HOTEPSECHEMOEI
Manetho vertelt ons dat de Tweede Dynastie negen vorsten telde die in totaal driehonderdtwee jaren regeerden. Zoals gezegd is de volorde van de eerste vier door archeologisch bewijsmateriaal vastgelegd. De stichter van de dynastie werd met zijn Horusnaam Hotep -sechemoei genoemd. Soms schijneen de overgangen naar een andere dynastie bij Manetho ongegrond (cf. F. Raffaele, BASADE 1, 2003) dan is het hier zeker niet he geval: cfr de mogekijke tussenkoningen en de afwezigheid van graven van de eerste koningen van de Tweede Dynastie in de necropool van Abydos.
Zoals we reeds weten was in deze tijd de vornaamste naam de Horus naam. hij werd aangenomen bij de troonsbestijging. Het eerte teken binnen de serech is het "htp (hepet)" teken met betekenis. Vrede, voldoening verzadiging,. De twee daarop volgende tekens zijn te beschouwen als een tweevoud en eindigen dus met de uitgang - "wi (oei)"- het teken is een "sxm (sechem)"-scepter en betekent hier macht. Dus twee machten. De totale naam kan vrij vertaald worden als de twee machten verkeren in vrede (vrede van de twee machten). Met de twee machten wordt dan zoals in de nebti-naam de beschermgodinnen van Neder- en Opper-Egypte verstaan.
Zijn geboortenaam was Hetep-Nebti (of Sehetep-Nebti).Waarschijnlijk was het Nebti-deel van de naam hier niet te beschouwen als een koninklijke titel maar als een infix [ later in het Oude Rijk zal dit woord gebruikt worden bij namen van prinsen zoals bij Sekhemkhet's Djesertj-Nebti (Ankh) op een textiellijst-label van Sakkara of op de laat Derde Dynastie, te Elephantine gevonden en met inkt beschreven vazen met de naam van een wrt-Hts Djefat-Nebti].***
Hotepsechemoei is te identificeren met de Boeadjaoe en de Baoenetjer van de koningslijsten en met de Boкthos van Manetho die bevestigde dat ook de koningen van de Tweede Dynastie afkomstig waren van This. Manetho zegt dat er gedurende de 38 jaar durende regering van Boethos er zich een kloof opende te Boebastis en dat vele mensen omkwamen. Daar dit deel van de westelijke Delta geologische sporen vertoont van vulkanische werking berust dit verhaal waarschijnlijk op bepaalde feiten. Boethos (Africanus) en Bochos (Eusebius) neemt men aan misinterpretaties te zijn van de naam Boedjaoe (Abydos koningslijst , 9e naam) en de naam Bdjaw is op zijn beurt dan weer een misinterpretatie van de echte naam Hotep ( dit te wijten aan gelijkvormigheid van de tekens van beide namen in het hiлratisch).
Een inscriptie van 43 kolommen van Mastaba G 1011 (Giza, writing board) werd door Reisner naar het Caпro museum gebracht in het begin van de twintigste eeuw. De naam Boedjaoe en andere koningen van het Oude Rijk worden erop vermeld. (Wildung 'Die Rolle Agyptischer konige...' 1969 p. 39 tav. 2,3).
Baoe-netjer is de naam die we vinden op de Turijnse Papyrus (2.20) en op de lijst van Sakkara (derde naam). Op monumenten is deze nooit teruggevonden.
Gezien de zeer waarschijnlijke Memphitische oorsprong van de Turijnse papyrus en van de Sakkarra koningslijst kan de naam Baoenetjer verwijzen naar een van de kortstondige koningen die tussen Qa'a en Hotepsechemoei geplatst zijn. De koning "Vogel" zijn naam is geschreven met en vogelteken dat kan geпnterpreteerd wordn als Ba (echter te onderscheiden van de Horus Ba van de derde Dynastie. Dit zou dan de koning kunnen zijn wiens geboorte naam als Baoenetjer werd doorggeven. Indien deze theorie correct is wordt Manetho's Kakaoe dan Hotepsechemoei en wordt Nebra niet vermeld) .
