VAN DALE GEEFT VOOR PANSPERMIE DE VOLGENDE DEFINITIE: DE HYPOTHESE VAN DE ALOMTEGENWOORDIGHEID IN HET HEELAL VAN LEVENSKIEMEN. IN ANDERE BRONNEN VINDT MEN ANALOGE DEFINITIES VAN PANSPERMIE. -DE THEORIE WAARIN MICROORGANISMEN OF BIOCHEMISCHE COMPONENTEN UIT HET HEELAL (OUTER SPACE) VERANTWOORDELIJK ZIJN VOOR DE OORSPRONG VAN HET LEVEN OP AARDE EN MISSCHIEN OP ANDERE PLAATSEN IN HET UNIVERSUM WAAR GESCHIKTE VOORWAARDEN BESTAAN. -PANSPERMIE IS DE HYPOTHESE DAT KIEMEN ("SEEDS") VAN LEVEN REEDS BESTAAN IN HET UNIVERSUM,DAT LEVEN OP AARDE ZIJN OORSPRONG HEEFT IN DEZE KIEMEN EN DAT ZE OOK LEVEN HEBBEN MOGELIJK GEMAAKT OP ANDERE BEWOONBARE PLAATSEN IN HET HEELAL. PANSPERMIE NOEMT MEN OOK "EXOGENESIS". HIERBIJ MOETEN WEL ENKELE OPMERKINGEN GEMAAKT WORDEN. EERST EN VOORAL DEFINIEERT MEN NIET WAT MEN VERSTAAT ONDER "KIEMEN" .ALS HET GAAT OVER (BIO)CHEMISCHE COMPONENTEN ZOU HET MOGELIJK ZIJN DAT ER VAN WETENSCHAPPELIJKE HOEK WEINIG TEGENSTAND ONTSTAAT. TEN TWEEDE IS HET GEBRUIK VAN HET WOORD "THEORIE" TOTAAL MISPLAATST."HYPOTHESE" IS ECHTER WEL AANVAARDBAAR.IN BIOLOGIE-2 GING MEN IN HET MILLER-UREY EXPERIMENT OP ZOEK NAAR DE MOGELIJKE VORMING OP AARDE VAN DE BOUWSTENEN DIE KONDEN DIENEN VOOR DE SYNTHESE VAN ESSENTIËLE ELEMENTEN VAN LEVENDE ORGANISMEN.MEN GING DAARIN NIET VERDER IN OVER DE OORSPRONG VAN DE MATERIE WAARUIT DEZE BOUWSTENEN WERDEN GEMAAKT.ALLES WERD GEZIEN IN HET KADER VAN DE "ABIOGENESE".IN DIT KADER IS HET OOK INTERESSANT DE GEGEVENS OVER PANSPERMIE ONDER DE LOUPE DE NEMEN.WELKE OORSPRONG VAN HET LEVEN DENKT MEN DAARIN TE VINDEN EN HOE BETROUWBAAR IS DE PANSPERMIE ALS HYPOTHESE ? ENKELE WOORDEN KRITIEK ZIJN DAN OOK NIET MISPLAATST.TENSLOTTE WORDT DE BIJDRAGE VAN FRED HOYLE TOT "PANSPERMIE" KORT BESCHREVEN. __________________________________________________________
2-PANSPERMIE.
Panspermie kan gesitueerd worden in de interstellaire ruimte maar ook in de interplanetaire ruimte (tussen en op de planeten van een zelfde zonnestelsel). Er zijn tot nu toe geen enkele dwingende aanwijzingen pro of contra.Gegeven de hinderpalen voor overleving en transport in de ruimte acht de meerderheid van de geïnteresseerden panspermie als onwaarschijnlijk-meer in het bijzonder in de interstellaire ruimte.Panspermie geeft ook geen uitleg voor de vorming van deze "kiemen" tenzij dat er de tijdspanne en de omgeving drastisch uitgebreid worden ! Men verplaatst enkel de oorsprong van het leven in de tijd.
2.1-EVIDENTIE VOOR DE PANSPERMIE HYPOTHESE.
