1996-10-12

Vandaag nog maar eens Singapore Passage. Het klinkt misschien eigenaardig maar het blijft interessant en mooi. We konden post afgeven
maar 'k had geen brieven gereed liggen omdat ik gisteren aan de wal gekunnen heb. Dan maar gauw kaartjes geschreven want de
gelegenheid krijgen om te posten en niks verzenden, dat kan niet. Dat is Mercurius én Hermes verzoeken.

De laatste keer in Dumai (Sumatra) hadden ze ons afgeraden aan de wal te gaan omdat het 'gevaarlijk' was. Gelijk een brave ben ik dan
aan boord gebleven want afraden betekent : niet doen. En troubles aan de wal betekent dan weer extra papierwerk aan boord
en ze hebben zo al werk genoeg. Wat blijkt : het is gevaarlijk voor mensen die zich opgetut als een kerstboom aan de wal begeven. Ja dán...!
Dat is dan zelf gezocht, zeg ik.
En opgetut, dat kan onmogelijk op mij van toepassing zijn hé. Dacht ik toch. In Odessa spraken ze me aan op de markt omdat ik er uit
zag als een van hen, niet als een toerist. In Richardsbay (Z-Afrika) in een supermarkt ook. Low-profile valt me niet moeilijk, dat is gewoon
hoe ik leef. Ik blijf onder de radar, ik verdwijn in de massa.
In een Aziatisch land is het moeilijk natuurlijk, om ongezien over straat te lopen, ik heb de verkeerde kleur van huid, van haar en ogen.
In een Afrikaans land is het gewoon onmogelijk om onder de radar te blijven, als bleekgezicht.

Warren (steward) wist te vertellen over de plaatselijke transportmiddelen en ineens leek het doenbaar. Ik vond dat het kon, overdag.
Maar vóór de donkerte thuis natuurlijk. Nog efkes rondgevraagd of iemand iets nodig had van de wal. Lucien en Pascal gingen zelf en ik
heb me bij hen aangesloten. In feite zonder te vragen of zij dat wel goed vonden, bedenk ik nu.

Het begon al op de kaai van de terminal: in het wachthokje hingen drie mannen van wacht zich te vervelen.
Of Lucien 2^de officier was?  Ja, antwoordde hij. En ik zag in hun koppen de prijzen al omhoog gaan.
Of we dollars te wisselen hadden, dan konden we dat maar beter bij hen doen want zij gaven een eerlijke koers en buiten de poort
waren het allemaal bedriegers.
- Dan gaan we wel naar een bank.
- Dat zijn ook bedriegers.
- Well, dat is dan zoals thuis.
Er volgde nog een uitleg dat op het einde van de kaai (een pier) brommers stonden om ons naar de poort van de terminal te brengen.
Mogen wij hier niet te voet rondlopen misschien? ('t Zou kunnen hè, veiligheidsvoorschriften en zo).
We mochten wel, maar naar de gates was wel 10 minuten te voet.
- Hoe ver is dat dan? vroeg Lucien.
- Eén kilometer.

Wel ja, iemand die aan zijn 10^de kilometer bezig is doet daar misschien 10 minuten over, maar wij hadden nog geen vermoeide benen.
En wij wilden wandelen, sfeer snuiven.
Aan het uiteinde van de pier startten de brommerkes al. Mannekes, spaart ulle naft, dacht ik.
Ze zouden ons naar de gates voeren.
"Hoeveel?"
"20 USD" zouden we daaraan moeten besteden. 
"Voor de drie?"
"Per kop." Wij besteedden daar een lachje aan en stapten verder.
Toen was het plots maar 1 USD meer.
Een mens reist om te leren hè. Awel, nog nooit zo duidelijk een les in economie gehad, de markt stuikte ineen terwijl we voorbij liepen.

