16/6/2019 Feest van de H. Drie-eenheid - Pastor Fields

Spreuken 8:1-4, 22-31; Handelingen 2:14, 22-36; Johannes 8:48-59

Vandaag vieren we het Feest van de H. Drie-eenheid. In tegenstelling tot de meeste andere feestdagen van de Kerk houdt het feest van de H. Drie-eenheid zich niet bezig met een of andere episode in het leven van Onze Heer Jezus. Het houdt zich niet bezig met Zijn geboorte of dood; Zijn Verrijzenis of Hemelvaart. Het gaat niet om Zijn gave van de Heilige Geest; strikt genomen staat het zelfs niet in de Bijbel, want het woord ‘Drie-eenheid’ komt nergens in de Bijbel voor.

Het gaat om een doctrine, een idee. Het viert de 'leer' van de H. Drie-eenheid, dat God één natuur is, één wezen, in drie verschillende personen, met elkaar verenigd door volmaakte liefde, van elkaar onderscheiden door de aard van hun wording.

Op dit Feest wordt niet alleen een doctrine gevierd, maar het is een doctrine die zelfs de meest scherpzinnige theologen niet volledig begrijpen. Hoe kun je van één drie maken? Hoe kan je drie één maken? Hoe kunnen drie gelijk zijn aan één terwijl ze verschillend blijven van één? Hoe kan men alleenstaand blijven als het ook duidelijk meervoudig moet blijven? Als de Vader en de Zoon beide God zijn, wat maakt hen dan verschillend, als ze hetzelfde zijn? Als de Zoon en de Vader beide God zijn, waarom zouden we dan niet zeggen dat er twee goden zijn in plaats van één?

Er wordt een verhaal verteld over de H. Augustinus, Bisschop van een stad Hippo genaamd, in Noord-Afrika. Nadat hij zich onlangs tot het Christendom had bekeerd, zat hij op de stranden van de Middellandse Zee en probeerde hij de leer van de H. Drie-eenheid te begrijpen. Hij tekende diagram na diagram in het zand, verschillende cirkels, die de personen van de Drie-eenheid vertegenwoordigden, en lijnen die ze met elkaar verbonden, om te laten zien hoe ze één zijn. Met elke golf vanaf de kust werd het zojuist getekende diagram weggespoeld en maakte hij een nieuw diagram; en telkens werd het, in een oogwenk, weggevaagd door de zee.

Na uren van redeneren en overwegen, kwam er een engel naar hem toe en beval hem: "Teken opnieuw, met je vinger, een diagram dat de Goddelijke Majesteit van de Heer uitlegt. "Dus St. Augustinus stak zijn vinger in het zand, en onmiddellijk een golf sloeg eroverheen en veegde het weg. Geërgerd gaf St. Augustinus het op. De engel vroeg hem 'waarom ben je gefrustreerd?' Hij antwoordde: 'Omdat ik de Heilige Drie-eenheid niet kan begrijpen.'

De engel antwoordde: 'Elke groef van elk diagram dat je in het zand tekent kan niet de hele oceaan erin bevatten, maar wordt weggevaagd door de zee, wel, zo kan de oneindige majesteit van God niet worden bevat door enige menselijke gedachte, maar spoelt alle menselijke gedachten in zichzelf terug.'

Inderdaad, de leer van de Drie-eenheid 'vernietigt argumenten en elke pretentie die zichzelf opwerpt de kennis van God te bezitten, en maakt elke gedachte krijgsgevangene tot gehoorzaamheid aan Christus'.

Het Feest van de Drie-eenheid maakt ons nederig en herinnert ons aan deze les: dat God God is en wij niet. Dat Hij oneindig is, en wij eindig zijn. Dat Hij onbegrijpelijk is en dat wij eenvoudige wezens zijn. Dat Hij van eeuwigheid tot eeuwigheid is, en wij als veldbloemen zijn, die groeien en dan uitbloeien.

Het vernedert het intellect van de theoloog en maakt hem niet meer geleerd dan de leek. Het verlaagt de Priester en maakt hem niet diepgaander dan zijn toehoorder. Het haalt de voorganger en zijn bibliotheek neer en verheft het eenvoudige geloof van Christenen: het eenvoudige geloof dat zich niet durft in Gods mysteries storten, dat niet de verwaandheid van de menselijke rede heeft, gelovend dat God klein genoeg kan worden gemaakt om begrepen worden; het geloof dat eenvoudig belijdt. ‘Ik geloof.’ Het geloof dat ontzag heeft voor God. Het geloof dat ‘het begin van wijsheid’ is.

Deze woorden, 'ik geloof' zijn een vertaling van het Latijnse woord 'Credo', en op deze dag belijden we het Credo van Athanasius. De geloofsbelijdenis van Athanasius lijkt tegenstrijdig, verwarrend, complex, diepzinnig en verduisterend en lijkt ons geloof eerder te verwarren dan te verduidelijken.