Het is wel interessant na te gaan op welke evidentie de adepten van de panspermie zich baseren om hun visie kracht bij te zetten.De panspermie hypothese blijft hoe dan ook uiterst moeilijk te testen en blijft daarom voor een groot gedeelte beperkt tot "science fiction" en quasi-godsdienstige kringen (o.a.creationisme en intelligent design).Er zijn echter wel enkele aspecten van de exogenese die aandacht verdienen.Om de evidentie te bewijzen beroept men zich op een reeks feiten die allen niet bewezen zijn en waarover grote twijfel bestaat.Hier volgen enkele voorbeelden ter illustratie. -De fossielen in het Precambrium die als bewijs zouden dienen dat het leven op aarde kort na haar vorming zouden verschenen zijn.Dit is zeker een zeer zwak argument voor panspermie. Andere feiten gaan in dezelfde richting en missen soms alle geloofwaardigheid.Enkel de impact van meteorieten afkomstig van Mars geniet geloofwaardigheid zoals verder zal besproken worden.(2.3) -De evidentie van het bestaan van extremofiele organismen (bacteriën en archaea) suggereert dat leven bestand kan zijn tegen zeer ruwe omstandigheden en kunnen een mogelijkheid bieden voor leven afkomstig uit het heelal maar meer niet.Dit is ook een zwak of op zijn minst onrechtstreeks argument voor panspermie.
KORT SAMENGEVAT LIJKT DE ABIOGENESE DE MEEST PLAUSIBELE OORSPRONG VOOR HET ONTSTAAN VAN DE BOUWSTENEN VAN LEVEN,DE NODIGE ELEMENTEN ZOUDEN EVENTUEEL WEL AFKOMSTIG KUNNEN ZIJN VAN DE RUIMTE VIA IMPACTEN VAN KOMETEN.
2.2-KRITIEK OP PANSPERMIE EN EXOGENESIS.
-Leven zoals wij die kennen vereist koolstof ,stikstof en zuurstof in geschikte hoeveelheden die enkel als de vereiste voorwaarden aanwezig zijn chemische reacties kunnen aangaan.Deze voorwaarden zijn niet wijd verspreid in het heelal. Er is een tijdslimiet die afhankelijk is van de sterren evolutie en van de temperatuur in de sterren en in de ruimte.Dit limiteert de panspermie mogelijkheden tot sommige planetaire omgevingen. -De ruimte is schadelijk voor het leven wegens de blootstelling aan straling (kosmische stralen en radioactiviteit...) en aan zonnewind.Omgevingen zoals in meteorieten en kometen zouden aan deze gevaren kunnen ontsnappen. -Bacteriën zouden de enorme hitte en krachten bij de botsing met de aarde niet overleven maar zouden in het binnenste van meteorieten beschermd kunnen worden.Hier is er wel stof tot discussie en tot de uitbreiding van de abiogenese tot sommige gepriviligeerde buitenaarse omgevingen.Een meer diepgaande discussie van deze materie kan gevonden worden in: http://www.answers.com/topic/panspermia?cat=technology
2.3-MARS,PANSPERMIA AND THE ORIGIN OF LIFE .WHERE DID ALL BEGIN ? J.Kirschvink,B.P.Weiss. http://paleo-electronica.org/paleo/2001_2/editor/Mars.htm
Zeer recent werden in deze publicatie de gegevens omtrent de studie van de Mars meteoriet ALH84001 beschreven.Een grondige analyse ervan leidt tot de conclusie dat leven uit Mars via meteorieten op de aarde zou kunnen aangekomen zijn.Dit is echter een zeer limiterende visie over panspermie want dan moet men nog de oorsprong van de organismen op Mars uitleggen.In dit perspectief zou dus wel een mogelijkheid bestaan om leven op aarde uit de interplanetaire ruimte te aanvaarden.Meer diepgaand onderzoek is echter wel vereist en vooruitgang zou kunnen komen door de geplande satelliet missies naar Mars in de volgende jaren. Dit is echter nog ver verwijderd van wat de adepten van de Panspermie suggereren.
3- FRED HOYLE.