'k Dacht owee, als het overal zo'n gemarchandeer wordt ..., mijn goesting was al over.
De naam van de terminal rap op een papierke geschreven : DILARANG MEROKOK   
Aan de gates hing er een Engelse vertaling bij : GEEN TOEGANG VOOR ONBEVOEGDEN.
De terminal heet Hydrocarbon Dumai.
Aan de gates waren de bewakers in uniform. Da's altijd goed voor wat observatiegenoegen, nu ook.
Het ganse repertorium van gewichtige gebaren, heen en weer geschuif met een beduimeld vodje papier, overtollige bewegingen met
schrijfgerei, kortaffe vragen over de naam van het schip , onze naam en graad. Dat moesten we dat toch nog zelf opschrijven hoor.

       Volgens mij heeft het iets met de breedtegraad te maken. In koudere landen is er aan de gates evengoed controle,
       maar daar gebeurt het eerder in de sfeer van service. Een paar formaliteiten afhandelen, eerst safety, dan pas security.

Monsterende blikken. Zijn die drie bleke clochards wel wie ze beweren te zijn?
Dat staat op onze shorepass hoor, en die hadden ze al vast gehad. Onderste boven.

Waarschijnlijk staan ze ook met tekens in verbinding met de fiets-taximannen 50m verder.
Als de graden hoog genoeg zijn volgen de prijzen vanzelf?
Maar de prijzen waren gelukkig zoals Warren gezegd had, 10 USD heen en terug naar de stad.
De taxi's zijn fietsen met een sidecar aan. De sidecars hebben het model van een riksja. Zo heten ze in India. Hoe ze hier heten
weet ik niet.  Ze hebben een vouwbaar dakje, het kan dicht, voor als bleke westerlingen vinden dat de zon hier te hard schijnt.
Dat de riksja's niet meer al lopend getrokken worden vond ik al een hele verademing. Maar ik was evengoed vreselijk gegeneerd.
Iemand anders laten trappen en al het werk laten doen vind ik verschrikkelijk koloniaal.
Pascal (3^de stuur) stelde me gerust door te zeggen dat we toch drie mensen hun brood lieten verdienen, op die manier.
Da's ook waar, maar evengoed ... 
We reden op een brede laan. Aan de breedte te zien moest Dumai nogal een stad zijn. En dan sebiet het stadsverkeer in met die
fiets-bakbeesten. Ze reden in mekaars wiel. Dat zal zo zijn voordelen hebben voor hen (slipstream?) en voor ons ook een beetje,
we konden met elkaar babbelen zonder al te hard te moeten roepen. Op de baan veel tweewielers en driewielers, heel weinig auto's.
Voorlopig nog lucht genoeg.
Vermits we niet zelf op het verkeer moesten letten en de rit traag genoeg ging hadden we volop tijd om rond te kijken.
'k Kwam ogen tekort. Eerst junglegroen. Iets later begint de stad. Met achterbuurten. Bouwsels in golfplaat, palettenhout en jutezakken.
Hier en daar plastic en zover ik zien kon daken in golfplaat.
Bouwsels zonder verdieping natuurlijk, ver van de baan af, volledig open aan de straatkant. De straat voor het plaatselijk verkeer loopt
parallel met de laan waarop wij reden. De straat is een baan zonder wegbedekking. Wanneer het regent krijgen de bewoners
modder tot aan de voordeur, wanneer het waait komen zand en stof binnen. (Daar kunnen ze op de Groenplaats van meespreken).

De bouwsels zijn ongeveer allemaal even breed en zeer diep, tot waar het daglicht niet meer binnen komt. Daar begint het woongedeelte,
denk ik. Voorin waren werkplaatsen en ateliers ondergebracht, bedrijvigheid genoeg. Onder die golfplaten moet het moordend heet zijn.

