Deze densimeter geeft ons in een verstaanbare taal alle informatie (buiten de zuurmeting), nodig bij de wijnbereiding. Hij heeft namelijk drie schalen die bovendien nog gekleurd zijn ook, wat het gebruik ervan eenvoudiger en nauwkeuriger maakt.
Bereik van de schalen: - soortelijk gewicht in gram per liter: 990 tot 1170 - suikergehalte in gram per liter: 0 tot 560 - potentieel alcoholgehalte in volumeprocent: 0 tot 20
De meter dient gebruikt te worden bij een vloeistoftemperatuur van 20°Celsius.
Zoals we reeds weten meet een densimeter (ook hydrometer, dichtheidsmeter of suikermeter genoemd) het gewicht van een vloeistof in verhouding tot water. Het gewicht van 1 liter water bedraagt 1000 gram en wordt op een soortelijk gewichtschaal aangeduid als 1000. Voegt men er suiker (of een andere oplosbare vaste stof) aan toe, dan zullen de cijfers achter het decimale punt stijgen, wat zich kenmerkt door het opstijgen van densimeter in die vloeistof.
Bijvoorbeeld:
Op de SOORTELIJK GEWICHTSCHAAL lezen we bv. 1010, 1020 tot 1100 af. Eén liter van die vloeistof weegt dan respectievelijk 1010, 1020 tot 1100 gram.
Op de SUIKERSCHAAL vinden we dan het corresponderend suikergehalte terug van het vruchtensap. Daar het suikergehalte maatgevend is voor het latere alcoholgehalte in de wijn, volgt hieruit dat we het te verwachten alcoholgehalte kunnen aflezen op de ALCOHOLSCHAAL of eventueel het gewenste alcoholgehalte kunnen berekenen.
Voorbeeld: lezen we, bij indompelen van de hydrometer in zuiver vruchtensap bij 20° C. op de suikerschaal 120 gram suiker per liter af (s.g. 1044 op de dichtheidsschaal) dan vertegenwoordigt dit, bij volledige vergisting, een alcoholgehalte van 6,1% (dat we aflezen op de alcoholschaal).
Wensen we een wijn van bijvoorbeeld 14% alcohol, dan zien we op de suikerschaal dat hiervoor 270 gram suiker per liter nodig is. Om dit te bereiken met ons sap van slechts 120 gram suiker per liter, zullen we dus het verschil in suiker moeten toevoegen, zijnde: 270 - 120 = 150 gram suiker per liter sap.
Zoals we reeds weten geeft de alcoholschaal in een puur sap het potentieel alcoholgehalte aan (het in de beste omstandigheden, namelijk bij volledige vergisting van de suikers, bereikt alcoholgehalte uitgedrukt in volumeprocent).
We kunnen met deze meter echter ook het alcoholgehalte van een gemaakte wijn kennen, op voorwaarde dat we twee metingen doen. We moeten namelijk de begindichtheid meten (voor de aanvang van de vergisting, na eventuele toevoeging van supplementaire suiker) en de einddichtheid na beëindiging van de vergisting. Een gewone aftrekking van beide waarden geeft ons het alcoholgehalte van de gemaakte wijn.
Voorbeeld: - begindichtheid: 1116 = 16% alcohol; - einddichtheid: 1050 = 4% alcohol; - alcoholgehalte van de wijn: 16% - 4% = 12% alcohol in volumeprocent.
Starten van de gisting met gebruik van de kleurbanden.
We laten de densimeter vrij drijven in een maatglas gevuld met de te meten vloeistof bij 20° C. (te lage temperatuur geeft een te hoge aflezing, te hoge temperatuur een te lage waarde).
We lezen het getal af waar het vloeistofoppervlak de hydrometer raakt.
Start voor droge wijn: bij soortelijk gewicht (s.g.) 1084 tot 1100 of op de onderste rode kleurband.
Start voor medium (= halfzoete) wijn: bij s.g. 1100 tot 1150 of op de onderste gele kleurband.
Start voor dessertwijn (= zoete wijn): bij s.g. 1150 tot 1160 of op de onderste groene kleurband.
Einde van de gisting
Voor droge wijn: bij s.g. 980 tot 1000 of tot op de bovenste rode kleurband.
Voor medium wijn: bij s.g. 1000 tot 1006 of tot op de bovenste gele kleurband,
Voor dessertwijn: bij s.g. 1006 tot 1020 of tot op de bovenste groene kleurband.
Nota: om op een eenvoudige manier de berekeningen voor het opzetten van te vergisten sap, uit te voeren (suikerberekening...), kan ik het freewareprogramma 'VinuManager' van mijn vriend en collega-wijnmaker Dany Herdewijn warm aanbevelen. Je vind het terug op de website van onze vereniging "Ambachtelijke Wijnmakers van de Lipsevallei" via www.lipsevallei.be
