DEEL 12 - REFLECTIES - IN WAT VOOR EEN WERELD ZIJN WE VERZEILD GERAAKT? - WAARHEID - EXTREMISME / CORONA-ERVARINGEN M.B.T. WAARHEID

Extremisme

Tussen links- en rechts-extremisme bestaan er zowel overeenkomsten als verschillen.

Wat de overeenkomsten betreft, zijn op de eerste plaats beide antidemocratisch. Voor beide groeperingen geldt dat de meerderheid van de bevolking per definitie ongelijk heeft. Een verlichte, elitaire minderheid moet de kudde de weg wijzen. Daarenboven zij beide fanatiek, idealistisch. Beide streven naar een ideale staat, die pas kan ontstaan als alle huidige politieke en maatschappelijke misstanden verwijderd zijn. En tot slot vinden beide geweld gerechtvaardigd om hun doelen te verwezenlijken.

Het verschil is dat rechts-extremisten zich beroepen op ‘eigen volk eerst’, ‘Blut und Boden’. Ze zijn wars van andere volken en gebruiken. Links-extremisten daarentegen propageren de communistische wereldrevolutie en zijn pas tevreden als de door hen gewenste toestand wereldwijd is ingetreden.

Links staat van origine voor progressief, dus vooruitstrevend. En rechts voor conservatief, behoudend. Dan is er een verschil tussen economisch links en rechts en ook nog eens cultureel links en rechts.

Bij het traditioneel sociaal-economisch links en rechts gaat het over de vraag hoe de partijen naar de verdeling van geld en de verzorgingsstaat kijken en omgaan met economische ongelijkheid.

Uiterst links staat het socialisme. Van oorsprong geloven socialisten dat de staat over alle aspecten van het leven moet beslissen. Geld verdienen is niet alleen voor zichzelf maar ook voor de staat, niemand heeft eigendom en alle beslissingen worden genomen in het algemeen belang. Zo profiteert iedereen evenveel en kan er geen sociale ongelijkheid bestaan.

Helemaal rechts staat het libertarisme. Libertariërs vinden van oorsprong dat er zo min mogelijk overheidsbemoeienis zou moeten zijn. Mensen kunnen zelf hun plan trekken. De vrije markt regeert, en uiteindelijk profiteert iedereen daarvan.

Als we het tegenwoordig over links en rechts hebben, gaat het vaak om een positieve of negatieve houding tegenover de multiculturele samenleving. Dit cultureel onderscheid gaat in veel gevallen over nationale identiteit. Hoewel links meer op heeft met internationale solidariteit en rechts met nationalisme, blijkt dat in de praktijk zowel 'linkse' als 'rechtse' partijen ten strijde trekken tegen de 'gevestigde orde'. Cultuur gaat bijvoorbeeld ook over abortus en over het homohuwelijk. Het conservatisme aan de rechterkant is tegen, de progressieven aan de linkerzijde zijn voorstander.

Links en rechts zijn de uiteinden op twee breuklijnen: een sociaal-economische en een sociaal-culturele. Ze geven een zekere richting aan. Zo kan iemand perfect rechts zijn op sociaal-economisch vlak en links op sociaal-cultureel vlak.

Corona-ervaringen

Ook binnen de context waarheid is het op zijn plaats enkele concrete ervaringen weer te geven uit de coronacrisis.

Een hele resem leugens wordt rondgestrooid. Het coronavirus is maar een griepje: niet waar! Corona is een gevolg van 5G: niet waar! Lachgas en/of vodka gebruiken maakt je immuun voor Covid-19: niet waar! Zout warm water of ook bleekwater kan je genezen van corona: niet waar! Van het vaccin wordt je onvruchtbaar: niet waar! …

De ene leugen is geloofwaardiger als de andere, maar waarom zijn sommige coronaleugens zo geloofwaardig?

Dat leren we uit de online fake news-clips: die zijn griezelig professioneel, het zijn halve documentaires. De sprekers zwaaien met titels, diploma’s en publicaties en bouwen een betoog op waarin verzinsel, waarheid en gerechtvaardigde kritiek nauw met elkaar verweven zijn. Het zijn uitgekiende communicatiestrategieën waarbij vaak ook wordt gewaarschuwd ‘kijk meteen, want straks wordt het filmpje offline gehaald’. Waarna het inderdaad bijvoorbeeld door Facebook offline wordt gehaald en dat is dan een bevestiging van ‘hoe de waarheid niet geweten mag zijn’.

Dergelijke verstandige leugens zijn te herkennen omdat ze meestal inconsistent zijn. Eerst klinkt het in een filmpje dat er geen pandemie is, daarna dat het volstaat om een mondmasker te dragen en een vaccin dus niet nodig is, om te eindigen met de boodschap dat het virus ontwikkeld is door Bill Gates in een poging de wereldbevolking te controleren.[1]

Een andere vaststelling is dat her en der geluiden klinken dat autoritaire regimes beter in staat zijn een pandemie zoals Covid-19 te bestrijden. Maar op termijn zou wel eens kunnen blijken dat democratieën het beter doen.

Want autoritaire regimes houden van crisissen, maar wel crisissen die ze zelf uitkiezen. Ze houden niet van crisissen waarbij hun machteloosheid zou kunnen blijken. Dan nog liever met alle middelen van dien ontkennen dat er een crisis is of zoveel mogelijk informatie achterhouden.

De noodtoestand perkt de rechten van de burgers in, maar vergroot hun macht. De crisis ontketent de politieke verbeelding van het publiek, verlamt de verbeelding van de elite.

Het hangt niet van de regeringsvorm af welke de juiste maatregelen zijn om te treffen. Trouwens nemen praktisch allemaal dezelfde maatregelen.

Mensen zijn bereid beperkingen te respecteren. In de ene cultuur ligt dat gemakkelijker dan in de andere. Mensen accepteren echter niet of moeilijk dat er niets gedaan wordt.[2]

[1] De Standaard – 11 december 2020 – ‘Verstandige leugens’ mengen verzinsel, waarheid en gerechtvaardigde kritiek”. Door Sarah Vankersschaever.

[2] Der Spiegel – Heft 27/27.6.2020 - “Wir sehen, was wir vorher nicht sehen konnte”. Von Lothar Gorris.

Het volgend deel verdiept zich in 'Rechtvaardigheid'.