C45BIS   DE WESTERSE KNIEVAL IN POTSDAM.(17 JULI-2 AUG) 

                 Nu de nazi's overwonnen waren moesten de Grote Drie het nog eens worden over een nieuwe wereldorde op de puinen van het oude Europa, de vredesverdragen met Duitsland en zijn satellieten voorbereiden en de oorlog in het verre oosten zegevierend beëindigen. Daarvoor werd rendez-vous gegeven in kasteel Cecilienhof in Potsdam, 17 juli '45.                              

De Russen lieten in afwachting de Berlijners massaal aanrukken om het puin langs de grote verkeersaders van de hoofdstad weg te ruimen. Openbare markten moesten weer wat leven in de brouwerij brengen en werden overvloedig vanuit de sovjet-zone bevoorraad, ook deze in het westelijke stadsgedeelte. Schouwburgen en bioscoopzalen die niet volledig in puin lagen moesten dringend terug in bedrijf worden genomen ; musici en toneelgezelschappen kregen één week om weer aan de slag te gaan. En aangezien kunstenaars op een bijkomende rantsoenkaart konden rekenen ontstond er in een minimum van tijd een wildgroei aan "satirische" keldercabaretten die op gebied van platitude en slechte smaak de sterkste vooroorlogse records braken. Gelukkig konden de sovjets de kwaliteit van de gebrachte stukken moeilijk beoordelen, maar afgaand op het massaal artistieke aanbod waren ze zeer tevreden met hun Duitse kultuurpolitiek...

De Russen oogstten echter weinig succes bij het Duitse publiek met filmproducten van eigen bodem, zoals de aftandse draken van Eisenstein "Kruiser Potemkin" en "Ivan de Verschrikkelijke",  hoofdzakelijk wegens het ontbreken van vertaalde ondertitels. Enkel wie zich als ware anti-fascistische volksdemokraat wilde voordoen zag zich verplicht de vertoning van deze films tot het einde uit te zitten...Dansgroepen en koren van het Rode Leger daarentegen waren wél erg in trek, niet alleen bij de bevolking maar ook bij de westerse militairen.                                                

Van bij de aanvang werd de 'Conferentie van Potsdam' grondig verpest toen Stalin de afspraken van Yalta over de afbakening van de invloedssferen opnieuw ter discussie stelde en totaal nieuwe eisen op tafel wierp. Zo vorderde hij het mandaatbeheer op over de oude Italiaanse koloniën (inzonderheid Libië), het protectoraat over Irak en Iran en het controlerecht over de zeeëngte van de Bosphorus. Daar hij stelde dat Polen in zijn invloedssfeer lag tekende hij eigenmachtig de nieuwe grenzen van dit land en ontnam de geallieerden dienaangaande iedere medezeggenschap, maar eiste wel 20 miljard dollar herstelbetalingen te kunnen innen over het volledige Duitse grondgebied, dus ook uit de Westelijke bezettingszones. Van Oostenrijk vorderde hij 250 miljoen dollar en van Italië 100 miljoen, maar weigerde geallieerde trekkingsrechten op de ex-Duitse satellieten Hongarije, Roemenië en Bulgarije te erkennen omdat deze landen zijn "oorlogsbuit" waren. Dus ook geen sprake om daar vrije verkiezingen in te richten of de Donau open te stellen voor de internationale scheepvaart!                                  

Terwijl Churchill frontaal Stalins pretenties aanvocht trachtte president Truman naar Amerikaanse gewoonte de scherpe kantjes af te ronden. Hij paaide de Rus door hem de gelukte proef met de atoombom te verklappen maar ontlokte daarmee bij de sfinx Stalin enkel een koele glimlach.

Toen op 25 juli bleek dat de Britse premier de Engelse verkiezingen verloren had, moest deze in Potsdam de plaats ruimen voor zijn opvolger ,de Labourleider Attlee ,een saloncommunist van het zuiverste water. Gelukkig durfde hij, door zijn volledig gebrek aan ervaring in de wereldpolitiek, geen enkele verplichting te nemen of een sovjeteis in te willigen, en leidde door zijn voortdurende onthoudingen bij de stemmingen deze cruciale "wereldconferentie" al vlug in een patstelling.

Men kwam tenslotte tot het besluit dat ,bij gebrek aan een akkoord ,elke mogendheid in haar eigen bezettingszone en invloedssfeer kon handelen naar eigen willekeur ,maar dan ook moest voorzien in eigen behoeften. Een mooie omschrijving voor een diplomatieke ramp.

De Westersen verloren hun invloed in de Balkan en de Rus moest verzaken aan zijn gevraagd medebeheer van het Roerbekken. Wél kreeg Stalin 25% van de West-Duitse industriële productie in ruil voor het leveren van kolen en levensmiddelen, o.a. aan de geallieerde sectoren van Berlijn.        

De "Grote Drie" werden het wél eens om de 8 miljoen leden van de nazi-partij uit het openbaar leven te verwijderen en de oorlogsmisdadigers in gezamenlijk overleg te bestraffen. Ook dienden de 15 miljoen Volksduitsers uit de door Rusland "bevrijde" gebieden over de "Oder-Neisse grens" naar het westen te worden verwijderd. Meer dan de helft had dit reeds bij het naderen van het Rode Leger "uit eigen beweging" gedaan en tijdens deze vlucht waren er naar schatting een 750.000 min of meer gewelddadig omgekomen: de "evacuatie" van de rest zou volgens Stalin geen groot probleem meer vormen...                                                            

Op 2 augustus gingen de overwinnaars na een ronkende verklaring uiteen, maar de uitvoering van hun beslissingen strandde nadien in oeverloos gekibbel. "Het Ijzeren Gordijn" rond de sovjetzone werd langzaam neergelaten ,dixit Churchill. Van een economische ruilhandel kwam niets in huis, waardoor de geallieerden jaarlijks meer dan een half miljard dollar moesten uitgeven om de bevolking in West-Duitsland in leven te houden. Ook de denazificering verliep chaotisch: om het gebrek aan technisch kader te verhelpen was men verplicht 75% van de "Parteigenossen" onmiddellijk wit te wassen en veel oorlogsmisdadigers ontliepen zo hun verdiende straf.                                                      

Enkel op het proces van Nürnberg konden de overwinnaars een schijn van samenwerking hooghouden. De show begon op 20 november '45 onder grote internationale belangstelling maar liet de Duitse publieke opinie koud. Het doek viel op 1 november '46, na 402 zittingen: 12 nazibonzen werden ter dood veroordeeld (Bormann bij verstek) en opgehangen (Göring ontsnapte aan de galg door zelfmoord te plegen). Zeven kregen tussen tien jaar en levenslang en drie werden vrijgesproken.                              

Bij volgende processen, in Nürnberg of elders in Duitsland en de buurlanden, kwam het nog zelden tot samenwerking tussen de grootmachten en hanteerde elk voor zich het bijltje naar eigen goeddunken. Wat niet noodzakelijk in het voordeel van de veroordeelden uitviel. Maar na verloop van tijd sleet ook de gestrengheid en toen in '53 de Duitse burgerrechtbanken de bestraffing overnamen, bleken er plots geen oorlogsmisdadigers meer te bestaan...