De eethuisjes staan los van alle andere bouwsels, ze staan op de brede strook gras tussen de straat en de laan.
Ze hebben geen muren, enkel een dak voor schaduw. 'k Vraag me af of die dakjes bestand zijn tegen een tropische stortbui.
Om de zoveel huizen was er zo'n open keuken. Waarschijnlijk maken ze in hun huizen geen vuur. Dan wordt het nog warmer onder
de golfplaten daken en ook wegens het brandgevaar, vandaar openbare keukens op afstand van de bewoning.
We kregen tegenwind. Iedereen kreeg zand in de ogen en de taximannen gingen op hun trappers staan.
'k Had willen uitstappen om te helpen duwen. Toen was de windvlaag voorbij. 't Was maar een demonstratie.
Een demonstratie van hoe hard het leven van een fietser-om-den-brode kan zijn en van hoe snel een brand zich hier kan verspreiden?
Mogelijk daarom zijn de lanen in de bidonvilles zo breed. Het zijn brandgangen.

In de opschriften boven de werkplaatsen worden nog Nederlandse woorden gebruikt, of restanten ervan: Organisasi, Kantor, Direktorat,
Apotik, Dokter, Praktek, Instalateur, Akademi, Meubel, Bekleding. Met bekleding worden autobanden bedoeld, de bekleding van de velgen.
De mensen wuifden, en wij wuifden terug van uit een 'open koets' op een brede laan zonder autoverkeer. Af en toe was er het getuf
van een brommerke. "Coca Cola" riepen een paar kinderen, om westerlingen te laten horen dat ze hier iets van de wereld kennen.

Wat verder zijn de huizen en de werkplaatsen van steen en hebben ze wel een verdieping.
Er staan al eens bloembakken op de stoep en de uithangborden hebben een lik verf.
Dan kwam een groot rond punt en we waren in de binnenstad. Nog altijd even weinig autoverkeer. Iets om blij mee te zijn.
Dumai heeft de structuur van een stad en is aangekleed als een dorp.

1996-10-13

Een nadeel van boodschappen doen per fietstaxi is dat ge moet zeggen waar ge wilt zijn, en dat wisten we zelf niet.
Te voet verkennen was er niet bij want ze bleven ons rondvoeren na elk winkelbezoek.
"Kruidenierswaren" en ze voerden ons naar een kruidenierszaak.

Lucien wisselde dollars bij zijn fietsmeneer. Ik wou bij de mijne ook geld wisselen, hij deed teken dat ik ook bij de collega moest wisselen.
Die is blijkbaar de man van de centen. Hij had een lias geld in zijn hand en telde daar vlot een 40.000 roepia neer (voor 20 USD) zonder
al te veel geritsel en zonder aarzelingen. De man van het geld dus.

Wij binnen bij de kruidenier. Gelukkig waren de artikelen geprijsd, er moest niet gepingeld worden. Wanneer onze fietsmeneers zagen
dat wij daar koekjes en chips en nootjes kochten, lieten ze ons verstaan dat we beter naar een superette konden gaan. Daar was het
goedkoper. Te laat vond ik, ik had al een en ander op de toonbank gelegd.
Op dezelfde stoep waren nog een aantal winkels, maar niks van wat we nodig hadden. Confectie en T-shirts, hadden we nodig.
Weinig mensen hier dragen een T-shirt. -natuurlijk niet, een T-shirt is te warm in de tropen, in de evenaarsgordel dan nog
De fietsmeneers voerden ons toch maar efkes naar het supermarktje.
Dat is amper 100m verder aan de overkant, maar we mochten geen stap te voet doen.
Zo hebben we de rij winkeltjes daar naartoe niet kunnen bekijken. Misschien had ik kunnen vragen om te stoppen, maar daarna moet
de man het fietsgevaarte weer in gang trappen. Dus : laat maar. Dat kan ik niet doen.