Bekijken we de eerste cartouche dan zien we na elkaar het been teken "b", en in het tweede teken herkennen we het tweeletterteken "DA (dja)" maar dat ook als afkorting kan voorkomen voor "wDa (oedja)" en dan welvarend betekent ( vooral in de formule anch, oedja, seneb= moge hij leven, welvarend zijn en gezond) . Het derde teken is " tA (ta)" . Het laatste teken is "w (oe)" dus sttat er b-oedja-ta-oe maar in de tijd dat de naam geschreven werd werd d-t-D-T (d,t, Dj, Tj) vaak door elkaar gebruikt en zo is deze Ta te beschouwen als een dja en dus fonetisch complement en komt dus te vervallen en komt men tot B-oedja-oe. Wat trouwens bljkt uit de tweede cartouche maar hier staat dan aan het eind het teken M44 dat mij allen bekend is als determinatief bij srt (doorn) spd (scherp) en dat ik dus niet kan verklaren.
In de derde catouche is het makkelijker we hebben het teken "nTr ( netjer) " wat god betekent en daarna de Ba vogel driemaal wat dus het meervoud aangeeft en door de uitgang w(oe) gevormd wordt vanwaar ba-oe. Netjer als god staat hier echter vooraan uit respekt en dus lezen we Ba-oe-netjer.In de vierde cartouche lezen we vrijwel hetzelfde. Met de doorstreping van het teken netjer wordt aangegeven dat in de oorspronkleijke inscriptie deze letter vaag of uitgewist voorkomt. Wanner met de ba vogel de ziel aangegeven wordt staat hier vaak het streepje boven dat aanduidt dat precies gaat om wat de hiлroglief voorstelt Hier dus de ba-vogel of een onderdeel van de ziel.. Driemaal geeft het meervoud aan wat nog eens benadrukt wordt door de laatste drie streepjes die ook het meervoud aangeven. De perkament rol of voorlaatste teken geeft dan wer aan dat om iets "abstracts" gaat. We zouden het geheel vertalen door de (ba)-geesten van degod
Zoals gezegd staat zijn naam met die van zijn twee directe opvolgers op een granieten beeld gevonden te Memphis. Op grond van een vuurstenen schaal te Gizeh heeft men betoogd dat de volgorde van de nemen op het beeld niet strikt chronologisch ebhoeft te zijn, maar dit is zeer onwaarschijnlijk en de opeenvolging lijkt wel juist.
Hotep-sechemoei heeft blijkbaar Qa'a begraven maar de mogelijkheid bestaat ( zie hoger) dat op zijn minst twee koningen Sneferka en Vogel, van Neder-Egyptische afkomst, tussen Qa'a en Hotepsechemoei geregeerd hebben. Aan de andere kant zijn er ook de labels uit de laatste jaren van Qa'a waar de naam van een prins Sehetep-nebti op voorkomen en die er kunnen op wijzen dat Hotepsechemoei een (jonge?) opvolger was van de laatste legitieme koning van de Eerste Dynastie. De erfgenaam van deze laatste, Sen-Nebti stierf ongeveer voor het einde van vijfendertigste regeringsjaar van Qa'a en schiep dus problemen bij de opvolging van S-Hetep-Nebti **(s-Hetep is de causatieve werkwoordvorm van Htp; deze naam Sehetep-Nebti is nauw verwant aan de persoonlijke naam Hetep-Nebti, die we uit talrijke inscripties kennen, van Hetepsechemoei. Ook lijkt de betekenis van de naam " de twee machten leven in vrede " er op te wijzen dat er enige politieke tweedracht of familiale twist bestond tijdens de laatste jaren van Qa'a. ** Nota: De Sen-Nebti en S-hetep-Nebti namen worden vrij algemeen aanvaard als zijnde de twee opeenvolgende nebti namen van Horus Qaa
***Hoedanook kan dit probleem anders opgelost worden en kan de vraag gesteld of nebti in afwezigheid van nesoebit wel duidt op de Nebti naam. Over het probleem van Nebti als een weerkerend infix in prinsennamen en de kwestie van de koninklijke titels van Horus Adjib en zijn opvolgers kan men de belangrijke bijdrage van P. Kaplony, "Er ist ein Liebling der Frauen". Ein "neuer" König und eine neue Theorie zu den Kronprinzen sowie zu den Staatsgцttinnen (Kronengöttinnen) der 1./2. Dynastie, Ägypten und Levante 13, 2004, 107-126] lezen..
