HOOFDSTUK I

Een woordje uitleg vooraf.

Als U dit leest, zijn we 25 jaar (1) later, eigenlijk nog meer. De herinneringen van velen zijn enigszins vervaagd en de inhoud zegt niet veel voor diegenen die deze tijden niet hebben meegemaakt. Dit geschrift is daarom niet dramatisch opgevat, al was datgene wat er in voorkomt en dat precies de feiten weergeeft, in die tijd heel wat dramatischer. Niemand kan beschrijven wat men onder een bombardement voelt, men moet het meegemaakt hebben. Niemand kan nu, in deze tijd van overvloed, een idee geven van wat honger en gebrek is, wat slechte verzorging, kleding en huisvesting zijn. Men moet het aan den lijve ondervonden

hebben. Het is eveneens onbegonnen werk de zielstoestand te beschrijven van iemand die dit alles beleven moest, sommigen met iedere de angst om het leven, ver van huis en geen mogelijkheid terug te keren. Velen zijn dan ook na de bevrijding teruggekeerd met ontredderde zenuwen of allerlei kwalen. Mijn kwaal was een enorme maagzweer, die een gevaarlijke operatie noodzaakte. Maar in dit verhaal komen veel namen voor van personen, steden en andere plaatsen. Wat is er van dit alles geworden?

Beginnen wij met Bremen, waar mijn geschiedenis een aanvang neemt.

Bremen bij het eind van de oorlog. Als je ergens in de stad op een stoel stond dan zag je helft van de stad! De Langestrasse was weg, Flughafen totaal plat, Werk Hastedt een geraamte, evenals het station, de grote winkels, Karstadt, de Baumwollbörse, de gildehuizen,de Domkerk, het badhuis enz.....

Het gotische Rathaus was slechts licht gehavend. Ons logement, het vroeger beroemde Europäischer Hof en het Hilton hotel waren praktisch onvindbaar.

En twintig jaar later! (2) Brede, prachtige straten zijn aangelegd door het puin, waar eens de smalle straatjes waren. Grote moderne hooghuizen zijn in plaats gekomen van de ouderwetse gebouwen van

vroeger, maar Bremen is niet meer de eeuwenoude Hanzestad van vroeger. Alleen de markt is gebleven, met zijn bestrating in mozaïek en zijn Roland. De gildehuizen zijn in hun oorspronkelijke staat heropgebouwd. Het Rathaus en de Domkerk zijn zorgvuldig hersteld, de Bôttgerstrasse eveneens en het standbeeld van de beroemde Bremer Stadtmusikanten staat er weer. En de personen die wij gekend hebben? De meeste Vlamingen leven nog, met hun herinneringen. De Duitsers zijn bijna allen overleden, naar ik van Albert Drewes vernam, die wel nog goed gezond was en op pensioen gesteld.

Wat Sorau betreft, die stad zal wel ongeveer in de staat van destijds behouden zijn. De stad

ligt nu in Polen en heet Zyrav of Zary (3). De huidige inwoners weten zeker niets van Duitse bedrijvigheid van toen en zouden U ongelovig aanstaren, moest ge het hen vertellen. Het zal hun evenwel niet interesseren en ik zal het hun niet vertellen, ik ken geen Pools. gesteld.

1. Eigenlijk zijn we nu veel later, mijn vader doelt natuurlijk op de tijd dat dit geschrift ontstaan is.

2. Mijn vader nam me toen op deze reis mee; zodat ik kan getuigen dat alles wat hij schreef correct is.

3. Dit is de juiste naam “Zary”! Later zal ik U uitleggen door welk toeval ik daar achter kwam en wat de Polen van deze hele zaak denken.