Een rondreid van drie weken in Toshkent, Xiva, Buxoro en Samarqand
01-10-2023
Naar de Noorderbuurten van Tasjkent
Met bus en metro trokken we de Noorderwijken in, waar het (gesloten) museum voor de slachtoffers van de repressie grenst aan de TV-toren in de vorm van een raket - uiteraard beklommen wij hem en namen voor een koffie plaats in het draaiend restaurant. Langs de mooie Japanse tuin wandelden we naar de recent gebouwde Minor-moskee, de grootste van het land, en dan naar het aardbevingsmonument. Onze volgers moeten weten dat Tasjkent op 26 april 1966 door een superzware aardbeving getroffen werd, waarna de stad met vrijwillige hulp uit de hele Sovjet-Unie heropgebouwd werd (vandaar de brede en beboomde lanen) en een echt mooi metronetwerk kreeg. We eindigden onze wandeling bij de fonteinen en het oorlogsmonument van het Onafhankelijkheidsplein, waar alle namen van Oezbeekse gesneuvelden in de oorlog van 1941-1945 tegen de nazi-agressors in gouden boeken opgeschreven staan.
Eerst gingen we vandaag naar het zeer interessante en veelzijdige museum voor toegepaste kunsten en ambachten uit Oezbekistan, waar we heel wat moois zagen. Dan naar de tuinen rond het parlement, waar tal van beelden van schrijvers het park sieren. En tenslotte "Magic City", waar zogenaamd typische gebouwen uit grootsteden van de wereld enkele straatjes vol cafeetjes en winkeltjes opleuken.
Een deel van onze voormiddag spendeerden we weer bij het Registan-plein, waar vele koppeltjes hun huwelijksfoto's laten maken. Ook vier grote Oezbeekse dichters en de eerste president Islom Karimov hebben hier hun standbeeld. We bezochten het huis van de grote Tadzjiekse schrijver Sadriddin Aini: onze lezers moeten weten dat in Buchara en Samarkand de meeste mensen eigenlijk Tadzjieks spreken, een vorm van Perzisch, en de taal die eeuwenlang in Midden-Azië dominant was (de Turkse talen zoals Oezbeeks zijn pas later echt op hoger vlak doorgedrongen). En tenslotte zagen we in onze wijk nog het mausoleum van Al-Mutaridi ...
Op onze voorlaatste dag in Samarkand (morgennamiddag nemen we de trein naar Tasjkent) kwamen we weer op nog niet bezochte plekken. Eerst het sterrenobservatorium van Ulugh Bek, de kleinzoon van Amir Timur, die een ware "vorst der wetenschappen" was. Dan het graf van de profeet Daniël, wiens lijk blijkbaar wel 19 meter lang is. Dan het historisch museum waar we kennismaakten met de vóórislamitische Sogdische cultuur. Verder het Joodse kerkhof, en tenslotte de Meros-papierfabriek waar sinds de tijd van Ulugh Bek op ambachtelijke wijze papier uit moerbeiboombast wordt gemaakt. En we zagen een door een ezeltje getrokken karretje ...,
Amir Timur, bij ons beter bekend als Timoer Lenk (ofte Timoer de Mankepoot, want in één van zijn veldslagen was hij een been kwijtgeraakt) was de stichter van het Timoeridenrijk in Midden-Azië nadat de Mongoolse invallen zowat alles volledig verwoest hadden. We bezochten zijn rijkelijk versierde mausoleum. Daarna nog de Hodzja Ahror-medrese en enkele andere plekken, waaronder een schaakschoollokaaltje, en we eindigden de wandeling op de uitgestrekte boerenmarkt waarvan we jullie een stapel meloenen en pompoenen tonen. En tussendoor nog een onderwijzeres met enkele van de braafste kindjes van de klas ...
