Van de paardentram naar de Dampoort tot de Hermelijn naar Flanders Expo
25-01-2008
Op. vervoer Gent (518)
Boven: autobus 118 van hetgrote type "Brossel BC SAU 6s" aan de rijtuigenloods in de stelplaats te Gentbrugge. Lijnaanduiding: Gent - Sint-Denijs - Deurle" Onder: panoramisch zicht op de noordkant van de stelplaats met links de busloodsen en rechts twee drie-assers. (foto's: archief MIVG)
Voor de exploitatie van buitenstedelijke lijnen beschikte de groep Empain over de maatschappij S.A.T.T.R.A., die bussen leverde voor verschillende tramnetten, waaronder Gent, de Belgische kust en Charleroi.
Autobus type "Brossel", groot model op het Maria-Hendrikaplein omstreeks 1935, in dienst op de lijn Gent - Sint-Denijs - Deurle - Astene - Deinze - Petegem - Olsene - Zulte - Sint-Eloois-Vijve - Waregem. Rechts drie-asser 351, klaar voor een rit langs lijn 8 naar "De Sterre". (Foto: archief MIVG)
Wat het stadsnet betreft werd tussen juli en september 1933 een dienst ingericht tussen Gent-Sint-Pieters, "Het Patijntje" en "Den Anker" aan de Leie die een groot succes kende. (tarief: 1,50 frank).
Wegens de werken voor de nieuwe Bargiebrug en de daaruit voortvloeiende inkorting van tramlijn 3, werd op 14 november 1933 gestart met een buslijn tussen de Korenmarkt en de hoek van de Rooigemlaan met de Brugsesteenweg (zie bovenste foto bij rubriek 517a). Die verbinding werd reeds op 15 februari 1934 afgeschaft.
Autobus 31-42, een "Ford-Jockheere" uit 1946, in maart 1948 overgebracht naar de maatschappij "Liège-Seraing". Let op de vermelding "St. Denijs". (Foto: archief MIVG)
Op 8 november 1939 werden 12 van de 14 rijvaardige bussen door het Belgisch leger opgeëist: 105 type "Dasse", 116, 120 tot en met 122, 124 tot en met 127 en 131 tot en met 133 type "Brossel". De bussen 104 (Ford motor) en 123 bevonden zich op dat ogenblik in revisie. Tien dagen later werden ze alle teruggebracht, maar de geschiedenis herhaalde zich in mei 1940 en bij het begin van de oorlog bleven er in de stelplaats nog maar 4 over. De firma De Swaef stelde zo goed als de omstandigheden het toelieten zelf een tweetal bussen en chauffeurs ter beschikking. Na de oorlog waren vermoedelijk enkel de Brossels 116 en 131 nog in Gent. In een nota van 28 november 1944 meldde de toenmalige ETG: "Voor de oorlog hadden we 17 bussen ter beschikking, gebruikt voor de stadslijn en de exploitatie van de buitenstedelijke lijnen Gent-Deurle, Gent-Deinze, Gent-St.Denijs-Latem-Deurle, Gent-Eke-Nazareth en Gent-Kruishoutem. Twee werden gerecupereerd, dateerden van 1932 en verkeerden in zeer slechte staat" Dus ging men op zoek naar vervangbussen, o.a. bij het leger. In het archief van de MIVG spreekt men van een "Büssing" die in september 1950 buiten dienst zou gesteld zijn, van een "Auto-Traction", een "Renault" en een kleine "Brossel", geleend van de maatschappij "Liège-Seraing" die in juni 1950 teruggegeven zou zijn en van twee voertuigen uitgeleend door Oostende en teruggegeven op 31 december 1953. Rond 1946 begon men in Gent opnieuw een eigen buspark op te bouwen. Ook werden toen de provinciale nummers ingevoerd. Voor de regio Gent was dat nummer 31. De behouden gebleven Brossels 116 en 131 bekwamen de nummers 31.2 en 31.4 en volgens sommige bronnen werden de "Büssing", de "Renault" en de "Auto-Traction" voorzien van de nummers 31.3 tot en met 6. Verder staat een "Ford-Jonckheere" uit 1946 vermeld onder het nummer 31.42, in maart 1948 naar "Liège-Seraing" overgebracht.
