Het weer van de dag VOLKSHEILGE - OUDE VOLKSGEBRUIKEN-
01-11-2007
Hoe het vroeger met Allerheiligen was !
Laat ik beginnen met te zeggen dat deze feestdag onder de naam van Allermartelaren ingesteld werd wanneer Paus Bonifacius IV de beenderen van de heilige martelaars in het Pantheon van Rome liet overbrengen in 607. Toen ontving de kerk de naam van Sancta Maria ad Martyres. Gregorius III stelde bij deze kerkwijding, in 731, de feestdag van Alle Heiligen op 1 november en in 834 werd deze feestdag tot de gehele Kerk uitgebreid door Gregorius IV. s Avonds om 18 uur werd het officie der Overledenen gezongen; de klokken luiden over dood en diegene die niet naar de kerk konden gaan, die bidden toen thuis een half uur of net zolang de klokken luiden. Het was ook een vrome gewoonte om kaarsen te ontsteken gedurende deze tijd en ook gans de Allerzielendag, dit tot lafenis van de zielen van het Vagevuur. Na het officie werd er doorgaans in het Vlaamse land koeken of wafels gebakken. Aan de kinderen werd er toen gezegd : hoe meer koeken zij aten, hoe meer zielekens zij verlosten. In menige stad en dorp van Vlaanderen richten de kinderen kleine altaarkens op voor de deur van hun huis. Op een vierkante tafeltje spreiden ze met zorg een witte linnen doek en te midden plaatste ze een Christusbeeld. Tegen de muur hingen zij al de sanctjes op die ze hadden. Op het voorgedeelte van het eenvoudige kinderaltaar, stond een bord als offerplaat, dit uiteraard den dienste van de voorbijganger. Zij vroegen dan een cent voor de gelovige zielen. De brave kinderen kochten met dat geld dan kaarsjes, maar de anderen, wier minste kwaad de snoepziekte was, kochten er ronde karamellen van gekookte siroop mee, tabletten genaamd. Te Brugge plachten de kleermakers op deze dag, dank aan ene stichting van de Heer van Gruuthuuse, dertien armen te kleden en gezamenlijk de mis bij te wonen in de O.L. Vrouwkerk. U hebt al wel begrepen dat deze oude traditie vandaag niet meer bestaat. Trouwens waar vindt men nog een kleermaker ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
1 November 2006 was een bewolkte dag, met heel even wat zon, maar ook een dag met hevige regenbuien en wind ! Om 13u21 had het kwik toen zijn hoogste punt al bereikt en dat liet 11,7° noteren. 's Avonds, om precies te zijn om 18u26 werd de minimum temperatuur van die dag waargenomen en die bedroeg 4,4° ! De warmste 1ste november sinds de waarnemingen van Ukkel was deze van 1955 met 20,4° ! - De koudste 1ste november ooit kwam in 1890 voor met maar liefst min 12,8° ! ! !
De eerste en heiligste dag van de maand, was vroeger het feest van de herfst en het begin van de winter. Bij onze heidense voorouders gold 1 november als de dag van het uitstervend leven, van rouw en boete. En wat zeggen de weerspreuken ons zoal ? Ik koos er drie uit voor u want rond Allerheiligen zijn weerspreuken schering en inslag zegt maar. Een eerste komt ons 't volgende vertellen :
" Geeft Allerheiligen zonneschijn, dan zal het spoedig winter zijn. "
Een tweede die ik meegebracht heb, vertelt ons dan weer dit :
" Allerheiligen koud, zorg gans de maand voor hout. "
En tot slot voor vandaag :
" Met Allerheiligen vochtig weer, volgen sneeuwbuien keer op keer. "
Morgen en ook overmorgen blijf ik zeker rond Allerheiligen en Allerzielen nog even stil staan. Meer zelfs, morgen vertel ik ietsje over hoe het vroeger met Allerheiligen was. Vandaag kan u hierna wat meer kennis maken met november, scrol eens omlaag zou ik zeggen. Mij rest u vandaag alleen nog " tot morgen " te zeggen.
November van het Latijn novem = negen, was de negende maand in het Romeins jaar van Romulus, dat tien maanden telde. Hij was geplaatst onder de bescherming van Diana, de godin van de jacht en alzo kreeg hij de naam van jachtmaand. Een zeer oud versje, dat ik u zeker niet wil onthouden, luidt als volgt : Ik wierd November, dat is 't negenste genaemd, en of ik d'elfste ben, nog heet ik onbeschaemd de negenste; ik eet de groente van de boomen, ik maek de nachten lang, en doe den slaeper droomen.
