Het onderstaande verhaal is eveneens een inzending van Freddy Van Cauter...
(Bijgaande foto's: Freddy Van Cauter)
. . . . . . . .
In de middelbare afdeling van het Koninklijk Atheneum te Dendermonde had Freddy Van Cauter een tekenleraar die “Mijnheer JANDA” heette. Hij woonde in Wetteren. Hij kreeg van hem tekenen en vooral wetenschappelijk tekenen (epures, doorsneden van meetkundige lichamen, enz. te maken in chinese inkt met de fameuze redis-pennen.). Iedereen die naar het Atheneum ging had wellicht les van de man dus hij was een vrij gekende figuur met een zeer karakteristieke kop. Na de schoolvakanties toonde hij wel eens wat tekeningen van hem, wanneer hij met zijn gezin op reis geweest was. Hij legde ons “off-line” ook ooit eens uit hoe een GLASRAAM geboren werd. Ik heb hem altijd een guitige, fantasierijke man gevonden. Toen Freddy in het laatste jaar van het Atheneum zat, dat was in 1965, vroeg hij hem of hij voor mijn ouders eens geen glasraam zou willen maken rond het ROS BEIAARD !!!!! De man aanvaardde de opdracht en het resultaat was een uniek glasraam. Het heeft al die jaren bij zijn ouders opgehangen en na hun overlijden werd Freddy de fiere bezitter van dit unieke stuk.
De man is ondertussen overleden. Vorig jaar las Freddy toevallig dat er een grote retrospectieve tentoonstelling over Laurens JANDA was in het gemeentehuis en de Kerk van Wetteren, waar hij geboren is en waar hij als een groot kunstenaar bekend staat. Freddy heeft de tentoonstelling bezocht, was enorm onder de indruk en heb al die jaren nooit geweten dat de man zo’n groot en veelzijdig kunstenaar was : poppenmaker, poppenspeler, beeldhouwer, keramist, tekenaar, schilder , glazenier,……..hij won zelfs een prijs op de EXPO 58 !!!. Hij schilderde in opdracht ook de portretten van verschillende burgemeesters van Wetteren. Toen Freddy dit allemaal jaren later ‘post mortem’ ontdekte was hij nog veel meer fier over ‘zijn Peird van Janda’!
Van Cauter, een naam die in Dendermonde klinkt en meteen verwijst naar de 'paardenslachter' of 'de pèirdeslachter'...
Ooit verscheen op een van onze blogs reeds een bijdrage daaromtrent. We willen aan dit item echter nog eens aandacht besteden. Zo werd in de 'Museum- en archiefberichten' (33ste jaargang - juli 2019 - nr 97) hieromtrent een uitgebreid artikel...
Foto's uit de verzameling van Freddy Van Cauter
- - - - - - - - - - -
Freddy Van Cauter liet ons weten:
Het artikel kwam tot stand na gesprekken van Aimé Stroobants met de twee nog levende dochters van Judocus Van Cauter ( 2 tantes van mij ), Maria Van Cauter ( 86 ) gehuwd met José Mes(+) en Christiane Van Cauter (84), gehuwd met Cyriel Peleman (+), gewezen politiecommissaris te Dendermonde, en met mezelf.
- - - - - - - -
De Dendermondse ‘Slagerij Van Cauter’ (1923-2014)
In 1923 vestigden zich te Dendermonde in het pand Oude Vest 38-40 de Lebbeekse paardenslachter Judocus Van Cauter en zijn echtgenote Marie-Louise Heuvinck (Lebbeke 5-8-1896 / Dendermonde 23-11-1991). Judocus Van Cauter werd op 1 december 1889 te Lebbeke geboren als zoon van Louis Van Cauter en van Maria Francisca Van Rossem. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd hij als ‘Zivilarbeiter’ weggevoerd naar Duitsland. Hij deed er een panische schrik op voor de Duitsers, toen hij zag hoe daar jonge mannen naakt in de sneeuw moesten werken. Omwille van zijn ervaring met paarden tijdens zijn jeugd, werd hij aangeduid om de paarden van zijn overste te verzorgen, wat hem en zijn kameraden een gevoelige verbetering van hun levensomstandigheden opleverde. Judocus trad op 18 februari 1920 te Lebbeke in het huwelijk met Marie-Louise Heuvinck, dochter van Charles Louis Heuvinck en Joanna Catharina Jespers. Ze kregen zeven kinderen : Louis Robert (1920-2009, gehuwd met Blanche Abbeloos, volgde zijn vader op als paardenslachter, waarvan Freddy en John Van Cauter), Rosa (1925-2018, gehuwd met Maurice Coppieters, waarvan Ria, Rudy en Ilse Coppieters), Ernest (1928, gehuwd met Laurette Sips, kapitein lange omvaart van beroep, waarvan Eric, Corinne en Valerie Van Cauter), Jozef (1931-1996, priester), Maria (1933, gehuwd met José Mes, eigenaars van een garage en een autocarbedrijf ), Christiane (1935, gehuwd met Cyriel Peleman, politiecommissaris te Dendermonde, waarvan Myriam, Eric, Johan en Bart Peleman) en Roger (1941-2016, gehuwd met Anne Mie Van Biesen , waarvan Patrick en Marc Van Cauter).
