Herhaling van wat basisbegrippen en invoering van het transliteratiescript

Op aanvraag van enkele lezers zullen we alle begrippen nog eens op een rijtje zetten. Ondertussen gaan we wel verder met de beschrijving van de farao's. U kunt hier wel telkens terugkeren tot de herhalingsles voltooid is maar zo heb je alles eens bij elkaar. Waar u zich ook bevindt op dit blog om bij deze herhalingsles te komen hoeft u maar de knop bovenaan in de linkercolom aan te klikken.

• SCHRIJFRICHTING

  Eerst en vooral de schrijfrichting. Op papyri schrijven de Egyptenaren gewoonlijk van rechts naar links. Op papyri wordt echter zelden gebruik gemaakt van het hiërogliefen schrift maar gebruikt men een soort handschrift afgeleid van de hiërogliefen : het hiëratisch schrift later nog vereenvoudigd tot het demotisch schrift.

  Op monumenten gebruikt men meestal hiërogliefen. Deze kunnen zowel van links naar rechts als van rechts naar links geschreven worden. Maar steeds van boven naar onder.
  
  VUISTREGEL: Een zin begint steeds aan die zijde waarnaar de figuurtjes kijken of gericht zijn. Men leest steeds van boven naar onder.
  
  Voorbeeld 1: er staat een mannetje, een slang een vogel in de zin, zij kijken naar rechts dan begint de zin rechts, kijken ze naar links dan begint de zin links.
  
  Voorbeeld 2: er staat een arm of een beentje in de zin, dan begint de zin aan die zijde waar de voet of de voorarm heenwijzen. ook de andere tekens hebben een richting maar die is moeilijker te onthouden. Voorbeeld het rietteken heeft de pluim gericht naar het begin van de zin.Zie het voorbeeld hieronder.
  
  

• GROEPERING VAN DE TEKENS

  Het hiërogliefen schrift is dus een monumentaal schrift en onderworpen aan de wetten van de Egyptische esthetica.
  

  • 
    De woorden worden zoveel mogelijk gegroepeerd in vierkante blokjes.Als het nodig is om een teken hiervoor verticaal ipv horizontaal te schrijven of omgekeerd dan zal dit ook worden gedaan. Als voorbeeld zullen we hier de naam S(e)nbi schrijven eerst van links naar rechts ongegroepeerd en gegroepeerd en dan omgekeerd
    
    
    
    
    
  • Nu schrijven we het woord snb (seneb) wat gezondheid betekent. Het woord bestaat uit drie medeklinkers en het determinatief* teken F1 dat een papyrusrol voorstelt en gebruikt wordt als determinatief om een abstract begrip voor te stellen.
    Hierbij zien we dat het determinatief teken van de payrusrol, dat eigenlijk horizontaal hoeft te staan voor de esthetiek verticaal werd geplaatst.
    >BR>
  • Schrift en tekening, schilderij of beeldhouwwerk vormen één geheel. Stel u voor dat Senbi een tekst wil schrijven op de wand van zijn graf die een jachtverhaal voorstelt. Dan zal de kunstenaar deze tekst laten vergezellen van een tekening van Senbi op jacht. Als de tekst nu zou luiden: die dag ging ik op eendenjacht, dan zal men in de hiërogliefen tekst "ik" laten wegvallen en schrijven "die dag ging eendenjacht" want de tekening van Senbi symboliseert "ik" en hoeft dus in de tekst niet herhaald.
    
    Soms gaat het zo ver dat het schrift bijna een rebus wordt. Neem nu onderstaande afbeelding van Ramses als kind.
    
    Het kind houdt een plant in de hand, die typisch is voor Opper-Egypte en alsdusdanig zelfs voorkomt in de nisoe-biti titel. Het geeft dus een koninklijke waardigheid weer maar terzelfdertijd staat het voor het hiëroglief met fonetische betekenis sw=soe. Teken M23 in de categorie planten.
    
    Het kind zit en zuigt op zijn vinger. Dit is weer een hiërogliefteken A 17 (categorie mannen en hun activiteiten). Teken dat wordt gebruikt als determinatief teken bij woorden die iets met kinderen of jong zijn te maken hebben. Ms=mes is een van de woorden die kind, maar ook geboren worden of doen worden betekenen. Dus aan dit kind kan de fonetische waarde mes toegekend worden
    
    Het kind draagt op het hoofd een zon. Dit is opnieuw een hiëroglief N5 (categorie hemel, aarde, water). De fonetische waarde kent u ra of re.
    
    In zijn geheel geeft dit beeld aan dat het om een koninklijk zonnekind gaat onder de bescherming van god Horus (achter het kind) staat MAAR waarvan ook de NAAM wordt aangegeven door het beeld namelijk door de klanken soe- mes- Ra of Ramessoe wat wil zeggen Ramses.De naam zelf kan vertaald als Hij werd geboren uit Ra (zie onder). Dit is ook en schitterend voorbeeld dat de volgorde van de tekens soms opgeofferd wordt aan de esthetica.
    