Als dat niet mooi is. November werd bij de Angelsaksers Blotmonath = bloedmaand genoemd naar de offers welke toen gebracht werden om de goden te danken voor het afgelopen jaar; vandaar dat hij nog de naam van offermaand draagt. De naam slachtmaand is heden ook nog gangbaar, want vroeger, nu al een tijdje geleden, werd in november bij de boer het varken geslacht. De hedendaagse naam is Allerheiligen-, ook Allerzielenmaand. Karel de Grote noemde hem Windmanoth, wat doelt op de hevige winden welke in deze maand heersen.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
31 Oktober 2006 was een bewolkte dag met heel even wat zon. De maximum temperatuur werd om 14u50 waargenomen en die bedroeg toen 15,3°. - 's Nachts om precies te zijn om 1u50 noteerde men de minimum temperatuur van die dag en die liet 9,9° opschrijven. De warmste 31ste oktober sinds de waarnemingen van Ukkel was deze van 1925 met 20,7° ! - De koudste 31ste oktober ooit kwam in 1891 voor met min 4,6° !
Als laatste spreuk voor deze maand heb ik eens gekozen voor iets erg aktueel en tegelijk ook eigen aan deze periode, lees eens :
" Daar zijn twee heren dood : noeneslaap en vesperbrood. Daar zijn drij nieuwe in het land : zuipneuze, druipneuze en kleppertand. "
Een erg oude spreuk maar nog altijd eentje die de moeite is om ze aan u mee te geven dacht ik. Een spreuk die wel eens wat met Limburg zou kunnen te maken hebben want daar werd in zekere streken o.a. van As tot Genk het tweede ontbijt 's morgens voor de landarbeiders afgeschaft van Allerheiligen tot Pasen. Ook voor de familieleden gold dezelfde regel. Van opschorsing van het tweede ontbijt was er echter geen sprake te Gruitrode en Meeuwere, doch wel van de namiddagkoffie welke wegviel rond Allerheiligen. Alzo hoorde men daar toen de spreuk van vandaag meerdere keren rondgaan. Morgen blikken we al vooruit naar november en breng ik u ook al wat uit vroeger jaren, hoe het toen was rond of met Allerheiligen. Tot morgen ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
30 oktober 2006 was een bewolkte dag met heel even wat zon. De maxium temperatuur werd die dag om 13u56 waargenomen en die bedroeg 16,7° ! - 's Nachts om 1u21 noteerde men de minimum temperatuur en die liet 6° opschrijven ! De warmste 30ste oktober sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 2005 met 22,4°. - De koudste 30ste oktober ooit kwam in 1940 voor met min 5,5° !
Voor de voorlaatste weerspreuk van deze maand laat ik het u door de dieren nog eens vertellen, zoals ik al zei, zij liegen nooit ! ! !
" Wilde ganzen over de schuur, kijkt de winter al over de muur. "
Als dat niet mooi gezegd is, en bij deze weten we nu naar welke dieren we moeten uitkijken; Hopelijk krijgen we ze de eerste weken niet te zien boven de schuur ? 't Zou profijt zijn voor ons vuur ! Tot morgen met de allerlaatste weerspreuk voor oktober, u bent er toch ook ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
29 Oktober 2006 was een dag met bewolking en zon. Om 11u58 had het kwik zijn hoogste punt al bereikt en dat liet 17,6° noteren. 's Avonds om 19u35 werd de minimum temperatuur toen waargenomen en die bedroeg 10,1°. De warmste 29ste oktober sinds de waarnemingen van Ukkel was deze van 2005 met 22,3° ! - De koudste 29ste oktober ooit kwam in 1931 voor met min 3,7°.
Nu oktober op zijn laatste benen loopt kunnen we misschien eens kijken wat deze maand ons te bieden had, en welke daarvan de eventuele gevolgen zijn. Een eerste weerspreuk zegt ons :
" Brengt oktober veel vorst en wind, zo zijn januari en februari zeer mild. "
Vorst en wind hebben we niet veel gekregen, dus....? Moeten we de twee eerste maanden misschien wel vrezen ? Nog een andere weerspreuk zegt dan weer :
" Een koude oktober, geeft een zachte nieuwjaarsmaand. "
Buiten enkele dagen was het niet echt koud, dus.....??? Geen zachte nieuwjaarsmaand ! Nog een andere weerspreuk vertelt dan weer dit :
" Is otober warm en fijn, dan zal het een scherpe winter zijn. "
Warm en fijn was het helemaal niet, gaan we dan een "kwakkel winter" tegemoed ? Hoe dan ook, de volgende spreuk zal zijn gelijk wel halen denk ik :
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
28 Oktober 2006 was een bewolkte dag waar het kwik om 16u31 gestegen was tot 17,5° - 's Nachts om 0u15 noteerde men toen de minimum temperatuur van die dag en die liet 11,9° optekenen. De warmste 28ste oktober sinds de waarnemingen van Ukkel was deze van 1913 met 21,1°. - De koudste 28ste oktober ooit kwam in 1931 voor met min 6,8° !
Morgen krijgen we de H.H. SImon en Judas op bezoek !
