Turijn en de Abydos lijst na Nebka wordt geplaatst. De Turijnse papyrus plaatst bovendien Nebka als laatste koning van de Tweede Dynastie om aldus een duidelijke cesuur van de regering van Djoser met de voorgaande regeringen aan te duiden.
Sedjes vinden we alleen in de lijst van Abydos, op de vierde plaats terwijl op deze plaats de papyrus van Turijn zes jaar van een koning met naam ".....djefa" plaatst. Dit wordt echter gereconstrueerd als Hoedjefa ( eerder dan het aan Sedjes gelijkluidende Sedjefa. Dit woord zijn we reeds in de vorige dynastie tegengekomen in de betekenis van een lacuna die voorkwam op de lijst waarvan werd gecopiëerd9.
Barta in zijn chronologie van het Oude Rijk, gebaseerd op een analyse van Annalensteen10 echter stelt dat Hoedjefa de naam van koning is, die hij gelijksteld Neferkara/Sedjes, die in deze periode geïdentificeerd werd met Horus Chaba
Een stele, aangekocht door het Louvre museum eind de zestiger jaren, toont een Horus Qa Hedjet rechtsaande en omhelsd door de god Horus.Deze stele werd eerder toegeschreven aan koning Qa'a van de Eerste Dynastie. Maar omdat deze stele stilistisch eerder aansluit bij de reliëfs in de Whadi Maghara wordt hij door Barta11 toegeschreven aan de Derde Dynastie en Qa Hedjet aldus geïdentificeerd met Hoeni, wiens Horus naam trouwens nog steeds niet bekend is.
Het lijkt dan ook waarschijnlijk dat voor Hoeni verschillende vorsten telkens gedurende een korte periode hebben geregeerd wat de mogelijke verwarring in de lijsten, althans voor de periode na Sechemchet, in de hand zou hebben gewerkt.
Men begint nu gewoonlijk de Dynsatie met koning Nebka/Sanacht alhoewel Drioton en Vandier12 hem na Djoser plaatsen en de Kahl13 hem nu na Sechemchet plaatst.
Sechemhet (Teti, Djosertei en Djoserti), duidelijk aanwezig te Sakkara komt nu voor Chaba waar hij hem vroeger opvolgde. Aan Chaba wordt de gelaagde pyramide van Zawiyet el Aryan toegesschreven
REDEN VAN DE DYNASTIE WISSELwordt vervolgd.
1. T.Wilkinson 1999. "Early Dynastic Egypt" blz 95 , Gardiner 'The Royal Canon of Turin' - 1959 en J. Malek in J.E.A. 68 p. 93-106 2. P. O'Mara in G.M. 147 geeft een vergelijking van data tussen de Turijnse Papyrus en Manetho 3. Kaiser Z.A.S. 86, Helck M.D.A.I.K. 30 en Thinitenzeit, Barta Z.A.S. 108 4. Dr. Nabil Swelim 1983, The Archaeological Society of Alexandria; Archaeological & Historical Studies n. 7 5. P. Kaploni in R.A.R. I, 1977 p. 146-55 6. I.A.F. p. 380, 468, 611 7. I.A.F. III n. 806 8. Baines en Malek 1980:36 9. Goedicke J.E.A. 42 p.50 10. Barta Z.A.S. 108, 1981 11. Barta op. cit. en Kahl et al 1995 12. Drioton en Vandier p 109 13. Kahl op.cit.
|