A56  DE GOUDEN KOOI.

     WESTENDE, 8 februari '39.

Eindelijk dan tóch wat goed nieuws!  Marie had zich een aap geschrokken toen meester Engelborghs haar bij 't uitgaan van de mis even bij de arm nam en bezijden het volk leidde. Ze had de laatste tijd niet veel meer van hem gehoord en vermoedde dat hij een beetje in zijn gat gebeten was, maar voor wàt mocht God weten!

" Maria, ik heb goed nieuws vernomen." zei hij wat stijf: "Leider Van Severen heeft mij bericht gelaten dat hij bij de hogere instanties gunstig resultaat van zijn interventie heeft bekomen. Onze klacht kreeg gehoor en den beklaagde zal een disciplinaire sanctie worden opgelegd wegens zijn schuldig verzuim en valse verklaringen. Plus ten opzichte van de klagers schriftelijk "amende honorable" moeten doen!  Wat zegt ge dààr van!? "

Hij glom van gerechtvaardigde trots maar merkte wél vlug dat zij er geen snars van begrepen had.

" Heu...Meester, heeft dat met de garde te maken? "

Hij ongeduldig :" Wel 'k zeg het toch, Maria!  Leider Van Severen heeft mij..." Plots drong het tot hem door dat hij het goede nieuws beter op z'n Westends kon brengen:" Allee, de garde zal gestraft worden voor de zware fouten die hij beging bij het ongeluk met uwen man zaliger. En voor de last die hij u daarmee berokkend heeft zal hij zich schriftelijke moeten excuseren... De burgemeester zal ons morgen voor de noen op 't gemeentehuis ontvangen om die affaire van de baan te keren...Ziet dat ge er zijt, hé! " En vóór ze de gelegenheid kreeg nederig een woord van dank te prevelen schreed haar Witte Ridder tevreden glimlachend en zelfingenomen naar zijn ongeduldig wachtende wederhelft.

Ongevoelig voor de krakende vorst staarde Marie beduusd haar beschermheer na...Ze had gewonnen, begreep ze...Maar wàt bracht dat op?!

 

Méér dan ze ooit had durven hopen, in elk geval!  De ontvangst bij de burgemeester was, door die wrokkige garde daar naast de deur, eerder een pijnlijke vertoning geworden. Meester Engelborghs had naar beste vermogen getracht van op de zijlijn het officieel gestotter van 'onze brouwer' wat vlot te trekken, maar iedereen was duidelijk opgelucht toen ze na 'de verzoenende handdruk' naar buiten konden. Terwijl de garde als de weerlicht met een slaande deur in zijn 'kot' verdween, hield Engelborghs haar nog even staande in de gang.

" Maria, ge hebt nu wel uw papier met het excuus van de garde in uw pollen, en de garde heeft zijn blaam gekregen,maar daarmee vult g'uwen buik niet, dat weet ik ook...En 'k heb alles gehoord van uw ontslag uit 'Ons Rustoord' door de aankomst van die joden...

" Begot, waar wilt die naartoe? " dacht Marie beduusd:" Toch niet dat ik bij hem thuis kom werken? ..."

Maar na een korte aarzeling kwam het er toch uit: "Daarom heb ik met de steun van de burgemeester getracht een compensatie te vinden voor al de last die dat nodeloos onderzoek van de rijkswacht u bezorgd heeft... Om kort te gaan: als ge wilt kunt ge morgen opnieuw uw post van werkvrouw bij Madame Jadot opnemen, aan dezelfde condities als vroeger...Wat denkt ge? "

" Morgen? Werkvrouw? Bij 'Ons Rustoord'?" Hoorde ze dat wel goed? Maar uit het aanhoudend knikken van de meester moést ze wel afleiden dat ze niet droomde...

Hij merkte gegeneerd hoe haar onderlip begon te trillen en blies haastig de aftocht: " Ge kunt het nù misschien gaan regelen bij Madame Jadot, ja? " En wég was hij, met nog een jolige zwaai, zonder omkijken...

 

In 'Het Peerd' stond de garde bij zijn vrienden aan de toog minder edelmoedige toekomstplannen voor Marie uit te broeden.