Zijn graf is nog niet gevonden maar bij de pyramide van Oenas te Sakkara heeft men een onderaardse gallerij ontdekt met kruikzegels die zijn naam dragen.In een volgende aflevering meer over deze zegels andere voorwerpen en het graf.
De Zegels
Bij recente opgravingen te Oemm el Qaab werden in de offerkamers bij de ingang van het graf van Qa'a (Q) zegels van Hotepsechemoei ontdekt. ( Dreyer 1993b 11; Dreyer et al. 1996 , in: MDAIK 52,1996, 71-72, fig. 25, pl. 14a). Men heeft dit als een bewijs aanzien dat Hotepsechemoei zijn positie legitimiseerde door de begrafenis van zijn voorganger te leiden of op zijn minst deel te nemen aan zijn dodencultus. Dit zou dan pleiten voor "keinen Bruch zwischen 1. und 2. Dynastie" (geen breuk tussen de Eerste en de Tweede Dynastie).
Andere zegelafdrukken werden gevonden door A.Barsanti in het meest westelijke van de twee graven ten zuiden van het Djoser complex, onder de pyramide van Oenas (A.S.A.E. 2, p. 249-57 en A.S.A.E. 3, p. 182-90; Kaplony I.A.F. 3 fig. 262,263,281,282,307) en het zijn deze zegels die toelieten het gallerijen complex te dateren tijdens de regering van Hotepsechemoei (zie ook verder). Het koninklijk landgoed van Hotepsechemoei wordt op de zegels 'Hwt Nswt-Bity Nebty HTP'. ( huis van koning Hotep) genoemd. Het koninklijke domein daarentegen 'Hor Kha (m) sba' (Horus rijst als een ster) De hogergenoemde zegels uit het graf van Qa'a vernoemen het befaamde koninklijke palies te Boeto 'Hwt Pe Hor Mesen' (of 'Hwt Pe Hor Way') . Dit paleis werd gebouwd tijdens de Eerste Dynastie en was nog in gebruik tijdens de Derde Dynastie (T. Wilkinson E.D.E., 1999, 119-20 en vooral P. Kaplony, IAF I, 1963, 150ff.).
Andere objecten
Het meest befaamde object waarop de koningsnaam voorkomt is het beeldje van een knielende priester (Cairo C.G.1) vroeger Hotepdjef genaamd en nu geпdentificeerd als Redjit . Het is gemaakt van roze graniet en het komt uit Memphis (Mit Rahina). Op de basis bevindt zich een inscriptie (Helck, Thinitenzeit, 1987, 240) die een toespeling maakt op de 'Chef van de bewierokers, Redjit, geliefd door nTr-Achti,. De god Netjer Acheti is een phoenix bovenop een vogelstok. Dit kan verband houden met de stad Boeto. Op fragmenten van stenen vazen zijnen de namen van Hetepsechemoei en Nebra geassocieerd met Bastet (de godin van Per Bast =Boebastis) of "Zij van de zalfpot "' (Wilkinson E.D.E. p. 282); de vogel op de top van een conisch voorwerp komt ook op de schouder van hetzelfde beeld voor net voor de Horus namen van de eerste drie koningen van de Tweede Dynastie. (Redjit inscripties). Wildung suggereert om de vogelhiëroglief in kwestie te interpreteren als de god Djaoeti (Thot). Redjit was dus een priester van de begrafeniscultus van deze drie koningen in de necropool van Memphis en dit tijdens het midden of op het einde van deze Tweede Dynastie (zie ook H.G. Fischer, in: Artibus Asiae 24, 1961, 46, fig.1; D. Wildung, Die Rolle..., 1969, 36-40). Deze laatste auteur en recent ook nog M. Eaton-Krauss en H. Sourouzian (beide in : Grimal ed., Les Criters de datation stilistiques... 1998) dateren het beeldje in de late Derde Dynastie wegens de ongebruikelijke inscriptie op de schouder en in het bijzonder op de basis van het circulair hoofddeksel wat sterk gelijkt op het beeld van Metjen.