. . . . . . . . . .
*** Hier willen we het volgende bijvoegen:
Maria VAN CAUTER trouwde met José Mes uit Lebbeke en samen begonnen zij het autocarbedrijf MES – VAN CAUTER. Maria, die van zodra ze 18 jaar was, werd ingeschakeld om voor haar vader, Judocus, met de vrachtwagen paarden te vervoeren, nam later onverschrokken plaats achter het stuur van de autocars om zelfs Europese reizen te maken met groepen toeristen. Zij werd zo de eerste vrouwelijke autocarchauffeur van België. Over het autocarbedrijf MES-VAN CAUTER, hebben Maria, Aimé Stroobants en ikzelf ook een artikel samengesteld dat binnenkort gaat gepubliceerd worden. Toen José Mes zeer jong overleed, zette Maria het reisbureau op haar eentje verder. Het bedrijf werd nadien verder gezet door Marc Van Cauter, zoon van Roger Van Cauter. José Mes was de broer van WILLY MES die later samen met zijn zoon RUDY het reisbureau RUDY CARS ( HOOGVELD ) oprichtte.
. . . . . . . . . .
Het gezin betrok aanvankelijk het huis Kapellestraat 11 te Lebbeke, waar Marie Louse Heuvinck een kruidenierswinkel uitbaatte. Haar man verhandelde eerst kippen, om nadien over te schakelen op het keuren, aankopen en verkopen van paarden. In 1923 kocht hij van een Gentenaar een pand op de Oude Vest te Dendermonde. Hij opende er een kleine slagerswinkel waarin uitsluitend paardenvlees werd verkocht. Naast de winkel verschafte een poort toegang tot een stal. Elke vrijdag kocht hij twee tot drie paarden aan (meestal herkomstig uit Ierland) op de bekende paardenmarkt van Anderlecht. Te voet ging het nadien met de aangekochte paarden naar Dendermonde. Ook boeren uit de omgeving van Dendermonde, Laarne en Destelbergen boden hem hun dieren te koop aan. Dit gebeurde na keuring ter plaatse. De paarden werden in de beginperiode thuis geslacht. Het verse paardenvlees werd in de eigen winkel verkocht. Het grootste gedeelte werd echter gerookt, ‘paardenfilet’, en verwerkt tot ‘saucisson de Boulogne’, die zowel in de eigen winkel als elders werden verkocht. Hiervoor werden achter het huis met de winkel, een werkhuis en een grote drogerij opgericht. Het bewaren en pekelen van het vlees gebeurde in grote vaten, opgesteld op de binnenkoer. In twee rokerijen werd het vlees met behulp van schavelingen van beukenhout gerookt. Judocus ( in de volksmond “den DOOK” genoemd ) lanceerde als nieuwe specialiteit de Dendermondse PAARDENWORSTEN ( Ondertussen Cultureel Erfgoed van Dendermonde geworden ).
Oorspronkelijk waren er geen frigo’s. Het vlees werd in de kelder koel gehouden. Om die reden was er tot het einde van de jaren 1930 in de winkel praktisch geen aanbod van vers paardenvlees in de zomer. Pas eind augustus werden de activiteiten in de winkel hervat. Het kliënteel van de winkel was voornamelijk herkomstig uit Dendermonde en dan vooral van de Oude Vest.
Het grootste deel van de specialiteit van het Huis Van Cauter, de ‘saucisson de Boulogne’, werd aanvankelijk in grote rieten manden met paard en kar naar Brussel gevoerd. De paarden werden onderweg uitgespannen in de herberg ‘De Wijndruif’ te Asse. ’s Zondags leurde de oudste zoon Robert, per fiets met de familiale ‘saucissson de Boulogne’ bij de omliggende slagerijen.”
