Het weer van de dag VOLKSHEILGE - OUDE VOLKSGEBRUIKEN-
30-09-2005
Morgen
Morgen zeggen en schrijven we oktober en die maand wordt terecht de eerste van de drie donkere maanden genoemd. De dagen krimpen met maar liefst 1 uur en 51 minuten. Oktober is de 10de maand en nochtans doet die naam niet direct aan "tien" denken, wel aan "octo" wat achtste wil zeggen. inderdaad in de oud-Romeinse kalender was deze maand de 8ste van het jaar en een oud versje zegt dat zo :
" Ik was de achtste maend als meert de eerste was, en dus kwam toen myn naem october my van pas. Ik kom met regen en een groot gedruys van winden, past op uw' dyk en dak eer ik die kom verslinden. "
In oktober krijgen we alvast veel mooie en wijze weerspreuken, mis dit blog dus best geen dag. Morgen beginnen we met Sint Bavo en men heeft deze voormalige graaf van Haspengouw altijd beschouwd als de portier van de herfst. Hij is ook de patroon van de oogst en vroeger zou niemand het hebben nagelaten op zijn feestdag naar de kerk te gaan. Die plechtigheid noemde men de BAVO-MIS, later ingekort tot BAMIS
Vroeger jaren, heeeel lang geleden dan deden de meisjes op deze dag, volle en lege noten in een zak. Wie er dan een volle noot trof, die zou gedurende het jaar nog trouwen.
Lang voor er wekkers waren aanriep men Sint Michiels ook wel eens voor hulp wanneer men vroeg moest opstaan. Men behielp zich dan met volgend gedichtje :
" Heilige engel Sinte Michiel bewaar mijn lijf en mijn ziel, wil mij wekken metter spoed, niet te vroeg of niet te laat, wanneer de klok 5 uren slaat. "
Morgen komt de belangrijke feestdag van Sint Michiel er aan. Rond zijn feestdag moeten we een 8-daags nazomertje krijgen, maar ? ? ? Helaas kan dat niet verhinderen dat we daarna koele dagen zullen krijgen want zegt er een weerspreuk :
" Sint Michiel draagt de winter onder zijn kiel. "
Vele jaren geleden placht men de eikels te beschouwen om daaruit het weer te kunnen voorspellen. Als ze een "kobbe" (spin) in den eikel verborgen vonden, was het een teken van een ongelukkig jaar; was hij droog langs binnen, het zou en droog jaar zijn; was hij nat, dan volgde regenachtig weer. Zat er een vlieg in, dan was het een middelbaar jaar te weeg, een worm of made voorspelde een goed jaar. Was hij ijdel, dan vreesde men pest, dood en sterfte onder het vee. En veel eikels tenslotte, wel die voorspellen veel sneeuw !
De Heilige Michiel, aartsengel Deze heilige die den duivel in de hel wierp, wordt (werd) nogal in ons land gevierd. Oude lieden hadden hunne opmerkingen gevestigd op den tijd korts vóór en na Sint Michielsdag, en meenden dat zij daaruit al de eigenschappen van het aanstaande jaar konden voorzeggen. Samen met St. Raphaël en Sint Gabriël vormen ze de patroon van de brievenbestellers
Deze tijd van 't jaar gaan de dagen fel korten, ze krimpen zoals de huid van een oud vrouwke. Vroeger jaren werd in de volkskalender, eerder deze maand al het verbod gegeven om het werk nog te onderbreken voor het vieruurtje. Wie die vingerwijzing niet zou gemerkt hebben, werd er op 29 september nog eens extra aan herinnerd. Die dag vieren we immers St. Michiel en een spreuk zegt ons :
" Sint Michiel steekt de vierurenboterham op zak "
Rond de weerspreuken is het momenteel een beetje windstil. Het is verlangend uitkijken naar 29 september en het nazomerke van Sint Michiel. Als voorsmaakje op het vele dat komen gaat misschien al dit :
" Acht dagen zonneschijn geeft Michiel om wel te zijn. "
Vandaag zijn de heilige Cosmas & Damianus aan het feest. Deze Arabische gebroeders waren vermaarde geneesheren, die echter meer door de kracht van hun geloof dan door hunne natuurlijke ervarenheid de ongeneesbaarste kwalen genazen. Zij stierven de marteldood in 285, tijdens de vervolging onder Diocletiaan en Maximiliaan. Zij werden tot patroon gekozen door de nering der barbiers - chirugijnen, die samen bleven tot aan de Franse tijd. De heilige Damianus wordt(werd?) bijzonderlijk te Viane(O-Vl.) vereerd en gediend tegen de rappen van Viane. Dat is of was een soort van schurft of brand, die zich meest aan de lippen en kin voordeed, vooral bij de kinderen tot hun 12 jaar, doch minder in gevorderde ouderdom. Weinige kinderen ontsnapte eraan. Deze ziekte veroorzaakte jeuk en daar de kinderen eraan krabte, geneesde het soms zeer traag. Deze heilige zijn ook de patroons van de dokters en apothekers.
Hoe het er vroeger in september onder de kinderen aan toe ging. Er bestond een spel dat algemeen in het land gespeeld werd, namelijk : APPELKNAP. Dit geschieden op twee wijzen : In een kuip vol water dreef een appel, een knaap, elk om beurt, had de handen op de rug gebonden, en diegene die aan zet was, moest in de appel kunnen bijten zonder zijn aangezicht nat te maken; wat niet altijd mogelijk was want de makkers durfde de speler al wel eens een stootje geven. OFWEL hing de appel aan een touwtje vast aan een boomtak, springend moest het kind de appel kunnen grijpen met de tanden. In sommige streken werd de appel aan de touter of bijs(schommel) gehangen, men moest dan zo hoog "bijzen" tot men met de tanden de appel kon vatten. Waar is die goede oude tijd toch naartoe?