    
    
    
• UIT EERBIED VOORAAN

  Een ander groot principe bij de ontcijfering van het schrift is dat men namen van goden b.v. Ra of Amon vooraan zet uit eerbied zelfs als ze achteraan het woord voorkomen. Zo zal men de naam Merire of Merira steeds schrijven als Rameri of Rameri zo ook wordt Meritamon, Amonmerit enz. Dit wordt soms in het extreme doorgedreven dit zien we bv in de cartouche van Ramses hierboven. Om dit te begrijpen leggen we eerst nog een paar tekens uit

  • Het eerste teken is de zon en levert geen probleem het betekent Ra
  • Het tweede teken is ons bekend als de pluim dus i
  • Het derde teken bovenaan is het schaakbord ook bekend als "men"
  • Het teken daaronder is waterteken en staat voor "n" (fonetisch complement)
  • Het teken daaronder is een werktuig (ploeg of schoffel U6) met fonetische betekenis "mr" en neem van mij aan dat het staat voor het werkwoord meri=beminnen, waarvan de stam mr is Het mondteken r=fonetisch complement en het mannetje met de hand aan de mond is een determinatief dat ook gebruikt wordt voor alles wat met eten en spreken te maken heeft.
    
    
    
    
  • Het volgende teken F31 bestaat uit drie samengebonden vossehuiden en heeft de fonetische waarde ms=mes het is de stam van het het werkwoord mes(i)= geboren doen worden. We geven twee schrijfwijzen bij de eerste staat de barende vrouw als determinatief en is de S fonetisch complement. Bij de tweede schrijfwijze zijn uil (m) en kleed(s) als fonetische complementen bij de vossestaarten (ms) te beschouwen.
    
    
    
    
    
  • Het volgende teken is een S
  • Het laatste teken een sw plant
  Letterlijk staat er dus Ra -i-men (n) mer mes (s) sw of na weglating van de fonetische complementen
  Ra-Imen-mer-mes-su. Maar ra is hier zelfs voor Imen mer(i) -wat betekend geliefd door Iman of Amon - gezet en met alles op zijn plaats dus Imen mer(i) Ramessoe of de door Amon geliefde Ramses of helemaal vertaald de door Imen geliefde geborene uit Re. Zo simpel is dat !

• FONETISCH COMPLEMENT

  Naast de éénlettertekens gebruiken de Egyptenaren ook twee-, drie- en zelfs vierlettertekens. Om het ons wat gemakkelijker ( of moeilijker) te maken bij het lezen van deze tekens kan en dergelijk hiëroglief aangevuld worden met éénlettertekens (of een meerletterteken) die een deel of het geheel van klankwaarde van deze meerlettertekens herhalen. Soms wordt maar één letter herhaald soms meerdere soms het ganse woord. Dit kan gebeuren voor het meerletter teken of erna of gedeeltelijk ervoor en gedeeltelijk erna. Deze eenlettertekens die worden toegevoegd noemt men fonetisch complement ze worden dus niet gelezen.

  
  
  
  • Nummer 1. Al de letters van bA (vogel) worden herhaald b (been) voor de vogel en A (gier) erna men leest ba bbAA
  • Nummer 2. Van de letters van sj.A (lotusvijver) wordt alleen de A herhaald men leest sjA niet sjAA
  • Nummer 3. Van het woord aA (houten kolom) worden al de letters herhaald maar nu allemaal achter het woord men leest aA en niet aAaA.
  
  Meestal is er een gebruikelijke schrijfwijze maar deze berust niet op regels wat dient herhaald of waar het dient herhaald dit dient men te leren door gebruik.

• DETERMINATIEVEN

  Tekens die evenmin gelezen worden maar die de betekenis van het woord verduidelijken worden determinatieven genaamd. Er kunnen meerdere determinatieven zijn voor één woord, de determinatieven staan steeds achteraan het woord. Bepaalde tekens worden uitsluitend als determinatief gebruikt maar de meeste kunnen ook een letterwaarde hebben.

  Het gebruik van determinatieven is logisch voor een taal die geen klinkers gebruikt. Moest dit in het Nederlands zo zijn dan staat br zowel voor boer, baar, beer, bier en boor. De juiste betekenis kan vaak afgeleid worden uit de context Maar als we br schrijven met en bierglas achter zal het sneller duidelijk zijn dat het om bier gaat. In het Egyptisch is dat net hetzelfde.

  

  In de praktijk laten determinatieven ons vaak toe in een zin waar alle tekens zonder spaties achter elkaar worden geschreven de woorden te isoleren.

  Maar daar het Egyptisch een buigzame taal is kan om esthetische of en andere reden soms het determinatief worden weggelaten. Andere voorbeelden volgen nog