Maar geloof me als ik je vertel dat het niet zo ingewikkeld is, want de hele geloofsbelijdenis volgt uit vijf woorden die het hele doel en de bedoeling uitleggen, niet alleen van de geloofsbelijdenis zelf, maar van ons geloof, onze religie, onze Kerk, ons evangelie. Die vijf woorden zijn de eerste in de geloofsbelijdenis: 'Wie verlangt gered te worden...'

Geloofsbelijdenis van Athanasius

1. Al wie gered wil worden, heeft vóór alles nodig, dat hij het Katholieke geloof vasthoudt.
2. Wie dit niet volledig en ongeschonden bewaart, zal ongetwijfeld voor eeuwig verloren gaan.
3. Het Katholieke geloof nu is, dat wij één God in de Drie-eenheid en de Drie-eenheid in de eenheid aanbidden,
4. zonder de Personen te vermengen of het Wezen te delen.
5. Want de Persoon van de Vader, die van de Zoon en die van de Heilige Geest zijn ieder een andere Persoon.
6. Maar één is de Godheid van de Vader en van de Zoon en van de Heilige Geest, gelijk is hun heerlijkheid en gelijk van eeuwigheid hun majesteit.
7. Zoals de Vader is, zo is de Zoon, zo is ook de Heilige Geest.
8. Ongeschapen is de Vader, ongeschapen de Zoon, ongeschapen de Heilige Geest.
9. Onmetelijk is de Vader, onmetelijk de Zoon, onmetelijk de Heilige Geest.
10. Eeuwig is de Vader, eeuwig de Zoon, eeuwig de Heilige Geest.
11. En toch zijn zij niet drie eeuwigen, maar één Eeuwige.
12. Zoals zij niet drie ongeschapenen zijn of drie onmetelijken, maar één Ongeschapene en één Onmetelijke.
13. Evenzo is de Vader Almachtig, Almachtig de Zoon, Almachtig de Heilige Geest.
14. En toch zijn zij niet drie Almachtigen, maar één Almachtige.
15. Zo is de Vader God, de Zoon God, en de Heilige Geest God.
16. En toch zijn zij niet drie Goden, maar één God.
17. Zo is de Vader Heer, de Zoon Heer en de Heilige Geest Heer.
18. En toch zijn zij niet drie Heren, maar één Heer.
19. Want evenzeer als wij door de Christelijke waarheid genoodzaakt worden elke Persoon afzonderlijk als God en Heer te belijden, worden wij door het algemeen geloof er van weerhouden te spreken van drie Goden of Heren.
20. De Vader is door niemand gemaakt of geschapen of voortgebracht.
21. De Zoon is door de Vader alleen, niet gemaakt of geschapen, maar voortgebracht.
22. De Heilige Geest is door de Vader en de Zoon niet gemaakt of geschapen of voortgebracht, maar Hij gaat van Hen uit.
23. Eén Vader dus, niet drie Vaders, één Zoon, niet drie Zonen, één Heilige Geest, niet drie Heilige Geesten.
24. En in deze Drie-eenheid is niets eerder of later, niets groter of kleiner, maar alle drie Personen zijn aan elkaar gelijk in eeuwigheid en in hoedanigheid.
25. Zodat in alles, zoals reeds gezegd is, de eenheid in de Drie-eenheid en de Drie-eenheid in de eenheid te aanbidden is.
26. Wie derhalve gered wil worden, moet deze overtuiging over de Drie-eenheid hebben.
27. Maar het is noodzakelijk voor zijn eeuwige redding, dat hij ook de Menswording van onze Heer Jezus Christus oprecht gelooft.
28. Het ware geloof is dan, dat wij geloven en belijden, dat onze Heer Jezus Christus, de Zoon van God, evenzeer God als mens is.
29. God is Hij, omdat Hij uit de natuur van de Vader vóór de tijden is voortgebracht; en mens is Hij, omdat Hij uit de natuur van zijn moeder ìn de tijd geboren is.
30. Ten volle God en ten volle mens, met een redelijke ziel en een menselijk lichaam,
31. gelijk aan de Vader naar zijn Godheid, minder dan de Vader naar zijn mensheid.
32. Hoewel Hij God is en mens, is Hij toch niet twee, maar één Christus.
33. Eén is Hij, echter niet doordat de Godheid is veranderd in mensheid, maar doordat Hij als God de mensheid heeft aangenomen.
34. Eén is Hij, volstrekt niet door een vermenging van naturen, maar door de eenheid van zijn Persoon.
35. Want zoals een redelijke ziel met het lichaam één mens is, zo is ook God en mens één Christus.
36. Die geleden heeft om ons behoud, is neergedaald in het rijk van de dood, op de derde dag opgestaan uit de doden,
37. opgevaren naar de Hemel, en zit aan de rechterhand van de Vader, vanwaar Hij komen zal om te oordelen de levenden en de doden.
38. En bij zijn komst moeten alle mensen wederopstaan met hun lichaam en rekenschap afleggen van hun eigen daden.
39. En die het goede gedaan hebben zullen in het eeuwige leven gaan, maar die het kwade gedaan hebben in het eeuwige vuur.
40. Dit is het algemeen geloof. Wie dit niet oprecht en standvastig gelooft, kan niet behouden worden.