Een "Brossel A 65 DS" met daaraan gekoppeld één van de twee voorhanden zijnde bijwagens 74 en 85, gebouwd in 1946 en in dienst tot 1963. (Foto: archief MIVG)
De autobussen 31-130 en 31-132, twee van het type "Brossel A 65 DS / Ragheno" waren bij de trammaatschappij in dienst van 1946 tot 1965, om dan aan een nieuw leven te beginnen als werfwagens 1 en 2. Ze vormden een merkwaardige verschijning in het straatbeeld, telkens als er in de buurt spoorwerken aan de gang waren. (auteur onbekend)
In de archieven van de MIVG is er verder sprake van 5 autobussen type "Brossel", gebouwd in 1951 en in leen van de maatschappij uit Charleroi, vermoedelijk tot juni 1957. Ze droegen de nummers (31) 209, 223, 225, 238 en 239. 31-249 en 31-256 waren twee bussen van het type "Chausson", bouwjaar 1946, aangekocht van de Nationale Maatschappij van Buurtspoorwegen, groep Oostende, in dienst tot 1963. In beide gevallen is zover bekend geen fotomateriaal beschikbaar.
Een ex-"Brossel A 65 DS / Ragheno", als werfwagen aan de ingang van het Gravensteen opgesteld tijdens spoorwerken nabij het Veerleplein. (Auteur onbekend)
Zicht op een gedeelte van de ateliers binnen de stelplaats te Gentbrugge, met links een autobus type "Brossel A 65 DS" en rechts één van de bijwagens 74 of 85. (auteur onbekend)
Drie opnamen van autobus 31-222: het prototype "Mack C 41", aangekocht in 1955 en in dienst tot november 1963. Boven: terminus "Heuvelpoort", kant Citadelpark. Midden: aan de Verlorenkostbrug, richting Coupure Links. Onder: aan het kruispunt Verlorenkost - Nederkouter.
Op 8 april 1955 werd de sedert midden 1954 ingerichte busdienst van de ETG tussen Zwijnaarde en de Heuvelpoort uitgebreid tot de Rooigemlaan. De reisweg liep langs Bijlokenhof, de Rozemarijnbrug, het eiland Malem en het kruispunt met de Brugsesteenweg. De krant "Het Volk" maakte gewag van "..het nieuwste en hypermoderne type autobus. Het voertuig werd een paar maanden terug rechtstreeks uit Amerika ingevoerd, waar hij gemonteerd werd als prototype voor de uitrusting van het openbaar vervoer in New York. Op zijn beurt zal de bus hier als prototype dienen voor de montage van andere, die elders in België eveneens zullen ingezet worden voor het vervoer van reizigers op de openbare netten. Gent krijgt daarvan de "primeur". De autobus wordt aangedreven door een motor van 170 pk, die een maximumsnelheid van 75 km per uur kan ontwikkelen en in het achtergedeelte van het voertuig is ingebouwd..." b
Boven: autobus "Mack C 41", kenletters 31-222, aan de Heuvelpoort, kant Citadelpark. Midden en onder: op het eiland Malem.
"...De bus betekent het neusje van de zalm wat technische uitrusting en comfort betreft. Er zijn 33 zit- en 44 staanplaatsen. In de zomer wordt het voertuig verfrist en in de winter verwarmd door een vernuftig luchtleidingssysteem. Op het gebied van de veiligheid voor de reizigers en bestuurder kent deze bus in België zijn gelijkenis niet. De wagen kan niet starten zolang de druk op de remmen onvoldoende zou zijn en zolang de deuren geopend blijven. Wordt een reiziger bij het uitstappen tussen de automatisch sluitende deur geklemd, dan kan de autobus niet starten, maar de deur gaat vanzelf weer open. Is het een arm of een tip van een kledingstuk die tussen de deur geklemd zit, dan slaat eveneens automatisch een alarmschel aan..." ("Het Volk" - 9 april 1955)
Autobus 31-261, type "Mack C 37", uit een reeks van 10 rijtuigen, genummerd van 31-260 tot en met 269, gebouwd in 1957 en in dienst tot 1969. Locatie: terminus van de lijn "Heuvelpoort - Rooigemlaan" aan de Heuvelpoort.