Verder had ik nog een wereldkaart gewild, en postkaarten en luchtpostenveloppen, maar wie weet hoe ver was dat?
'k Zag niet direct iets dat op een papierwinkel of een boekenwinkel leek. Als ge de fietsmeneers iets vraagt doen ze het.
Zonder uitleg te geven zouden ze een lange rit beginnen met grote omwegen, en dat had ik er niet direct voor over.
Lucien en Pascal waren ook klaar met winkelen. Zij hadden elk een klein plastic zakje vol.
Hoe kwam ik nu aan die volle boodschappentas? Gevuld met hetzelfde maar alles gewoon x 2. En nog wat.
We wilden iets drinken. Lucien legt dat uit, de fietsbaas knikt en zegt iets tegen de twee andere fietsmeneren.
De zon was beginnen schijnen en mijn fietsmeneer vraagt of ik het dakje uitgevouwen wil voor schaduw. No thank you, sir.
(Sebiet krijgen we weer tegenwind en dan is het met een uitgevouwen dakje voor hem nog moeilijker om vooruit te raken.)
Ze voeren ons ergens naar toe : een restaurant. Miljaar. Een gewoon soort drinky-bar was toch ook al goed geweest.
Achteraf bekeken niet, maar da's voor straks.
Ze loodsen ons door een zaal op het gelijkvloers, naar de eerste verdieping een daar stonden we in een zaal die naar plaatselijke normen
waarschijnlijk zeer chic is. De juffrouwen van diens sluiten de matglazen ramen en zetten de airconditioning aan. Service voor alles!
Daar zaten we dan met ons drie, afgesloten van het zicht op de straat, afgesloten van een kijk op het gebeuren, in een hete zaal
te koekeloeren tussen de kunstbloemen. En we zien mekaar al heelder dagen aan boord!

Toen moesten we nog uitleggen dat we niks wouden eten. Dat was nogal ambetant, want de twee jongedames stonden al gereed met
een menu en nu kwamen wij niks besteden. Tegen dat onze fles bier leeg was (75 cl) werd het eindelijk wat frisser in de zaal maar
we besloten toch op te stappen, naar een van die eethuisjes die we gezien hadden tijdens de heenrit.
Daar zaten we dan tenminste buiten en tussen het volk.
(Op het toilet was al iemand. Een kakkerlak van 3 cm. 'k Had nochtans geklopt.)

Toen hadden we aan onze fietsmeneers moeten zeggen: back tot he ship, please.
Terug naar het schip en hen onderweg teken doen om te stoppen bij zo'n kleine drinky-bar. Dat hadden we moeten doen. Ja.
Lucien legt hen uit dat we naar die kleine open barrekes willen, in de buitenlucht. Ze rijden met ons de andere kant uit.
Afwachten dan maar. Misschien rijden ze ons wel naar zo'n ding, maar dan bij familie van hen?
't Was wel een eind rijden persies.
We kwamen in een moslimwijk. De moskeeën hebben hier geen minaretten. Misschien zijn hoge torens te gevaarlijk in een gebied waar
elk tyfoonseizoen de tyfoons het voor het zeggen hebben. Op deze moskeeën staat gewoon een torentje van 1-hoog,
met daarop een koepeltje en dan de halve maan. En luidsprekers. Dat we in de moslimwijk waren hoorden we eerder dan dat we het zagen.
Het was gebedstijd. Volgens de luidsprekers toch. We hebben enkele dames met hoofddoeken gezien, en verder deed iedereen voort
met hetgeen zij of hij aan het doen was. Niemand die een gebedsmatje uitrolde zoals in Noord-Afrika. Misschien bidden ze hier binnen.
Het was wel vrijdag maar in deze wijk waren de winkels toch open.

We stopten weer aan een restaurant 'van gehalte'. Maar wel in openlucht deze keer. Dat hadden we dan toch kunnen duidelijk maken.
We moesten een gangetje door, langs de keuken in open lucht en het aquarium met vis, allemaal heel mooi, maar wankel en plots
zaten we weer weg van het straatgewemel en het volk, opnieuw naar mekaar te koekeloeren, deze keer tussen het groen.
Nog maar eens uitleggen dat we niet kwamen om te eten, dat we enkel iets wilden drinken. Daar werd voor gezorgd.
Er kwam een schurftig klein katje langs. Niet aaien, helaas! En hier was het sanitair regelrecht luguber.