Fred Hoyle (1915-2001) was een engelse sterrenkundige,geboren op 24 juni 1915 in Bingley/Bradford (Yorkshire) en gestorven op 20 augustus 2001 in Bournemouth (Dorset).Hij studeerde in Cambridge waar hij later in 1958 sterrenkunde leraar werd.Hij is vooral bekend door zijn werk in de kosmologie.Zijn theorie van de "Steady State" werd later verworpen omdat ze niet in overeenstemming was met de toen bewezen stand van de kennis in de astronomie zoals de achtergondstraling en de de ontdekking van de quasars en supernovae .Het enige wat overbleef was de benaming "Big Bang" waarmee hij,schertsend,de toenmalige theorie van de oorsprong van het heelal verwierp.Hij is wel zeer bekend geworden door zijn boek "The frontiers of astronomy."(1955) dat op de wetenschappers in de jaren 50 veel indruk heeft gemaakt.Fred Hoyle heeft nooit zijn ongelijk kunnen aanvaarden zoals een echte wetenschapper betaamt als zijn voorstelling niet in overeenstemming te brengen is met de erkende stand van zaken.Fred Hoyle geraakte daardoor op de achtergrond en is steeds een "iconoclast" gebleven zoals ook zal blijken in zijn visie over de evolutie.Fred Hoyle heeft wel zeer baanbrekend werk verricht op het gebied van de evolutie van de sterren en van de nucleosynthese in 1946.Hij werd echter over het hoofd gezien bij de toekenning van de Nobel prijs Fysica (astrofysica) in 1983.Deze prijs ging toen naar zijn medewerker William Alfred Fowler en S.Chandrasekhar.Dit was wel niet zeer fair maar hij moest wel de schuld bij hem zoeken en in zijn dwarse visies over alles en nog wat. Het is hier echter zijn visie over panspermie die in aanmerking komt.
In 1976 formuleerde Hoyle en Wickramasinghe de hypothese dat microorganismen of biochemische derivaten uit de ruimte verantwoordelijk waren voor het leven op aarde en misschien ook op andere plaatsen in het Universum.Dit was de start van de "Panspermie".Fred Hoyle maakte dikwijls zeer rare en controverisiële uitspraken o.a. over de oorsprong van epidemieën op aarde.Zijn gedachten op dit gebied werden meestal gezien als fantazieën door de meeste wetenschappers.In verband met de evolutie theorie van Darwin schreef Fred Hoyle: -"We owe our existence to another intelligence which created a structure of life as part of a deliberate plan." -"A common sense interpretation of the facts suggests that a super intellect has monkeyed with physics ,as well as with chemistry and biology,and that there are no blind forces worth speaking about in nature...."
Als dit geen pleidooi is voor "Intelligent Design" avant la lettre ! ! ! De adepten van ID lieten de kans niet liggen om van Fred Hoyle hun coryfee te maken.
Als besluit mogen wij stellen dat Fred Hoyle een uitstekende wetenschapper was maar dat hij op sommige gebieden (astronomie-"steady state";biologie-panspermie) volledig verkeerde wegen insloeg en zijn ongelijk nooit wilde erkennen.Gelukkig is de nucleosynthese en de evolutie van de sterren hem zeer veel dankbaar.Hij genoot wel het voordeel van een rechtschapen man te zijn en werd o.a.in de engelse wetenschap gewaardeerd door zijn benoeming tot "Fellow of the Royal Society" in 1957.
PS. Over zijn link met "Intelligent design" en de wetenschappelijke weerlegging ervan ,zie:"Fred Hoyle's The Intelligent Universe.A summary and review." G.Korthof 1999+2006.
Het is beter dit onderwerp hier af te sluiten en te verwijzen naar volgende berichten over exobiologie,astrobiologie en extremofielen. -------------------------------------------------------------------------------------------
ADDENDUM- ASTROCHEMIE.
In het voorgaand bericht werd verwezen naar de mogelijkheden die uit de ruimte zouden bestaan om bepaalde bouwstenen die het ontstaan van het leven op aarde kunnen helpen verklaren.Sluitende argumenten werden nog niet gevonden maar gedurende de laatste jaren is er een overvloed aan experimentele gegevens bekend geraakt.Zoals in iedere vak van de natuurwetenschappen zijn hier ook de vooruitgangen in de meet technieken van doorslaggevende betekenis geweest,vooral op het gebied van de spectrometrie en van de radioastronomie Dit heeft aanleiding gegeven tot een nieuw onderzoekdomein die men specifiek :"Astrochemie" gaat noemen.