Kort voor de Tweede Wereldoorlog kocht Judocus zijn eerste vrachtwagen aan. Nadien fungeerde Robert, de oudste zoon, als chauffeur. Met deze vrachtwagen werden zowel levende paarden als het vlees van de geslachte paarden vervoerd . In dezelfde periode kocht men ook de eerste frigo aan. De echtgenote van Judocus, Marie-Louise Heuvinck ( door iedereen “LOWIS” genoemd ), hield dagelijks de winkel op de Oude Vest open van 7 tot 21u. Zij was een godsdienstige en heel sociaalvoelende vrouw, die vaak arme mensen van de Oude Vest hielp. Dagelijks trok ze om 6u. naar de vroegmis in de Abdijkerk. Bij de thuiskomst werd al het beschikbare vlees uit de frigo achter het werkhuis gehaald en naar de winkel gebracht. ’s Avonds ging het in omgekeerde richting en werd de winkel grondig gekuist. Het werkvolk zat met het gezin mee aan tafel. ’s Middags at men samen uit de pan. Om 16u. was het tijd voor een gezamelijke koffiepauze. Dagelijks werd thuis, in gezinsverband, vôôr het slapen gaan, de paternoster gelezen. Zowel Judocus als Marie-Louise gingen elk op bedevaart naar Lourdes. Na de Tweede Wereldoorlog zou Marie-Louise voor de buurt van de Oude Vest zelfs enkele busreizen naar Scherpenheuvel, Oostakker en andere bedevaartsoorden in de omgeving inrichten.
Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog kwam aan de handelsactiviteiten noodgedwongen een einde. De Duitse overheid nam het werkhuis en de frigo in beslag en zorgde dag en nacht voor een bewaking ter plaatse. Een zeer moeilijke periode, gezien de panische schrik voor de Duitsers, die Judocus tijdens de Eerste Wereldoorlog als weggevoerde had opgedaan in Duitsland. De vrachtwagen kon men nog tijdig verbergen, doch na de oorlog werd hij in Brussel gestolen. De ouders stuurden hun kinderen, na de plaatselijke lagere school, op internaat. Robert leerde de stiel van slager in Antwerpen. Ernest ging op internaat in Mechelen, nadien naar de Hogere Zeevaartschool in Antwerpen. Jozef kwam in Soignies terecht. De meisjes gingen op internaat in Vilvoorde en Jambes. Na de Tweede Wereldoorlog hernamen de gebruikelijke activiteiten. Robert was inmiddels afgestudeerd als slager, tijd dus om de zaak uit te breiden. In de Nijverheidsstraat werden twee huizen aangekocht die paalden aan de eigendom aan de Oude Vest. Door de firma Blancquaert werd er tussen beide panden een verbinding gemaakt; in die ‘doorsteek’ werd een garage voor de vrachtwagen gebouwd, een grote stal met hooizolder en een grote frigo, gekoeld door een machine die men van het Amerikaanse leger tweedehands had aangekocht. De ’s vrijdags in Anderlecht aangekochte paarden werden nu langs de Nijverheidsstraat in de nieuwe stal ondergebracht, om van daaruit naar een weide of naar het slachthuis te worden gevoerd. De paarden die waren geselecteerd om op termijn te worden verkocht of later voor eigen gebruik te worden geslacht, kwamen op enkele weiden in de omgeving (Keur, Krijgem) terecht. De andere gingen rechtstreeks naar het slachthuis. Er was inmiddels immers een wetgeving tot stand gekomen die het thuis slachten verbood. De paarden werden voortaan geslacht in het Slachthuis Verhelst in de Breestraat te Sint-Gillis-bij-Dendermonde. Al het vlees werd in het eigen bedrijf verwerkt tot gerookt vlees en Boulogne of verkocht in de eigen winkel op de OudeVest. Nadat de vorige vrachtwagen was gestolen werd een nieuwe aangeschaft. Het vervoer per vrachtwagen van paarden die aangekocht werden in Anderlecht, Dendermonde en omstreken, gebeurde nu door Robert en later (op 18-jarige leeftijd) ook door zijn zussen Maria (1933) en Christiane (1935). Robert was ondertussen in de zaak van zijn ouders ook begonnen met het maken van andere vleeswaren dan paardenfilet en Boulogne.
In de winkel werd rond 1950 een bijkomende nieuwe toog geïnstalleerd, zodat men naast paardenvlees ook varkensvlees, rundvlees en die andere vleeswaren kon verkopen.
Men verkocht ook paardenvlees op de wekelijkse Dendermondse markt. Elke maandag werd tegenover het Justitiepaleis (achter Café Sint-Joris) een kraam opgesteld. Het vlees (Boulogne, gerookt en vers paardenvlees) werd in manden, met de eigen vrachtwagen aangevoerd en door vier personen verkocht. Vooral mensen uit de omgeving deden er hun voorraad op. Eerst gebruikte men een vrij primitief kraam; nadien kwam alles ( verplicht ) achter glas terecht.