Het complex van mausolea uit de tijd van Amir Timoer (ofte Timoer Lenk) is één aaneenschakeling van mooie betegelde en bekoepelde gebouwen. De site heet "Levende Koning" omdat hier al sinds de 9de eeuw een groot pelgrimsoord was naar de plek waar een gezel van de Profeet zelf tijdens het gebed door ongelovigen onthoofd was, waardoor hij zijn hoofd oppakte en naar een nabije grot vluchtte waar hij nog steeds ergens voort zou leven ... en om die reden bouwde Amir Timoer hier de grafgebouwen voor zijn naasten.
Toen de USSR ineenstortte veranderde partijleider Islom Karimov in een "legendarische" eerste president van het onafhankelijke Oezbekistan, dat hij autoritair en met af en toe de nodige bloedbaden regeerde. Nu is hij het voorwerp van een (eerder gematigde) nationale verering en ligt hij in een eigen mausoleum, dat we bezochten. Daarna nóg een mausoleum, een kolossaal ditmaal, en veel ouder, voor de lievelingsvrouw van Amir Timoer (die wel 18 maal getrouwd was), genaamd Bibi Chanoem, een afstammelinge van de Mongoolse veroveraar Gengis Khan.
Het beroemdste plein van het hele land is het wereldbekende Registan (zie ook de allereerste foto van deze reisblog), waar drie wondermooie medrese's (islamscholen) die je elk apart bezoeken kan een volmaakt ensemble vormen. Daarna wandelden we naar de begroende Russische wijk, die na de inval in 1868 aangelegd werd, en waarvan we jullie twee paleisjes tonen, en de orthodoxe Alexius-kathedraal en de Armeense kerk.
Vandaag namen we de hogesnelheidstrein (laatste foto) naar Samarkand, waar we pas in de vooravond aankwamen. Op vraag van onze volgers voegen we nog enkele foto's toe van Georges met een Oezbeekse schone, en van de vette emir van Buchara met zijn burcht en vooral zijn infame kerkers waar de gevangenen op zweepslagen, stokslagen en schorpioenen getracteerd werden ... tot loontje in 1920 om zijn boontje kwam.
Chor Bakr is een necropool op enkele kilometer van de stad, en daar liggen enkele nakomelingen begraven van metgezellen van de Profeet. We bezochten het complex, en daarna kuierden we wat in de bazaar. Na de noen wandelden we in de hitte naar het rijke huis van een revolutionair (!), waar net een fotoshoot van trouwkleren bezig was, om te eindigen bij het populaire meertje in het midden van de stad.
Tot 1920 was de almachtige en wrede, vette emir de heerser van het khanaat Buchara, dat wel deel was gaan uitmaken van het Russische tsarenrijk. We bezochten zijn zomerpaleis, dan de bron waar de wijze man Job van de Bijbel zijn ongeluksperiode in afsloot en het aloude Samanidenmausoleum, en dan weer de stadsburcht van de emir en tenslotte zijn afschuwelijke gevangenis (laatste foto). Met de Sovjetrevolutie kwam aan zijn wrede almacht (en aan hemzelf) een einde.
Buchara is een levende stad met tal van oude medrese's (islamscholen), moskeeën en minaretten, en ook met tal van souvenirkraampjes en ambachtslieden die hier de vruchten van hun werk maken en verkopen. We woonden zelfs een zang- en dansshow bij, waar de vrouwen dansen (mannen dansen hier blijkbaar zelden of niet).
Vandaag zaten we zeven uur in de trein door de woestijn van Chiva naae Buchara. Daarom nog wat beelden uit Chiva. De laatste twee foto's zijn van op het terras van ons hotel in Buchara.
In de eeuwen van de oude Zijderoute ging het hoofdtraject voor de karavanen vanuit China via Samarkand en Buchara naar het Zuiden, om via Merv (nu in Turkmenistan) en Mashad en Teheran en Tabriz (nu Iran) het Midden-Oosten te bereiken. Een afsplitsing naar het Noordwesten leidde via Chiva naar het huidige Rusland.