" Als dat wijf denkt dat ik mij door zo'n fascist als die Joris Van Zevermans de bek laat snoeren, zal ze nog aardige toten trekken!  Mij een jaar anciënniteit doen verliezen omdat haar vent door zijn eigen schuld verongelukt is!  Dat zal ze verdomme duur bekopen! "

" Jamaar Cyriel, hoe zit dat nu?  Is den Dis verongelukt en de pijp uit, of ligt hem in Duinkerke te vogelen bij zijn lief, lijk dat ge vroeger altijd zei? "

" Ik wenste dat 't waar was, van Duinkerke, maar de gendarmen weigeren dat te onderzoeken. En 'k wenste nog méér dat den Dis haar ginder goed horens zette, verdomme, juist lijk zij hém in haren jongen tijd alsmaar horens heeft bezorgd. Ze zou niet béter verdienen! "

" Was Marie dan zo'n hevige, vroeger? "

" Man-man! Een wilde boerendochtere, ik zeg maar dàt! Ge hebt ten andere maar naar haar gastjes te zien hé! Daar is den Dis niet veel bij te pas gekomen! " En dwars door het vettige gemonkel van de tooghangers deed hij er nog een schepje bovenop: " En bij d'allereerste zéker niet! "

 

 Gelukkig had de 'économe' het werk van Marie zó geschikt dat ze niet in contact kwam met de joodse kuisploeg. Ze stond enkel in voor de privévertrekken van madame, haar bureel en de gangen er rond en mocht aparte boodschappen afhalen bij de beenhouwer telkenmale Jadot de joodse kost "dégoutant" vond, wat minstens tweemaal per dag voorkwam. Marie beaamde deze veroordelingen altijd met de gepaste walg, wat haar in de vorm van etensresten geen windeieren legde. Verder werd ze verondersteld alles wat de kinderen met hun baldadigheden beschadigden vlijtig te melden, zodat madame daar nauwgezet verslag van kon opstellen ten laste van haar joodse huurders. Marie had van de eerste dag af gevoeld dat ze met haar jodenhaat bij Jadot op dezelfde golflengte zat en liet zich bij het verklikken niet door kinderliefde afremmen. En als haar geweten al eens een oprisping kreeg, smoorde ze dat onmiddellijk met: "Ze hadden mijn werk maar niet moeten afpakken, die stinkaards! "

 

Joseph stond telkens paf van het gemak waarmee Arthur zijn privaatlessen Nederlands assimileerde. Die knappe gast bleek verdorie over een reusachtige talenknobbel te beschikken. In het declameren van gedichten bijvoorbeeld stak hij in de klas iedereen de loef af. Het volstond dat Joseph het hem 's avonds in de garage drie-viermaal gloedvol voorlas - en het op de tram nog eens herhaalde - om het hem smetteloos na te laten bauwen: " Ten is van U, hier nederwaart, geschilderd noch geschreven, mij, Moederken, geen beeltenis, geen beeld van U gebleven..." Een gedicht dat Arthur, volgens eigen zeggen, zelfs nóg mooier vond dan "Der Erlkönig" , en dàt was tot nu toe zijn max geweest... In de felle tocht op het open balkon van de tram was hij daarmee overlaatst, om Nadine te charmeren, met een dramatische mimiek heel onverwacht lyrisch losgebarsten: "Wer reitet so spät durch Nacht und Wind?  Es ist der Vater mit seinem Kind! ..."

" Allee, 't is al goed, zot! "had zij lachend afgewimpeld, wegens 't ànder volk op het balkon...

Maar Joseph kon absoluut niét lachen met de dichterlijke uitspattingen van zijn vriend en het gemak waarmee deze de aandacht van Nadine voor zijn neus wegkaapte. Hij had hem dat in de garage onder vier ogen al eens duidelijk laten verstaan, maar die lekkere leek wel Oost-Indisch doof langs die kant!  Arthur had hem vroeger al wel eens verteld dat hij als joodse jongen in Duitsland nooit contact met meisjes kon maken, door de wetten op de rassenscheiding. Waardoor meneer hier waarschijnlijk zijn scha dubbel en dik wilde inhalen...

" Maar niet op mijn kap, hé makker!  Eén dezer dagen zal ik hem toch eens voor de keus zetten: Nadine of ik!  Dan kan zij zijn huiswerk maken, verdomme!  Er zijn àndere meisjes genoeg: dat hem daartussen maar een eigen lief zoekt, hé! Die Françoise De Bens bijvoorbeeld, haar vriendin van Middelkerke: dat hem dié maar eens probeert! Maar niet onder míjn duiven schieten, hé hete bok!  Dat moet nu maar eens gedaan zijn..."

