Help je verminderde weerstand! Of, dit middel zal je weerstand verhogen! Je wordt in deze tijd van het jaar platgegooid met dit soort commerciële leuzen. Maar in hoeverre zijn ze waar? En wat is je weerstand nu eigenlijk precies. Arts Wim van Donselaar geeft antwoord op 10 veelgestelde vragen.
Wat is precies je weerstand?
In de volksmond wordt het begrip weerstand meestal gebruikt om de mate van bevattelijkheid voor infecties aan te duiden. Maar de weerstand is in feite een functie van ons afweersysteem. Dit systeem moet ons beschermen tegen bedreigingen van buitenaf zoals virussen en bacteriën. Het afweersysteem herkent lichaamsvreemde micro-organismen en is over het algemeen in staat deze op te ruimen.
Belangrijke onderdelen van de afweer zijn onder andere de witte bloedcellen, de lymfeklieren en de milt. De lymfeklieren kun je zien als soort van bewaakstations. Wanneer een onbekend micro-organisme passeert, reageert het lymfeklierstation door witte bloedcellen aan te maken. Bij bijvoorbeeld een keelontsteking dringen virussen of bacteriën het slijmvlies van de keel binnen. Als reactie zwellen de lymfeklieren in de hals op, omdat ze witte bloedcellen aanmaken.
Kan de natuurlijke sterkte van de weerstand per persoon verschillen?
Ja dat kan. Hierbij spelen verschillende oorzaken een rol. Zo is een allergie in feite een uiting van een overmatig werkende afweer. Een keten van reacties komt op gang bij stoffen waarbij het niet zou moeten. Ook heeft iemand met taaislijmziekte een verzwakte weerstand. Bij een gezond persoon zorgt een continue stroom van slijmvlies op trilhaar ervoor dat virussen uit de longen blijven. Bij taaislijmziekte hapert dit afweermechanisme waardoor virussen langer kunnen blijven hangen in de longen. Andere onderliggende problemen zijn vaak zo complex dat ze moeilijk zijn terug te herleiden. Dit zou heel veel onderzoek vergen. Het enige wat je kunt doen is er rekening mee houden.
Wat zijn de belangrijkste factoren die de weerstand verlagen?
De belangrijkste factoren die een rol spelen bij het verlagen van de afweer zijn:
- Medicatie, bijvoorbeeld cystostatica dat bij kanker gebruikt wordt. Ook medicijnen als hormonen of prednison verlagen je weerstand.
- Ziekte, AIDS is bijvoorbeeld een ziekte die het afweersysteem aantast.
Andere factoren die mee kunnen spelen bij het verminderen van de weerstand zijn onder andere:
Wat zijn de gevolgen van een verminderde weerstand?
Bij een verminderde weerstand krijgen micro-organismen de kans om zich verder te delen en te ontwikkelen. Hierdoor is de kans op het krijgen van infecties door micro-organismen groter. Ook is de kans dat de infecties een ernstig beloop hebben groter. Dit kan leiden tot bijvoorbeeld longontsteking en hersenvliesontsteking.
Waarom is er zoveel aandacht voor de weerstand in de winter?
Dat heeft er waarschijnlijk vooral mee te maken dat in de winter de kans om een virus, bijvoorbeeld verkoudheid of griep, op te lopen groter is. Oorzaken hiervoor zijn:
- Door de kou kunnen virussen langer overleven
- De droge lucht en de kou kunnen een ongunstig effect hebben op het functioneren van het slijmvlies van de luchtwegen, waardoor bacteriën en virussen zich makkelijker in de luchtwegen kunnen nestelen
- Tijdens de winter verblijven mensen dichter op elkaar waardoor er een overdracht van virussen en bacteriën is.
Zijn er manieren om je weerstand te verhogen? Zo ja, welke?
Het is eigenlijk vrij simpel. Houd de algemeen bekende maatregelen in acht als rust, reinheid en regelmaat dus:
- Goede voeding
- Voldoende rust nemen
- Hygiëne, vooral goed je handen wassen
- Beweging/sport'
Werken al die middeltjes in de drogist die beloven je weerstand te verhogen?
Voor zover ik weet is van deze middelen niet aangetoond dat ze effect hebben. In gezonde voeding zit in principe alles wat je nodig hebt. Het lichaam kan bovendien maar een maximale hoeveelheid vitaminen opnemen en de rest verdwijnt. Vitaminen kunnen zin hebben als iemand onvoldoende vitamines naar binnen krijgt door een slecht voedingspatroon. Ook is het nuttig bij bepaalde groepen die wat extras kunnen gebruiken, zoals zwangere vrouwen, babys tot drie jaar, ouderen of mensen die bepaalde voeding niet eten.
Het gerucht doet de ronde dat het slikken van veel Vitamine C je weerstand verhoogt. Is dit waar?
Nee, dit is in ieder geval niet aangetoond. Je kunt maar een bepaalde hoeveelheid vitamine C in je lichaam opnemen. Aan deze hoeveelheid zit je al snel met een normale voeding. Alles wat je extra neemt wordt weer uitgescheiden.
Kun je weerstand tegen griep opbouwen?
Nee, want het influenzavirus verandert ieder jaar, waardoor het niet of minder goed door het afweersysteem wordt herkent. De mutatie van het griepvirus vindt veelal plaats in China. Daar zitten veel mensen, varkenshouders en vogels op elkaar. De snelle overdracht vergroot de kans op een foutje, dat leidt tot een mutatie in het virus. Deze mutatie passeert het Aziatische continent en wordt snel gesignaleerd waardoor een nieuw vaccin bijtijds klaar staat.
Tegen verkoudheid kun je overigens ook weinig weerstand opbouwen. Een groot aantal virussen kan verkoudheid geven. Je bouwt wel wat weerstand op, maar de kans dat je een onbekend virus treft is erg groot.
Wat kun je dan wel doen om je tegen griep te weren?
'Risicogroepen moeten sowieso de griepprik halen. De prik beschermt tegen de ernstige gevolgen van de meest voorkomende griepvirussen. De kans op het krijgen van de griep wordt daarmee veel kleiner. Mensen die in aanmerking komen voor de griepprik zijn:
- Mensen met een hartziekte
- Mensen met een longziekte (oa astma, chronische bronchitis)
- Mensen met suikerziekte
- Mensen met een nierziekte met een verminderde nierfunctie
- Mensen met een verminderde weerstand door andere ziekten of door een medische behandeling (bijvoorbeeld recente beenmergtransplantatie, HIV, leukemie, chemotherapie)
Voor de meeste mensen die buiten deze groep vallen, verloopt de griep zonder complicaties. Je kunt de kans op griep iets verkleinen door bepaalde voorzorgsmaatregelen in acht te nemen.'
Auteur: Rachel van de Pol in samenwerking met Wim van Donselaar,arts