Op de feestdag van de H.H. Simon en Judas valt er niet meer te twijfelen, de winter is in aantocht en diverse weerspreuken vertellen ons dat als volgt :
" Als Simon en Judas henengaan, dan komt de winter aan. "
Of nog ietsjes anders, maar met dezelfde betekenis :
" Simon en Juiën komen met de winter aangekruiën. "
En in de Kempen zegt men het dan weer zo :
" Als Simon en Judas komen, begint men 't wintervuur te schromen. "
Met het woord schromen bedoelt men hier " er voor terugdeinzen ". Met de H.H. Simon en Judas hebben we ook de laatste weerheiligen voor oktober gekregen. De volgende dagen geef ik u nog enkele spreuken met betrekking tot oktober mee, en op 31 oktober verwelkomen we november al ! Ik ben er morgen weer, u toch ook ? PS : Hierna kan u nog iets lezen over een oude boerengewoonte, ik zou zeggen ga eens kijken !
Vroeger jaren was het op de feestdag van de H.H. Simon en Judas bij de conservatieve boeren de gewoonte om slechts op deze dag de kachels aan te steken. Al zat men te bibberen van de koude, toch werd van die datum zelden afgeweken. Na deze dag ziet men ook geen vliegen meer en in Frankrijk verwoord men dit zo A la Saint Simon, mouche vaut mouton. In verband daarmee wordt of werd bij vele laten buitenkermissen welke in oktober vallen, gezegd dat men vliegen als krenten in het brood bakt . Waarbij te kennen gegeven wordt dat de vliegen verdwenen zijn. Voorgaand gezegde hoorde men vroeger heel vaak te Aarsele en te Wieze. In de gemeente Grotenberge zegt of zei men : t Is kermis te Breivelde, de vliegen worden er in t brood gebakken. Breivelde is een gehucht van Grotenberge. Ook op de kermis te Eiseringen, een gehucht van Sint Kwintens-Lennik, in midden oktober, eet men vliegen in t witte brood. : net als in Ten Bos, een gehucht van Hekelgem.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
27 Oktober 2006 was andermaal een prachtige nazomerse dag met een maximum temperatuur van 17,1° om iets na middernacht waargenomen. De minimum temperatuur die om 8u52 opgetekend werd bedroeg toen 9,2° ! De warmste 27ste oktober sinds de waarnemingen van Ukkel was deze van 1937 met 24,1° ! - De koudste 27ste oktober ooit kwam in 1950 voor met min 5,1°.
Alles wijst in de richting van de nakende winter !
We kunnen er niet aan onderuit, de winter loert achter de hoek en alvorens morgen eindelijk nog eens met weerheiligen te kunnen uitpakken, geef ik u graag nog de volgende gouden raad :
" Worden de bladeren geel en krom, kijk naar u kachel om. "
En of de bladeren geel en krom worden ! Morgen vertel u weer alles over de H.H. Simon en Judas die ons op 28 oktober komen bezoeken en dan breng ik u ook nog ietsje over grootmoeders tijd ! Zeker komen kijken dus ! ! !
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
26 Oktober 2006 was een prachtige nazomerse dag met om 14u41 een piek van 22,9° aub ! - Om iets na middernacht noteerde men toen 14,8° als minimumtemperatuur. De warmste 26ste oktober sinds de waarnemingen van Ukkel was deze van 2006 met 22,2° ! De koudste 26ste oktober ooit kwam in 1922 voor met min 5,5° !
Voor vandaag koos ik voor een weerspreuk die ons de gevolgen van een eventuele mooie herfst komt vertellen.
" Mooie herfst, late winter. "
Kort, goed en erg duidelijk dacht ik ! Zouden we dan best niet hopen op een minder mooie herfst, niks zo goed dan alles op z'n tijd zeker ? Bij leven en wel zijn, tot morgen.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
25 Oktober 2006 was een bewolkte dag met een maximum temperatuur van 15,8° en die werd om 16u43 opgeschreven. 's Morgens om 6u25 noteerde men toen de laagste temperatuur van die dag en die bedroeg 7,2° ! De warmste 25ste oktober sinds de waarnemingen van Ukkel was deze van 1949 met 20,5° ! - De koudste 25ste oktober ooit kwam in 1908 voor met min 3,7° !
Om te weten of de winter al voor onze deur staat, kijken we best eens uit naar de haas ! Niemand beter dan deze prachtige hardloper kan het weten ! En hoe kunnen wij het zien ? Wel een simpel, lees maar :
" Draag de haas nog zijn zomerkleed, dan is de winter nog niet gereed. "
Zo eenvoudig en zo simpel is dat en zo zien we nog maar eens welke fantastische weersvoorspellers onze vrienden de dieren zijn ! Jammer dat er rond deze tijd weer jagers op pad zijn die het moois van deze natuur vermoorden ! ! ! Ik ben er morgen weer, hopelijk jij ook ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
24 Oktober 2006 was een dag met regen en hevige wind, "geen weer om er een hond door te jagen". 's Nachts om 3u30 noteerde men toen het warmste ogenblik van die dag, en dat bedroeg 15,2°. - 's Avonds om 20u32 werd de laagste dagtemperatuur waargenomen en die liet 11,4° opschrijven. De warmste 24ste oktober sinds de waarnemingen van Ukkel was deze van 1970 met 22° - De koudste 24ste okltober ooit kwam in 1880 voor met min 3,7° !