Voor de rest kon hij echter met Arthur heel goed opschieten. In de klas haalde hij alle eer van zijn privaatleerling-Nederlands en in Duits was deze vanzelfsprekend de primus. Zijn Frans zat grammaticaal stevig ineen maar zijn uitspraak leed zwaar aan een Teutoonse keelziekte. Verder kreeg hij van zijn moeder een mondje Italiaans mee, en als zijn vader in de garage langskwam was het in Yiddish te doen. Met de klasgenoten op de speelplaats hield hij zich zonder complexen aan plat-Keuls, dat echter - uitgewaaid in een frisse zeewind - steeds meer op ons Limburgs begon te lijken. En ook al klonk dit in de oren van een volbloed Oostendenaar als een belachelijk apentaaltje, mits wat aandacht snapten ze wel waarover het ging.

Van wiskunde had hij geen kaas gegeten, maar voor natuurwetenschappen daarentegen kon hij warm lopen!  De Birnbaums bezaten wel een échte radio maar enkel 'Vati' mocht die aanraken om ermee alle nieuwsberichten uit de ether te vissen... Daarom had Arthur losjes opgeworpen om zélf een radio te bouwen!  Zomaar!

" Een radio bouwen? Zeg makker ,gij zijt zekers zot!? "

" Geen écht meubel natuurlijk! Zo één met drie of vier lampen komt veel te duur...Daarbij, zonder bouwplan en speciaal gereedschap wordt dat toch "Scheisse"...Neen, een éénvoudige op loodkristal, om te beginnen: dat kost niets en 't werkt binnen een dag of twee... Later kunt ge die nog op alle manieren uitbouwen. Het moeilijkste is nog de antenne spannen: die twintig meter koperdraad op het dak...In Keulen zijn die radio-onderdelen enkel sluiks te krijgen en voor koperdraad werd een speciale "Schein" geëist. Als jood kon je het wel vergeten..."

" En waar denkt ge dat materiaal hiér te vinden? "  

" Bah...,in die electrozaak vlak naast de 'Innovation' van Oostende, natürlich! Daar is alles vrij te koop, zómaar , voor tweemaal niks! Ze liggen links in het tweede Schaufenster: galèneklompjes, spoelen voor alle golflengten, koptelefoons, schuifcondenser, àlles!... Enkel de antenne kan nog wat Schwierigkeiten geven... Tenzij we natürlich..." En het genie verzonk in diep gepeins...

" Wat schwierigkeiten? " Joseph was hélemaal méé!

" Die villa hier nààst ons heeft een draad hangen vanaf het dak tot de hofmuur... Misschien kunnen we daarop aftappen: die mensen zijn er toch nooit en dat scheelt een heel stuk in de kosten! "

 

Arthur had in die fameuze winkel alle onderdelen met kennis van zaken gekozen en vervolgens als een doortrapte tapijtendief zielig op de 'vriendeprijs' afgeboden voor nog een speciale 'Studentenrabat'...Tot Joseph van lauter schaamte naar buiten was gelopen.

" Met u ga ik nooit meer iets kopen, ventje! Als ge dàt maar weet !"

Maar Arthur had enkel geglunderd: " Die lui bestelen je sowieso!  Ze verdienen op zo'n modeartikels minstens 100%. Komt erop aan de schade te beperken door ze tot je vriend te maken..."

" Vriend te maken!?  Door hun winst af te luizen zeker?  Hoeveel "Studentrabat" heb je nu gekregen? "

" Tien percent. Maar hij ként me nu, en heeft beloofd tegen volgende week uit te kijken naar twee koptelefoons in occasie... Voor joden is sjacheren onder elkaar een bewijs van wederzijds respect."

" Die vént was toch geen jood! "

"Natürlich wél!  Ik merkte dat onmiddellijk, en hij was daar blijkbaar fier op...Weer 'n gelukkig man! "

 

En terwijl Arthur die avond, in plaats van zijn Frans te leren, het toestel op een sigarenkistje verder inéén knutselde, "vond" Joseph in het naar huis rijden toevallig een "loshangende" antenne...De grote alleenstaande villa rond de Tom-Thumb-golf heette 'Sybaris' en was de laatste twee seizoenen niet bewoond geworden...Na een paar snokken, om na te gaan hoé los die antenne hing, kon hij van die dertig meter draad een mooie rol maken...In de nabije toekomst zou de 'Sybaris' wél een verrekt slechte radio-ontvangst krijgen...En in de eerstkomende jaren nà de oorlog daarenboven een zeer slechte reputatie, door de daar gepleegde moord en doodslag...Maar met dit laatste zou Joseph evenwel géén uitstaans hebben en dus zwijgen we er voorlopig liever over...

<!--[if gte mso 9]>