Maandag uitte een commissie kritiek op de rol van experts in deze zaak. In het onderzoeksrapport staat dat OM, rechters en advocaten ‘betrekkelijk willekeurig’ kozen voor bepaalde deskundigen en dat ‘geen structureel onderzoek’ is gedaan ‘naar de specifieke kwaliteiten van deze personen’. Dat gaat vaker mis, mede omdat er (nog) geen landelijk deskundigenregister is.

Getuige-deskundigen in de zaak-De B. gaven een oordeel over sterfgevallen op basis van onvolledige informatie. Ook dat gebeurde eerder, onder meer in de Puttense moordzaak, waarvoor onschuldigen jaren vast zaten.

Crombag: ‘Professoren moeten zwijgen als ze niet alles weten. Het OM en de rechters kunnen met hun verhaal aan de haal gaan.’

In de zaak-De B. kreeg een statisticus onjuiste gegevens van het OM. Daardoor ontstond het beeld dat het geen toeval kon zijn dat de verpleegkundige bij veel sterfgevallen was betrokken. ‘Die gedachte kan de prullenbak in’, constateerde haar advocaat tevreden.

De politie beschouwde De B. ten onrechte als enige verdachte, vindt de commissie. Er zou alsnog moeten worden onderzocht of het klopt dat in de periode voordat De B. op een bepaalde afdeling werkte, meer patiënten overleden. Dat zou sterk in haar voordeel pleiten.

Hier zit de kern van het probleem, vindt Crombag. ‘Dit is niet onderzocht omdat het OM bepaalt wat gebeurt en hoe het strafdossier wordt samengesteld. Advocaten moeten meer invloed krijgen.’

De commissie oordeelt niet over eventuele fouten van rechters. Die zijn wel gemaakt, vindt rechtspsycholoog Peter van Koppen. ‘Ze hebben selectief gewinkeld in meningen van deskundigen. Rechters gebruikten alleen het deel van verklaringen dat hun goed uitkwam. Zo kun je elke zaak rond krijgen.’

Harm Brouwer, voorzitter van het College van procureurs-generaal (OM) wijst erop dat de zaak-De B. al jaren oud is. Twee jaar geleden heeft het OM maatregelen genomen om dwalingen te voorkomen, na een rapport over de Schiedammer Parkmoordzaak, waarvoor een onschuldige in de cel zat.

Het OM vindt het te vroeg om te beoordelen of er fouten zijn gemaakt in de zaak De B. Dat oordeel is aan de procureur-generaal bij de Hoge Raad. De onafhankelijke adviseur van het hoogste rechtscollege beslist over enkele weken of hij vindt dat er sprake is van een novum, een nieuw feit dat heropening mogelijk maakt.

De sympathisanten en advocaten van De B. zien dit met vertrouwen tegemoet. Maar hoogleraar strafrecht Peter Tak betwijfelt of de Hoge Raad een novum kan vinden in het rapport. ‘Ik vrees het ergste’, zegt ook Van Koppen. ‘De Hoge Raad is heel formalistisch.’