Een halvedaguitstap naar een zomerpaleis van een khan uit de 19de eeuw, naar een zoutmeer waar we konden pootjebaden naast een woestijnburcht van voor onze tijdrekening en een eeuwenoude woongemeenschap van Turkmeense immigranten, waar hun leefwijze verduidelijkt werd. 's Namiddags stapten we nog wat rond in de periferie van de oude stad, met een reuzevlag en een oorlogsmonument en de "Schapenpoort" in de buitenstadsmuur. Tenslotte zien we koekjes die "en vrac" in de supermarkt verkocht worden, wat bij ons al lang niet meer kan.
De binnenstad van Chiva is als iets uit duizend-en-één nacht, en we zullen onze volgers meer dan ééns beelden ervan tonen.
Voor de leken in geschiedenis: Chiva was vele eeuwen lang een onafhankelijk khanaat (een staat die dooor een khan ofte koning geregeerd werd) tot het in de 19de eeuw door de Russische tsaren ingelijfd werd.
Een dagtocht vanuit Chiva naar zeven van de vijftig lemen forten die in de woestijn van Karakalpakstan verspreid liggen en die getuigen van meer dan tweeduizend jaar opeenvolgende rijken in het gebied. Ook kamelen en joerten zagen we, alsmede tal van katoenvelden waar de oogst volop bezig is.
Voor de leken in aardrijkskunde: Karakalpakstan of Zwartemutsenland is een autonome deelrepubliek binnen Oezbekistan, en de Karakalpakse taal is meer met het Kazachs verwant.
14 uur lang duurt de tocht met de nachttrein vanuit Tasjkent naar Chiva, meer dan duizend kilometer Westelijker. Urenlang doorheen een woestijnlandschap, en dan plots de Amoe Darja-rivier en we zitten in een grote oase met katoen en maïs en boomgaarden, en de eindhalte ligt naast de oude binnenstad van Chiva, die al van in de Sovjettijden een museumstad is. Vandaag tonen we onze lezers nog geen beelden van in de magnifieke binnenstad, maar wel van de buitenste stadspoorten en -muren en gebouwen aan de rand van de stad ...
Enkele musea in het monumentale centrum van Tasjkent
In het moderne stadscentrum bezochten wij een aantal mooie parken en gebouwen, zoals het Operagebouw, en betraden twee musea: dat van de geschiedenis van Oezbekistan en dat voor de Grote Figuur van het land, Amir Timur (bij ons beter bekend als Timoer Lenk, de veroveraar, overigens een wrede man): hij legde de grondslagen voor de prachtige steden Samarkand en Buchara, die we later op deze reis zullen bezoeken. Vanavond vertrekken we met de nachttrein (14 uur) naar Xiva in het verre Westen van het land ...
Vandaag gingen we naar de wijk waar de meest representatieve en prestigieuze moskeeën en medreses liggen, waarvan de meeste recent gerestaureerd of gebouwd zijn en nog worden. Langs de straatjes van oud-Tasjkent gingen we dan naar de enorm uitgestrekte Chorsu-bazaar, waar we na een hele tijd ook nog lekker onder het volk gegeten hebben, met name plov en hasip (zoek maar op).
Voor de leken in aardrijkskunde: Oezbekistan ligt in Midden-Azië en tussen vijf andere stans, met name Kazakhstan, Kirgizistan, Tadzjikistan, Afghanistan en Turkmenistan, elk land is heel anders. Oezbekistan lag vroeger op de Zijderoute, waarlangs karavanen met allerlei koopwaren tussen China en het Midden-Oosten trokken.
Vandaag kwamen we na twee allebei vertraagde vluchten in de Oezbeekse hoofdstad Tasjkent aan. We vlogen er al meteen in met een maaltijd in een volks eethuisje nabij ons hotel, en daarna een lange wandeling naar de spectaculair mooi afgewerkte metro (de enige van Midden-Azië) en dan weer een wandeling doorheen de centrumparken met tenslotte een gekke busrit met lijn 38 naar de buurt van het hotel. We laten jullie mee genieten.