Louis Robert Van Cauter (Dendermonde 1920-2009), op 19 november 1945 in het huwelijk getreden met Blanche Abbeloos (1923-2011), ging in 1955 in de Nijverheidsstraat 41-43 ( in de “doorsteek” met de paardenstallen ) van start met een eigen zaak waar hij alle vleeswaren -ook van niet paardenvlees- zelf produceerde en uitvoerde naar de beenhouwers van Dendermonde en omliggende gemeenten. Hij nam ook geleidelijk aan de groothandel over. Elke maandag reed hij rond 4u. naar het slachthuis van Antwerpen, waar hij ingevroren paardenvlees inkocht ingevoerd uit Polen en Argentinië. Hij kocht en verwerkte ook runderen en varkens, voor de productie van zijn vleeswaren. In de jaren 1960 kocht hij op de Oude Vest nr. 8 de ‘kleine hof van Saeys’. Hij liet één rij huizen staan en brak de rest af om er zijn vleeswarenfabriek in de Nijverheidsstraat sterk uit te breiden tot tegen de huizen van de Oude Vest. Deze bloeiende zaak werd later niet verdergezet door zijn zonen en gestopt.
Toen Judocus Van Cauter in het begin van de jaren 1960 met pensioen ging ( hij overleed op 29-11-69 ), werd de slagerij op de Oude Vest overgenomen door de jongste zoon van Judocus, Roger Van Cauter (Dendermonde 1941-2016). Hij liet het oude pand langs de Oude Vest afbreken en bouwde op de plaats van twee huizen een nieuw pand met een modern ingerichte slagerswinkel. De PAARDENWORSTEN zijn door de jaren heen steeds een eigen specialiteit gebleven. Zijn oudere zus Christiane Van Cauter (1935) bleef verder helpen in de nieuwe zaak. Roger Van Cauter stond ook verder op de wekelijkse markt in Dendermonde met een kleine, aangepaste marktwagen. In het midden van de jaren 1980 werd de slagerij overgenomen door zijn oudste zoon Patrick Van Cauter (Dendermonde 1964, gehuwd met Nancy Huysmans) en nogmaals vernieuwd. Zijn dochter Kim Van Cauter (Dendermonde 1993) zou hem later opvolgen, maar niet te Dendermonde maar in Londerzeel. In Dendermonde sloot de zaak in 2014 haar deuren en kwam er een einde aan drie generaties Slagerij Van Cauter. (Aimé Stroobants).
Judocus Van Cauter poserend met een paard voor zijn winkel op de Oude Vest (ca. 1930)
Roger Van Cauter aan het winkelraam van de 'Paardenbeenhouwery' op de Oude Vest (ca. 1950).
Robert en Roger Van Cauter (achteraan) en Freddy Van Cauter die de 'Boulognes' toont.
De opschriften op de Boulognes vormen : “KOOPT HIER / CHARCUTERIE / BIJ RICHARD”. Deze reuze-boulognes werden speciaal gemaakt op aanvraag van klanten om reclame te maken in hun uitstalraam. In dit geval gaat het om RICHARD COCQUYT, beter gekend als “Den HOLLANDER” die zijn winkel had op de Kerkstraat, schuin tegenover de BELGICA. Later werd de zaak overgenomen door zijn jongste zoon WALTER COCQUYT, die de winkel moderniseerde. ( de oudere zoon, Frank Cocquyt, had vroeger een ELECTRO-zaak in het begin van de Brusselsestraat nabij het Rondpunt.
Robert Van Cauter (middelste rij, 2e van links) tussen de leerlingen van de Antwerpse beenhouwersschool (ca. 1942).
Pamflet uit 1933 - Nieuw aanbod van versch geslacht paardenvleesch
Productie van worsten in de slagerij Van Cauter (ca. 1960).
vlnr. 1ste rij: Freddy Van Damme - ? - Erwin Van Damme - Maurice ... 2 de rij: Noëlla Delcart - Benny De Donder - Marie - José ... - Guy Mannaert 3 de rij Ronny Van Bleyenbergh - Marc Vermeiren - Annie Lenssens - ... 4 de rij Paul Dauwe - Willy Van Hemelrijck Onderwijzeres: Juffrouw De Strooper.
Hij trok onlangs op zijn zolder en vond er ‘resten’ van een Ros Beiaard… Dit ros heeft zijn vader nog gemaakt, net voor de Ros Beiaardommegang van 1990. De oudste zoon van Marcel had het toen nogal te pakken met het Ros Beiaardgebeuren. Hij was toen 9 jaar en zijn peter, de vader van Marcel, besliste voor hem eigenhandig een Ros Beiaard te maken. Zowat de hele familie en de vriendenkring moest en zou naar ‘ZIJN ROS’ komen kijken. Ook de basisschool was dit lot beschoren. Ondertussen staat het Ros niet meer te blinken, het staat eerder al jaren onder het stof te verkommeren. En aangezien het Ros Beiaard stilaan weer "hot" wordt heb ik het weer eens gaan opzoeken. Het staat nog steeds onder het stof en daar is nogal wat oplapwerk aan. Hierbij enkele foto’s van het werk…