"...Voor de buschauffeur blijkt het besturen van dit tien meter lange "salon" een sinecure, want de wagen gehoorzaamt aan het minste prikje dat bij het rijden aan het soepel stuurwiel wordt gegeven. Dat is trouwens hoogstnodig, gezien de scherpe bochten op het parcours. Daarover hadden zij die met de reiswijzer vertrouwd zijn, zich wel eens zorgen gemaakt, maar bij de officiële rit van vrijdagnamiddag kon worden vastgesteld hoe vlot de chauffeur alle handelingen kon uitvoeren..." ("Het Volk" - 9 april 1955)
In 1955 werden door de ETG twee buslijnen uitgebaat: deze van Zwijnaarde naar de Heuvelpoort en verder naar de Rooigemlaan en vanaf 2 oktober de lijn tussen het Heirnisplein te Sint-Amandsberg, Gentbruggebrug, het Arsenaal, Melle-Vogelhoek en Merelbekestation.
"Archeologische ontdekking" tijdens een toevallige rit langs de Midden-Darsen in het Gentse havengebied: het wrak van wat ooit een "hypermoderne bus" van het type "Mack" is geweest...
Zicht op de stelplaatskoer en de tramloodsen te Gentbrugge. Links twee autobussen van het type "Mack C 37" (reeks 260-269), net als de trams in gele kleur, met blauwe biesjes.
"Stilleven" op de stelplaatskoer te Gentbrugge! Wie identificeert de drie bussen op dit plaatje uit de jaren zestig ? Vooral het type rechts in beeld met merkwaardige raamindeling achteraan, 5 gelijke zijramen ( slechts 4 bij het type "Brossel-Ragheno...) en dubbele achterdeur lijken wat verwarring te zaaien onder de in deze aflevering beschreven types. Reeksnummer 31 verwijst alvast nar de Gentse afdeling. Bovendien is het rijtuignummer (eindigend op een 7 ?) erg onduidelijk...
Boven: Een foto die ik graag en vooral speciaal inlas voor de fans die zich stilaan beginnen af te vragen waar nieuwe plaatjes over de gouwe-ouwe drie-assers blijven, zonder evenwel van ons éénmalig busthema af te wijken !... Naast de motorrijtuigen 306, 311 en aanhangwagen 72 is nog net de "achterfaçade" van een bus type "Mack" te zien, netjes in dezelfde Empain-gele kleur, zoals dat tot halfweg de jaren zestig het geval was...
Onder: Ook hier is geel de overwegende kleur. Drie-asser 325 bereikt de veilige haven, terwijl we even vooruit lopen op ons verhaal met links in beeld twee exemplaren van het bustype "Kleine Brossel A 92" uit 1959 te tonen. Daarover verneem je straks meer...
Boven: Autobus 31-261 uit de reeks 260-269, type "Mack C 37" uit 1957, in dienst tot 1969. Locatie: het Maria-Hendrikaplein. Reisweg: Maalte - Sint-Pietersstation - Watersportbaan via lijn 80.
Onder: Idem over de ganse lijn, behalve het reeksnummer, dat nu 31-266 is en het intussen al volop zomert... (Onbekende auteur - omstreeks 1963)
Hier zijn ze dus, de "Kleine Brossels A 92" uit 1959, de eerste levering na de generatie bussen type "Mack". De 7 exemplaren kregen de nummers 31-315 tot en met 31-321 toebedeeld en bleven in dienst tot oktober 1973. De kleur is geel, zoals het hoorde begin de jaren zestig. Let ook op het rooster tussen de koplichten, dat bij dit prototype 315 afweek van de volgende uit de reeks. Zijdelings bemerken we een enkele klapdeur, drie ramen, een dubbele klapdeur en vier ramen. De rijtuigen waren voorzien van meerdere rolfilms. Alhoewel geparkeerd op de koer van de stelplaats leren we daardoor alvast dat een rit op lijn 37 "Gent - Sint-Amandsberg - Westveld" gepland of net achter de rug is.