"De ruimte als reageerbuis." Natuur,Wetenschap en Techniek oktober 2008, bl.40 (E.Meulenbroek). "Tot grote verbazing van astronomen en chemici bleken er losse moleculen door de zwarte ruimte te zweven.Inmiddels begint duidelijk te worden hoe er tussen de sterren zelfs complexe moleculen kunnen ontstaan die leven op aarde mogelijk maken."
(Laboratorium voor astrofysica,Leids Sterrewacht,Nl)
-"We bootsen hier de omstandigheden na die voorkomen in de ruimte tussen de sterren om de chemie die daar plaats vindt te leren begrijpen." -"Onderzoek naar complexe moleculen in de ruimte kan namelijk een tipje van de sluier oplichten over het ontstaan van het leven op aarde en elders in het heelal " (Harold Linnartz).
In 1937 werd de eerste molecule gevonden,het radicaal CH*.Sindsdien zijn er nog veel meer moleculen aangetroffen via spectroscopische en vooral radio-astronomische waarnemingen.De teller staat inmiddels op 154 stoffen.Sinds de jaren 70 vermoeden de wetenschappers dat stofdeeltjes (silicium- en koolstof houdende korreltjes van een fractie van 1 micrometer) een rol spelen als katalysator.Metingen met het Infrarood Space Observatory van ESA,de Very Large Telescope in Chili en de Infrarood-telescoop Spitzer van NASA bevestigen dat de stofdeeltjes inderdaad bestaan. Niet alleen in ruimtewolken vindt chemie plaats ,ook in de schijven rond sterren die uit de dichte wolken ontstaan gebeurt van alles.(protoplanetaire schijven). (Ewine van Dishoeck,Astrofysica,Leiden) -"Acetyleen en waterstof cyanide, in combinatie met water ,zijn elementaire bouwstenen voor DNA en aminozuren.Deze organische moleculen kunnen op planeten terecht komen en een bijdrage leveren aan het ontstaan van het leven."
Stukjes planetoïden komen zo af en toe als meteorieten aan op aarde.In meteorieten zitten veel verschillende moleculen die nodig zijn voor het ontstaan van leven.Kant en klaar aminozuren,nucleobasen,bouwstenen van DNA en RNA werden gevonden in de Murchison-meteoriet,inderdaad afkomstig van buiten de aarde (1969-Australïe).
-"Nucleobasen zouden ook uit de ruimte kunnen ontstaan ,maar we weten dat ze erg gevoelig zijn voor afbraak door de daar aanwezige UV straling.Binnenin de planetoïden zijn ze daartegen beschermd.Daar kunnen ze dus gemakkelijk ontstaan en stabiel blijven."(Zita Martins : Imperial College ,London).
De hamvraag is natuurlijk: hebben die moleculen uit de ruimte ook gezorgd voor het ontstaan van leven op aarde?Aan het ene uiterste staan onderzoekers die menen dat de natuur met een nagenoeg lege scheikunde-bouwdoos begon aan het maken van leven;aan de andere uiterste staan aanhangers van de zogeheten "panspermie" -theorie die denken dat het leven in de vorm van kant en klare microben op aarde is neergedwarreld.
Harold Linnatrz.-"Een deel van de moleculen uit de ruimte komt terecht op de planeet.Daar kunnen ze een bijdrage leveren aan het ontstaan van het leven.Het is een goede basis voor de chemie op een planeet.Maar het huidige begrip van astrochemie en het ontstaan van het leven ...daar zit nog een lichtjaar tussen ! ".
Zita Martins.-"We weten natuurlijk niet precies welke bijdrage buitenaards materiaal heeft gespeeld bij het ontstaan van het leven maar het was zeker belangrijk.Zo'n 4,5 tot 3,8 miljard jaar geleden was het laatste zware "bombardement" (periode van heftige meteorieten inslag).Toen is er veel materiaal uit de ruimte op aarde gekomen en dat kan een grote invloed hebben gehad op het ontstaan van het leven,wat vlak na het "bombardement" gebeurde !."
De zoektocht naar de bijzondere chemie in de ruimte gaat verder.De aanvankelijke verbazing van astronomen en chemici maakt plaats voor fascinatie voor de complexe moleculen die daar blijken te zijn ! . .