Het is gemakkelijk om de geloofsbelijdenis van Athanasius te lezen als zijnde een lange en zich herhalende definitie van God. Maar dit is verkeerd. Het gaat in de eerste plaats om onze verlossing. ‘Wie gered wil worden, moet het Katholieke geloof aanhangen.’ En wat is dit geloof? Met veel woorden in de geloofsbelijdenis van vandaag, en met minder woorden in onze gewoonlijk beleden geloofsbelijdenis van Nicea, is het dat de redding is gekomen. En hoe is het gekomen? Door God in Christus, en door de Geest, die het eeuwige leven in de mens werkt door de Kerk, die geloof schept, want 'als iemand Mijn Woord houdt, zal hij de dood nooit zien'.

Wat is de Drie-eenheid? Het is de Goddelijke naam van God. Het is de naam die je werd gegeven toen je herboren werd uit water en het woord. Het is de naam die op je lichaam is gekerfd in het kruisteken toen je werd gedoopt. Het is de naam die u vervulde door de Geest bij het wassen van de levengevende doopvont van de Kerk. Het is de naam die redding brengt. En inderdaad, ‘wie verlangt om gered te worden’ moet in de naam van de Vader en van de Zoon en van de Heilige Geest, de trinitarische naam, de naam van de Goddelijke Majesteit, van de Almachtige en Eeuwige God, gebracht worden.

Geef daarom de Heer de eer die Zijn Naam toekomt, want met deze naam ben je gekocht, en voor een prijs. Want vanaf de grondlegging van de wereld is Christus voor jou gekruisigd, opdat Hij nooit zonder jou, Zijn geliefde kind, zal zijn; opdat Hij nooit zonder jou zal zijn, Zijn glorieuze kudde.

De zondag van de Drie-eenheid viert dus geen abstracte en verwarrende leer, maar schrijft eer toe aan de naam van de Allerhoogste, die je heeft gered, die altijd heeft gered, eeuw na eeuw, en die altijd zal redden, tot het einde der tijden.

En inderdaad, op deze dag vieren en verheerlijken we niet alleen de God die redding is, maar ook de God die zijn Kerk heeft gered en bewaakt. Want door talloze vervolgingen en talloze ketterijen; door politieke aanvallen van buitenaf en valse doctrines van binnenuit hebben het beest van de zee en het beest van de aarde voortdurend de Kerk van Christus aangevallen; de Kerk die ‘het Katholieke geloof’ belijdt, de Kerk die uitdagend verkondigt ‘ik geloof’, de Kerk die redt ‘in de naam van de Vader en de Zoon en de heilige Geest’.

Want te allen tijde heeft de Kerk broos geleken, corrupt geleken, decadent geleken, op de rand van totale uitroeiing gestaan. Maar 'de zielen van de rechtvaardigen zijn in de Hand van God, en de kwelling van de dood zal hen niet raken. In de ogen van de dwazen leken ze te sterven; maar zij zijn in vrede.’ Want ‘Hij heeft de machtigen van hun tronen geworpen en de nederigen verheven’.

Wat heeft de Kerk van Christus overleefd? Welk Rijk, welke tempel, welke aanbidding, welke filosofie heeft het Geloof in de Drie-eenheid overwonnen? Want het onoverwinnelijke Rome heeft eeuwenlang de gedoopten geëxecuteerd en verminkt, en wat is het nu anders dan ruïnes en een herinnering? Toch bidden we nog steeds ‘ik geloof’. Toch zingen we nog steeds God in drie personen, gezegende drie-eenheid. Welke filosofie of welke gedachte boeit nog steeds de geest van de mens? Toch zingen ontelbare menigten op deze dag lof en zegen over de Wijsheid van Onze Heer.

Hoewel de Drie-ene God, en degenen die Hem belijden, overal worden bespot als dwaas en onnozel, toch zal de Drie-ene God hun dagen tellen, en al hun ideeën die gerekend worden tot het bijgeloof van een vorige eeuw, zullen op een dag worden vernietigd. Maar de Drie-eenheid zal worden geprezen met steeds nieuwe stemmen, en aanbeden worden door altijd herboren harten. Want Onze Heer, de eeuwige Christus heeft het gezegd:

'Hemel en aarde zullen voorbijgaan, maar Mijn Woorden zullen nooit voorbijgaan.'