Boven: de "Brossels" 318 en 319, broederlijk naast elkaar in rusttoestand op de parking van het dienstgebouw te Gentbrugge. Het reeksnummer 31 is hier weggelaten. De gele kleur heeft onderaan plaats geruimd voor de lichtblauwe die een onderdeel vormde van het eerste MIVG-logo en ook op de latere PCC's zou worden toegepast.
(Auteur onbekend - 21 juli 1973, drie maanden voor het buitendienst stellen van deze rijtuigen)
Onder: "Kleine Brossel" 316 in dienst op lijn 6 "Meulestede - Muide", net voordat het rijtuig uit de omloop werd genomen.
Opmerkelijk kiekje, wellicht genomen op het ogenblik dat de fotograaf uitgleed op een verdwaalde bananenschil... Alle gekheid op een stokje, deze extra opname van autobus 317 uit zijn "gele periode" in de jaren zestig kan er nog wel bij. Uiterst rechts en deels buiten beeld een tweede rijtuig van hetzelfde type maar in de andere richting geparkeerd.
Boven: autobus 386, type "Mercedes-Benz 322, aan de Heuvelpoort op weg naar de stelplaats. Rechts "Kleine Brossel" 31-318.
(Foto: R. Temmerman - 3 april 1965)
Onder; een bus van het type "Mercedes-Benz 322" op lijn 82 "Sint-Pietersstation - Snepkaai - Sint-Denijs - Sint-Martens-Latem - Deurle".
(Auteur onbekend - zomer 1968)
Bijna onmiddellijk na de oprichting van de Maatschappij voor Intercommunaal Vervoer te Gent (MIVG)op 15 maart 1961 werden herstructureringsplannen bekend gemaakt. De afschaffing van de minst belangrijke tramlijnen was er één van. We lezen daarover in "Het Laatste Nieuws" van 3 augustus 1962:
"...Tram 8, waarvan de afschaffing tegen 1 augustus in het vooruitzicht was gesteld, rijdt verder met het oudste nog beschikbaar rijtuig 301 zijn slakkegangetje tussen "De Sterre" en het Sint-Pietersstation. Zijn vervanging door autobussen is nu voorzien tegen 15 augustus (* het werd uiteindelijk de 20ste). De voor dit jaar ontworpen omvorming van de tramlijnen 6 en 8 hangt echter af van de levering van de hiervoor benodigde autobussen. Deze zeer moderne vervoermiddelen zullen met propaangas worden aangedreven, waarvan de uitwasemingen minder schadelijk blijken dan deze van de thans rijdende autobussen met dieselmotoren. Voor de omvorming zijn 6 bussen vereist. Zij werden in Duitsland besteld. Hun levering die voor het laatst voorzien was tegen het einde van juni, werd reeds herhaaldelijk uitgesteld..."
De MIVG kocht in 1962 twee bussen, type "Mercedes-Benz 322", de nummers 31-382 en 31-383 die halfweg oktober in dienst kwamen op lijn 8. Ze werden in 1963 gevolgd door een kleine serie van 4 stuks: 31-384 tot en met 387). Daarna werd overgeschakeld op in België gebouwde voertuigen, de reden waarom ons busverhaal hier eindigt.
Drie-asser 325 met aanhangwagen uit de reeks 65-72 geparkeerd op het Emiel Braunplein, richting Klein Turkije, klaar om de rit langs lijn 4 naar het Sint-Pietersstation aan te vangen. Foto uit 1958, kort voor de afbraak van de huizenrij. Rechts een gedeelte van het belfort.
NOG VEEL MEER OVER HET GENTSE OPENBAAR VERVOER!!!
Bekijk ook het blog "MIVG" van Dany !!!! ________________________________________