Een beencylinder mogelijks afkomstig uit Helwan bevindt zich in het Brooklyn Museum (Needler 1984, p.379). Het kan een deel van een meubel zijn en toont de serekh van Hotepsechemoei in vereenvoudigde vorm maar scherp van lijn. Deze koning is ook te Abydos bekend door fragmenten van inscripties op 4 stenen kommen, gevonden door Petrie in de Oemm el Qaab tombe P (Peribsen) en één gevonden in het graf V (Chasechemoei) op dezefde site . (Tomb P : Petrie R.T. II tav. 8,8 - 8,11; tomb V : Kahl, Das System, 1994, Quelle 2047; Amelineau, N.F. II, 1902, pl. 21,6). Twee van deze inscripties verwijzen naar het Ka-Huis (Hwt Ka) van Hotepsechemoei. Het stuk in tav. 8,11 noemt de god Achti en dit heeft Helck (cit. supra) er toe gebracht om de twee vogelfiguren op het Caïro C.G.1 beeldje van Redjit als Netjer Achti te lezen .
Meer dan twintig fragmenten van beschreven stenen vazen afkomstig uit het trappenpyramide complex van Djoser worden gedateerd onder Hotepsechemoei (Lacau-Lauer, PD IV.1, 1959, pl. 10-12, 15, 17, nr.79-83; PD IV.2, 1961, 29-32, 39-40; Kahl, op. cit., 310-11).
Ander inscripties op stenen vazen uit private collecties vinden we in Kaplony Z.A.S.88,1962, fig. 5, 8, 9 en id., MDAIK 20, 1965, fig. 48, 49. Zij vernomen de paleizen van deze koning te Memphis en Boeto, de Bastet stichting, de Opper- en Beneden Egyptische kroontempels, de Hwt-Ka van Hotepsechemoei en de Hwt-Ka van Netjer Akhety, de Hwt 'Za-ha-ka' en 'iz mehit'. (cfr. ook Helck, in: ZAS 106, 1979, 122; id., Thinitenzeit, 117, 124, 194-5,204,217). (Stenen vazen inscripties. fig.2)
Twee beschreven stenen kommen van Hotepsechemoei werden door Reisner in Menkaura' s pyramide complex te Gizeh gevonden. Een vaas in albast die eveneens zijn serech droeg werd door Brunton in graf 3112 tef Badari gevonden. Tot slot dragen een paar stukken van onbekende herkomst (waaronder en zwart granieten beker ) de naam vandeze koning (Kahl cit. p. 312).
Op zijn minst enkele van de inscripties op de stenen vazen werden op oudere stukken gegraveerd. Scherf BM 35556 (cf. Spencer, Catalogue, 1980, 42, nr. 275 = Petrie RT II, pl. 8.12; goede photo in: Donadoni Roveri - Tiradritti eds., Kemet. Alle Sorgenti del Tempo, 1998, 251; zie ook Kahl) zou zelfs op zijn minst door drie koningen herbenut zijn (waarbij we dan nog Nebra niet rekenen,wiens naam in de Hwt-Ka rechthoek rechts verschijnt ) en volgens F.Raffaele zou de Nswtbity Htp(-Nebty) de eerste naam zijn die hierin gegraveerd werd (het htp teken kan opgespoord worden onder het nTr teken van Ninetjer's naam).
|
