xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />De hersenstam (op tekening licht roze)
Dit is het stuk van de hersenen dat eigenlijk vast zit op de ruggengraat. Het verlengde merg, dat onderop zit, is dan ook niet meer dan een verdikking van de ruggengraat. De hersenstam, hier in een dwarsdoorsnede van de hersenen, is het laagste gedeelte van de hersenen. Via de hersenstam worden prikkels doorgegeven van het ruggenmerg naar de hoger gelegen hersenen. In de hersenstam bevinden zich niet alleen functies als basis- en vitale ademhaling, bloeddruk, hartritme, maar ook oogbewegingen, braken en andere reflexen. De hersenstam bestaat uit drie delen: het verlengde merg, de brug van Varol 5 ( = pons ) en de middenhersenen. Ruggenmergvloeistof wordt getransporteerd door een kanaal dat overlangs door deze structuren loopt. Over de lengte van de hersenstam strekt zich tevens een netwerk van cellen uit, dat formatio reticularis wordt genoemd en het bewustzijn regelt. De medulla (het verlengde merg, het onderste deel van de roze structuur) stelt de hartslag en de bloeddruk af, en stuurt sensorische prikkels vanuit de ruggengraat door naar de hersenen.

Verder regelen de middenhersenen het bewegen van je armen en benen, waar je ogen kijken en een deel van je gehoor. In de middenhersenen zit ook de substantia nigra. Als dit deel van je hersenen niet werkt, heb je de ziekte van Parkinson. Je kunt dan nog wel bewegen, maar het is moeilijk om een beweging te starten en er een te stoppen.
Door je hele hersenstam heen wordt ook de hele voedselverwerking van kauwen tot stoelgang geregeld. Eigenlijk merk je hiervan, en van alle andere functies in je hersenstam, pas iets als het mis gaat: de inhoud van je maag die aan de verkeerde kant weer naar buiten komt.

Cerebellum (of de kleine hersenen). Dit gedeelte zorgt ervoor dat je jezelf in evenwicht houdt en een idee hebt van de plek waar je bent bvb.: hang je ondersteboven of sta je rechtop! Je denkt misschien dat je ogen dit bepalen, maar ook als je in een donkere ruimte op een hellend vlak staat dringt dit tot je door. De kern van wagenziekte ligt ook in dit hersendeel: je voelt dat je hobbelt en beweegt, maar je ogen zien alleen een boek of de stoel voor je, en geven door dat je stil staat. Sommige mensen zijn hier heel gevoelig voor, wat als gevolg heeft dat de al genoemde maaginhoud...

Het coördineren van fijne bewegingen gebeurt ook in het cerebellum, dus ook bij het spreken van taal heb je dit deel nodig: denk maar aan alle precieze kleine lipbewegingen.

Hypothalamus (londer de thalamus) en hypofyse. Deze piepkleine stukjes van je hersenen zijn ontzettend belangrijk. Behalve de lichaamstemperatuur regelen ze een hoop van je gedrag en gevoelens, zoals dorst, slaap (dag en nacht ritme), agressie, plezier en (seksueel) genot.

De hypofyse is een klier die onder de hypothalamus hangt. Deze geeft in opdracht van de hypothalamus allemaal hormonen af, bijvoorbeeld voor de voortplanting. Ook melanine is een hormoon van de hypofyse. Het zorgt voor de besturing van je biologische klok. Er wordt wel eens beweert dat het slikken van dit hormoon helpt tegen jetlag, maar daarover is lang niet iedereen het eens.

Thalamus
Uiteraard zit zoals de naam al zegt boven de hypothalamus de thalamus. Dit is een soort verkeersagent op een kruispunt. Hij stuurt signalen ‘van onder’ door naar de goede gebieden in de cortex, en bepaalt van welke prikkels uit het lichaam we ons überhaupt bewust worden. Als je ’s ochtend je kleren aantrekt, voel je dat je schoenen, een onderbroek en een pet aan/op hebt. Als je je dat de hele dag bleef realiseren zou dat maar knap afleidend zijn. Daarom voel je het al heel snel niet meer (normaal gesproken). Dat is nou het werk van de thalamus, net als eigenlijk alles wat met concentratie te maken heeft.

De thalamus, hypothalamus en de hypofyse(op de tekening oranje gekleurd) zitten eigenlijk tussen de beide helften van de grote hersenen in.

De functies tussen alle hersendelen zijn niet echt zwart-wit verdeeld, zoals je misschien al hebt gemerkt. Het is een groot netwerk waarvan de verschillende delen allemaal samenwerken. Wanneer je je GSM oppakt om een smsje te lezen, sturen je grote hersenen de motorische zenuwcellen daarvoor aan. Het oppakken en vasthouden wordt echter overgenomen door de kleine hersenen.

Wat wel duidelijk te zien is, is dat de ingewikkeldere functies duidelijk meer naar boven zitten, ze zijn er in de evolutie door de duizenden jaren heen het laatst bijgekomen. Het ‘nieuwste’ hoogstandje in de hersenen zijn dan ook de grote hersenen (op tekening bruin gekleurd)de grote grijze geplooide massa) en die zitten dus helemaal bovenin. Hoe meer ontwikkeld het dier, hoe groter en beter ontwikkeld de grote hersenen.

Als je de grote hersenen bij de mens zou uitvouwen had je 2500 vierkante cm nodig (dat is 50 bij 50). Alleen door al die plooien past het allemaal in je hoofd. De plooien verdelen de grote hersenen in zogenaamde ‘kwabben’.

De grote hersenen bestaan uit 2 kwart bollen (de zgn. hemisferen) die elkaars spiegelbeeld vormen. Het ‘corpus callosum’ is een soort drukke verbindingsweg tussen beide helften.

Aan de buitenkant zien de grote hersenen grijs uit van de zenuwcellen zonder isolatie die alleen verbindingen binnen die hersenhelft hebben, en aan de binnenkant zijn ze wit van de met myeline (vet) bekleedde neuronen die verder weg lopen dan de hersenhelft. Het is dus eigenlijk een grote collectie zenuwcellen.

Héél kort gezegd maken de grote hersenen bewust handelen mogelijk. Alles wat met intelligentie, geheugen, creativiteit en karakter te maken heeft speelt zich hier af.
Jammer genoeg snappen de mensen nog heel veel niet van de werking van de hersenen: tot nu toe is ons brein niet slim genoeg om zichzelf te begrijpen. Wel is, onder meer door middel van pet-scanning duidelijk geworden dat bepaalde gebieden een bepaalde functie hebben.

Overigens liggen er diep onder de kwabben nog wel wat zaken verstopt, zoals de hippocampus, die belangrijk is voor het korte-termijn geheugen, en centra voor seksueel gedrag en fijne motoriek.

Niet alleen mensen met een ernstige afwijking hebben water in hun hoofd, ook jouw grijze pudding drijft rond in hersenvocht! Behalve dat om je hersenen en ruggengraat stevige vellen zitten die ze tegen stoten beschermen (de meningen, die ook kunnen ontsteken), helpt ook deze vloeistof mee om je tegen klappen te beschermen. Ze zit om je hele hersenen heen, en ook in een aantal holtes in je grote hersenen, de ventrikels.

(bron: http://proto.thinkquest.nl/)