de TOEKANG BOTOL

Wie in Indië ( en zeker in Batavia) kende hem niet, de toekang botol, de opkoper van lege flessen.

’ s Middags, vaak als de zon nog hoog aan de hemel stond, liep hij langs de stoffige straten en liet schallend zijn roep horen: " Botol……"

Zijn beroep bestond bij de gratie van het feit dat er nog geen glasbakken bestonden en zelfs nog geen statiegeld werd geheven bij het kopen van een flesje met inhoud.

Hij was vaak de redder in nood voor menig Indische jongen, die platzak was en toch iets wilden kopen, djadjan (snoeperijen) of zoals dat bij mij vaak het geval was, een stripboek van Dick Bos (zie ook het artikel " Dick Bos, de held uit mijn jeugd" op deze weblog).

Meestal wandelde ik ’ s middags na schooltijd, als mijn moeder haar middagdutje deed, langs de straten van Kemajoran, de wijk waar we na de oorlog woonden op zoek naar lege flessen. Vaak vond ik ze gewoon langs de kant van de weg, zowel in de grote straten als in de kampongs in Kemajoran.

Als je een lege eau de colognefles vond dan was je de koning te rijk, want die brachten het meeste geld op.

Als je tijd en zin genoeg had ging je de huizen af vroeg je aan de mensen die daar woonden of ze lege flessen hadden, die ze kwijt wilden. En aangezien de meeste, veelal oudere Indische dames verzot waren op de geur van eau de cologne ( 4711 of Boldoot) gebeurde het niet zelden dat ik bij zo’ n ‘ persoonlijke benadering’ een lege eau de colognefles kreeg.

Zo’ n fles erbij en Dick Bos was nabij!.....

Had je genoeg flessen verzameld, dan was het wachten op de toekang botol, die de flessen van je opkoopt.

Natuurlijk moest er flink worden onderhandeld, want hij wilde zo min mogelijk betalen, maar jij wilde een nieuwe Dick Bos of een portie gado-gado met lontong.

Als je beiden tot een akkoord was gekomen wat betrof de ‘gewone’ flessen, dan liet je meestal als een soort verrassing als laatste de eau de colognefles zien. Surprise!. Want je wist dat de toekang botol daar een goed prijs voor wilde geven.

Had je het geld in je zak, dan was het meestal snel op de fiets springen en naar Pasar Baroe rijden voor een nieuwe Dick Bos, die ze daar verkochten in een stalletje links achter in de marktloods aan het einde van de Pasar Beroeweg

En met het geld van de eau de colognefles kon er (op weg naar huis en met je nieuwe aanwinst in je zak) ook nog wel een portie gado-gado met lontong af.