Terug naar boord, we zouden wel teken doen onderweg wanneer we de drinky-bars zagen die we bedoelen.
De eerste die iets geschikts ziet geeft een gil.
We reden langs een parallelle laan terug naar de terminal. Niks geen bidonvilles meer. Klinieken, villa's, moskeeën, hotels en scholen.
De schoolging uit, allemaal uniformkes die wuifden naar ons, de blekelingen.

De fietsbaas had aan Lucien gevraagd of het ons interesseerde lokale alcohol te kopen. Feitelijk niet, maar we wilden wel eens gaan kijken.
We reden een dwarsstraat in en we stonden plots  op één kruispunt van de terminal. Daar was eindelijk wat we bedoelden.
Een trits barrekes-openluchtkeukens-eethuisjes. De kantine, de catering van de mannen die op Hydrocarbon Dumai werken,
het eerste dat we gezien hadden tijdens de heenrit, lang voor de bidonville begint. Van al die andere barrekes die we gezien hadden
op de heenrit hebben de fietsmeneren ons mooi weggehouden door in het terugkomen de parallelle laan te nemen.

Zo'n eethuisje heeft geen elektriciteit: petroleumlampen voor de verlichting en ijsblokken voor de koeling. -zoals de camping vroeger ±
waarop ze koken heb ik niet kunnen zien. Tussen de bouwsels een streep modder: de riool. Sanitair, niet gezien.
De alcohol was aan de fles te zien zelfgestookte. Een smoezelig flesje met een etiket van hoestsiroop.
Terwijl ze over de prijs onderhandelden ben ik wat verder gaan piepen. In de kantine zagen de scampi's er lekker uit.
Opnieuw instappen en naar de poort van de terminal. Einde van de rit. Afrekenen. Nu bleek de rit 20 USD te kosten.
Ja natuurlijk, ze hadden ons naar dat openluchtrestaurant gereden.
Dat was niet inbegrepen in de heen- en terug van 10 USD. -en iedereen moet leven
We hebben die 20 USD betaald, zonder discuteren, want ze verstaan blijkbaar maar zoveel Engels als het hen schikt en dat varieert
van moment tot moment. En er stonden aan de poot nog véél fietsmannen, teveel om de discuteren.

Aan de gates shorepass boven gehaald, zodat de nurk daar niet moest naar vragen. Verveeld wuifde hij ons door,
als joeg hij een paar vliegen weg. "I know, I know", 't was al lang goed. We moesten zo ordentelijk niet doen.
Wat een verschil met 's middags.

We zijn langs de waterkant terug naar het schip gegaan. Met de nodige stops om foto's te maken.
Foto's van Pascal met het schip, van Lucien met het schip, als de naam van het schip er maar volledig op staat.

Van alle snoeperijen die we gekocht hebben valt enkel de kroepoek echt mee, kroepoek van tapiocabloem en tonijn.
Aan de ander smaken moeten we nog wennen. Van één soort chocolade heb ik wat meer durven meebrengen : 'Alpine'
Zwitserse chocolade. Er staan geen besneeuwde bergtoppen op de verpakking maar het product zou gemaakt zijn met cacaoboter,
dus niet met palmvet. Daarom heb ik het geriskeerd. Gemaakt in Bandung, tja ... te gebruiken tot 01/98. Dat komt in orde, zegt LM.

Ziezo, dit was Dumai.

Vanmiddag vertelde de capt dat de post vanuit Singapore (07/10) al in België toegekomen is op 11/10. Da's rap. Hij heeft met zijn
madame gebeld en zij wist dat te vertellen. Terwijl wij aan het rondrijden waren met de fietstaxi's in Dumai, waren de postbodes onze
brieven aan het bestellen in het ochtendlijk België. Over Singapore niks dan goed.

