Oren gooien hoge en ogen lage ogen.

Wat ogen opvangen is licht. Licht is niet in staat de natuur met haar bontgekleurde palet weer te geven. Het licht ijlt zich door de ruimte met de onvoorstelbare snelheid van 300.000 km per seconde. De frequentie , dat is het aantal trillingen per seconde , is zeer verschillend. Zij varieert van enkele duizenden tot vele triljoenen per seconde. De meeste van deze trillingen denderen aan ons oog voorbij, zonder er iets van te merken. Alleen wanneer de frequentie tussen 430 biljoen en 750 biljoen trillingen gelegen is wordt onze retina( netvlies) geprikkeld en zien wij “ iets”, wat wij licht noemen. De frequentie van 430 biljoen trillingen ervaren wij als rood licht , en die van 750 biljoen als violet. Daartussen in spant zich de regenboog van oranje geel groen blauw indigo en violet. Maar buiten dit palet ligt veel meer. De lagere frequenties zijn de infrarode en de radiostralen, de hogere de ultraviolette-, de röntgen- en de gammastralen. Hoe het infrarood gloeit , dieper rood dan het diepste karmozijn, of het ultraviolet feller dan een lasvlam zindert, zal nooit enig mens kunnen ervaren.

Het oor daarentegen is veel “kleurrijker”. Het trommelvlies nl. reageert niet op lichttrillingen maar op schommelingen van de luchtdruk. Mensen met een normaal gehoor vangen alle frequenties op , die liggen tussen 20 en 20.000 trillingen per seconde. Zo heeft een octaaf een interval tussen twee tonen, waarbij de frequentie van de hoogste toon het dubbele bedraagt van die van de laagste. Een moderne piano heeft iets meer dan zeven octaven. Strijk- en blaasinstrumenten voegen daartussen nog weer extra noten van een meer verfijnde frequentie, waardoor deze instrumenten zich weer onderscheiden van de toetsen. Wij horen dat allemaal en noemen dat klankkleur of timbre. Dat alles levert ons oor meer op aan rijkdom van klanken dan ons oog aan kleuren .

Hoe magertjes is naast dit royale geluidenfestival het matte kleurenspel van de visuele waarneming.Wat het oog ziet , is wat het oor zou opvangen indien het slechts de tonen van do tot si-bemol binnen een octaaf zou kunnen horen. Met deze klankarmoede van de bijna doofheid moet de kleurenwaarneming vergeleken worden. Ook de informatie die kleuren toevoegen aan wat we zien , is gering. Zwartwit foto’s beelden nagenoeg alles even herkenbaar af als kleurenopnames. Sterker nog, het zwartwitbeeld overstijgt bijna altijd het kakelbont van een kleurenfoto. Kleurenblinden missen iets , maar niet veel. Wanneer we echter uit een muzikale compositie alle kleurnuances en toonhoogteverschillen zouden wegfilteren, zoals de kleuren in een foto, bleef er van de compositie niets meer over dan een ongenietbaar monotoon gemurmel. Zo ook, legt een beeldend kunstenaar de laatste hand aan zijn werk, dan is het af. Een komponist doet dat ook met zijn partituur, maar dan begint het pas. De schilder legt zijn werk vast, klaar!! Een musicus laat zijn werk los, het is nooit klaar. Drie keer naar De Nachtwacht kijken in het Rijksmuseum verschilt totaal van drie keer luisteren naar de Vijfde van Beethoven in het Concertgebouw. Karel Appel heeft geen vertolker nodig, Chopin wel. Het verschil tussen een foto-copie van een schilderstuk en het schilderij zelf is vele malen kleiner dan tussen een CD en live-music. Een “stomme” film bestaat, “stomme” muziek is ondenkbaar. Op muziek dansen is sierlijk, op een schilderij potsierlijk. Een film zonder muziek is verre van compleet. Muziek met film , leuk, maar het hoeft niet direct.

Om de kijker zoveel te gunnen als de luisteraar , zou de gevoeligheid van het gezichtsororgaan zich ook over tien octaven moeten uitstrekken. Pas dan zou de wereld er zo gevarieerd uitzien als zij klinkt.

Maup

Geraadpleegde literatuur:

“ Tot mijn Verwondering”, Gerard Bodifée, Uitgeverij Pelckmans. ISBN: 90-289-2972-X

=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=