Voor sommige honden is het te veel gevraagd om blinden veilig langs allerlei obstakels te leiden. Een enkele leerling van de geleidehondenopleiding krijgt een tweede carrièrekans: als autismegeleidehond.

ZWOLLE - Eenmaal thuis uit school duikt Max, een blond jongetje van vijf, weg in de verste uithoek van de keuken. Het duurt een dik kwartier voor hij zijn gezicht weer laat zien. Pas met Joël aan zijn voeten, een grote zwarte labrador, durft hij vanuit zijn zitzakschommel in de kamer om zich heen te kijken.

Max is dan ook geen gewoon jongetje. Hij kan in paniek raken van vreemde geluiden en mensen. Hij vlucht dan weg of zet het op een gillen. Maar Max is lang niet altijd angstig. Hij kan ook vreselijk enthousiast worden van iets wat hij ziet, vertelt zijn moeder, Elke Siebelink.

,,Dan begint hij met zijn armen te fladderen. Hij wordt ook als een magneet aangetrokken door fonteinen. Inmiddels weten wij daarom precies wie in onze buurt een fontein in zijn tuin heeft staan.'' Nog zo'n opmerkelijke gewoonte: ,,Als de postbode net langs is geweest, racet Max naar alle brievenbussen in de buurt. De uitstekende post wordt dan alsnog netjes naar binnen geduwd.''

Al heel vroeg had Elke door dat haar zoon iets mankeerde. ,,Hij kon zichzelf veel te goed vermaken. Contact met anderen maakte hij niet of nauwelijks.'' Toen de officiële diagnose werd gesteld gaf dat rust, zegt ze. ,,Eindelijk kon ik een stempel op het gedrag plakken: mijn zoon is autist.''

Even de stad in gaan voor een boodschap met Max en zijn jongere zusje, gaf Elke snel op. ,,Dat was niet te doen. Dat was voor hem, voor zijn zusje en voor mij niet leuk. Ik werd bij voorbaat al gestrest door het idee dat hij misschien raar zou gaan doen.''

Max, die intussen uit zijn schommelzak is gekropen, legt zijn hoofd op de kop van de labrador. ,,Geef hem maar een kusje'', stimuleert Elke. ,,Ja, heel goed.''

Sinds de komst van autismegeleidehond Joël, pas drie weken geleden, is er veel veranderd in het gezin. Als ze nu naar buiten gaan, wordt Max met een riempje aan de labrador vastgemaakt. Hij krijgt daardoor niet de kans om weg te lopen. Doet hij dat wel, dan zet Joël zich schrap. Daar is hij op getraind.

Elke hoeft nu geen eindeloze discussies meer met Max te voeren waarom ze niet alle fonteinen bezoeken op weg naar de bakker. ,,Hij past zich gewoon aan de hond aan.'' De jongen is ook rustiger geworden door de hond. In de grote zwarte viervoeter heeft Max de ideale schuilplaats gevonden voor als het eng wordt en er te veel prikkels op hem af dreigen te komen.

Joël werd aanvankelijk getraind als blindengeleidehond. Maar toen bleek dat hij te makkelijk werd afgeleid door lekker voedsel, was die carrière bekeken. Daarbij vonden de trainers op de blindengeleidehondenschool Joël 'te passief'.

,,Sommige honden tonen te weinig initiatief en kunnen niet zelfstandig beslissen'', legt Peter van der Heijden, het hoofd van de KNGF-blindengeleidehondenopleiding uit. ,,Voor een autismegeleidehond is dat niet erg, want de ouder van het kind neemt de beslissingen en geeft de commando's. Maar een blinde of slechtziende moet natuurlijk wel op de hond alleen kunnen vertrouwen.''

Drie weken lang trainde Elke dagelijks met Joël. Daarna nam ze hem mee naar huis. Ze is één van de drie ouders die meedoen aan de proef van het Koninklijk Nederlands Geleidehonden Fonds (KNGF) met autismegeleidehonden. Volgend jaar wordt bekeken of de proef geslaagd is en meer honden als autismegeleider kunnen worden ingezet. Elke is nu al overdonderd door het resultaat. ,,Boodschappen doen gaat nu dankzij Joël zonder huil- of driftbui. In de schoenenwinkel liet ik Joël liggen en Max ging er zonder moeite netjes naast zitten. Ondertussen kon ik hem vragen welke kleur regenlaarzen hij wilde. Het zijn knalroze regenlaarzen geworden. Ongelooflijk, toch? Die had ik zelf nooit voor hem uitgezocht.''

Autismegeleidehonden
Het KNGF blijft in de eerste plaats labradors, herders en golden retrievers opleiden tot blindengeleidenhond. Als de proef met de autismegeleidehonden slaagt, worden mogelijk meer honden die ongeschikt blijken als om blinden te begeleiden omgeschoold tot autismegeleidehond. Deze honden zijn alleen bedoeld voor gezinnen met een autistisch kind onder de tien jaar die daardoor erg in hun bewegingsvrijheid worden beperkt. Autismegeleidehonden werken vijf tot zes jaar en gaan dan met pensioen. De honden van de proef kunnen na hun werk bij het gezin blijven wonen. Tegen de tijd dat zij met pensioen gaan, kunnen Max en de andere twee autistische kinderen die nu een geleidehond hebben waarschijnlijk ook zonder hond veilig zelfstandig over straat.