Deze voormiddag werd er half-luidop gevloekt in de alleyway. Dan is er iets. Ofwel cheng Leu, ofwel Tom, ik herkende de stem niet.
Een paar minuten later was LM ook boven en hij vertelde : vandaag zouden ze de zaagmachine testen die op 07/10 aan boord geleverd
was in Singapore. De elektrieker had ze aangesloten, LM had al een stuk pijp gereed liggen en ze hadden bijna de fanfare uitgenodigd
voor de inhuldiging van de zaagmachine want nu waren ze van de slijpschijf van af, vanaf nu ging ge dat hier ne keer zien vooruit gaan zie.
Dat de stukken er af vlogen!
En aldus geschiedde.
Er vloog een stuk. Uit het zaagblad.

'Iemand' heeft de zaagmachine op een hoekijzer getest ipv op het stuk pijp. Hoekijzers zijn er nog genoeg. Zaagblad : geen meer.
De machine is een halve minuut in gebruik geweest. Vanaf nu is het weer om grootmoeders wijze, gewoon weer met de slijpschijf.
Dat komt omdat cheng Leu (hoekijzer) nerveus rondloopt de laatste dagen. De inspecteur wordt verwacht in Korea en
daarvan beginnen sommige chefs hem op voorhand te knijpen, zegt LM. Deze inspecteur is nochtans de Fransman JMP,
een inspecteur en geen inquisiteur. Maar dat moet cheng Leu eerst nog ondervinden.
En door de zenuwen pakte hij dus naar een hoekijzer ipv naar het stuk pijp. In zijn normale doen zou hij dat niet voorgehad hebben, want
hij is een Handige Harry. Hij heeft ons foto's van zijn huis getoond. Maar ja, thuis zijn geen inspecteurs op komst en
blijft een mens gemakkelijker kalm. (Thuis van uit de zetel kan ik ook elke quizvraag beantwoorden.)

Vorige woensdag, 09/10, heeft hij de monorail in de machineruimte kapot gekregen. Toen hoorde ik ook aan de geluiden in de alleyway
dat er 'iets' was. Ze moesten in het machien een zwaar stuk verplaatsen en stelden vast dat de monorail, hét hijstoestel, enkel nog vooruit
en achteruit wou (travelling), en omhoog & omlaag (hoisting) maar niet meer van stuurboord naar bakboord of omgekeerd (traversing).

Aan bakboord stond het ding al voorbij de veiligheidspositie. Hoe kan dat? Dat kan omdat het kamelot is, zegt LM.
De goedkope bouw van het schip moet érgens in zitten. In goedkoop minderwaardig materiaal.
De elektrieker kijkt eens in een schakelkast, vindt daar iets los en loos, brengt dat in orde en vraagt aan cheng Leu om de hijs naar
STUURboord te laten bewegen. Leuke cheng Leu stond onderaan de kabel met de bediening in de hand en hij duwt op BAKboord,
nog verder voorbij het veiligheidspunt. Luid gekraak en vanalles verbogen daarboven. Heel de hijsinstallatie buiten gebruik. En nu?

Zenuwen. Is dat niet tragisch voor een chef? Hij moet binnenkort een inspecteur te woord staan en dat maakt hem zo angstig dat hij
in één week tijd twee dure dingen kapot gemaakt heeft. En wié gaat hem daarover uitleg vragen? De in-spec-teur!
Tja, nu heeft Leuke Leu concrete problemen om zich zorgen over te maken. Misschien maakt hem dat wat rustiger.

1996-10-14

De 'Zwitserse' chocolade uit Dumai is op een rare manier gemaakt. Te korrelig. Er zit persies schuurpapier in. Niet lekker, zegt LM.