"Het is belangrijk te weten dat pedofielen doorgaans niet de stereotiepe vreemdelingen zijn die in het park ronddolen met een lange regenjas en kinderen lokken met snoepjes. Nee, het is je buurman, de pastoor, de leider bij de scouts, de oppas of zelfs een vriend of familielid. Pedofielen bevinden zich in je directe omgeving. Ze hebben een baan, gaan naar de kerk en doen vrijwilligerswerk - waardoor zij gemakkelijk in aanraking kunnen komen met kinderen." (p. 7) Zo begint dr. Amy Hammel-Zabin haar boek waarin pedofiel Alan uitlegt hoe zijn geest werkt. De auteur becommentarieert diens getuigenis en zelfanalyse. Amy werd zelf als kind misbruikt door haar vader en grootvader en behandelde Alan - de pedofiel in het boek - als muziektherapeute..

Met het boek wil Amy Hammel-Zabin ouders en leraren leren hoe ze kinderen kunnen helpen zichzelf te beschermen en wat zij kunnen doen om kinderen daarbij te helpen. Beter voorkomen dan genezen, vindt de therapeute op basis van haar cijfers: 25 tot 38 % van de jonge meisjes en 17 tot 25 % van de jongens in Amerika zijn slachtoffer van seksueel misbruik. Kinderen die misbruikt worden, stemmen vaak in met deze daden, verzwijgen het misbruik en aanvaarden allerlei beloningen die daders hen aanbieden. Om dat te vermijden moeten ouders en opvoeders "kinderen zelfstandig maken, hun gevoel van eigenwaarde en hun persoonlijkheid zodanig versterken dat hetgeen daders hen mogelijk te bieden hebben, hen niet interesseert. (...) Dat is naar mijn mening de enige echte oplossing om misbruik te voorkomen." (p. 12) 
 

Luister naar hun muziek
De auteur suggereert een aantal invalshoeken die daartoe kunnen bijdragen. Aan de basis van al die technieken ligt: luisteren - aanvaardend luisteren vanuit open vragen die je aan kinderen stelt. "Ik vroeg Alan ooit naar zijn belangrijkste wapen bij het strikken en misbruiken van honderden kinderen. Het antwoord luidde kort en bondig: 'luisteren'" (p. 174) - "Ik kon zoveel onschuldige kinderen misbruiken omdat ik bereid was te luisteren en om hen mijn onvolkomenheden te laten zien," preciseert pedofiel Alan verder in het boek (p. 179).

Zelf is Amy muziektherapeute en daarom suggereert ze als invalshoek voor het luisteren: met kinderen over hun muziek praten. Vraag waar ze graag naar luisteren, wat die muziek voor hen betekent, wat ze hen vertelt. Daarbij moet de volwassene afstand doen van zijn oordeel over die muziek. Ze raadt de volwassenen aan even terug te denken hoe hun ouders reageerden op de muziek van The Beatles of andere vedetten-van-de-tijd. "Luisteren naar de muziek van je kinderen is hetzelfde als een bezoek brengen aan hun land." (p. 175) 

"Alans methoden en die van andere pedofielen met wie ik heb gewerkt, vertonen een paar opvallende overeenkomsten: het talent om kinderen het gevoel te geven dat ze iets waard zijn; de middelen om zichzelf aantrekkelijk te maken; de manier om jongeren zo in misbruik te verstrikken dat ze menen dat er geen uitweg is; en het masker dat ze opzetten om te voorkomen dat andere volwassenen hun gruwelijke geheim ontdekken." (p. 178) Alan verduidelijkt dat: "Ik probeerde een omgeving te creëren waarin ze vrijuit over alles konden praten en niet bang moesten zijn dat ze iets niet wisten of het mis hadden. In die 'cocoon van aanvaarding' voelden ze zich heel speciaal. Tragisch genoeg gebruikte ik deze kennis voor een absoluut zelfzuchtig en vernietigend doel. Maar als ik hun het gevoel kon geven dat ze speciaal waren, waarom zouden anderen dat dan niet kunnen leren en dat in het voordeel van deze kinderen toepassen? Ik ben vooral bang dat als ouders dit niet leren, er steeds meer verdorven geesten als ik zullen zijn die hun kinderen een funest alternatief bieden." (p. 179)
 

Zelfvertrouwen
De auteur concretiseert die gewenste houding in een aantal stappen.

1. Zelfstandigheid: kinderen die vol zelfvertrouwen 'neen' kunnen zeggen, lopen minder risico. Opvoeders moeten dus werken aan een sterk ego, zodat kinderen anderen respecteren omdat ze zelf respect krijgen. De eerste stap is: kinderen al vroeg duidelijk maken dat hun mening telt. "Laat je kinderen keuzes maken in hun dagelijkse leven: wat willen ze vanavond eten, welke kleren willen ze aan naar school, welke uitstapjes willen ze maken? Dit lijken misschien onbeduidende keuzes, maar ze helpen wel om aan hun eigenwaarde te bouwen." (p. 181)

2. Geheimhouding tegenover privacy: "Chronisch misbruik is onmogelijk zonder geheimhouding. Ouders hebben de verantwoordelijkheid om de factor geheimhouding uit hun gezin te weren, zonder de privacy van hun kinderen te schenden. (..) Stel vragen, maar wees ook bereid te vertellen waarom je dingen vraagt." (p. 183) Ook een leraar of opvoeder moet dus voorzichtig zijn met situaties waarin hij - met de beste bedoelingen - kinderen aanzet om een of ander voor hun ouders te verzwijgen.

3. Voer thuis een opendeurbeleid: zowel voor vrienden van je kinderen als voor eigen vrienden. "Zorg dat je weet met wie je kinderen omgaan. Leer ze beter kennen, die oppas, die scoutingleiders, die dirigent van het kerkkoor. Denk niet dat je kind veilig is omdat er toch volwassenen bij zijn en zorg ervoor dat uitjes en kampeerpartijen in groepsverband gebeuren - deel uitmaken van een groep is in dergelijke scenario's echt veiliger." (p. 184)

4. Vragen en antwoord krijgen: vertel zelf veel over je vrijetijdsbesteding, moedig kinderen aan vragen te stellen over je werk, die vergadering, die lunch buitenshuis. Dan kun je kinderen ook bevragen over wat ze gedaan hebben en hoe ze zich daarbij voelden. Vermijd ja/nee-vragen en geef de voorkeur aan open "wat" en "waarom" vragen. Let vooral op als de antwoorden onnodig vaag zijn.

5. Aandacht schenken: "Waarom heeft hij 's zondags voor de mis altijd hoofdpijn? Waarom krijgt zij steevast buikpijn voordat de oppas komt? Laat je niet misleiden door voor de hand liggende verklaringen voor schijnbaar onbeduidende kwaaltjes." (p. 186)

6. Proberen te begrijpen: "Alan maakte zijn slachtoffers wijs dat hij de enige was die hen begreep. Wij moeten er alles aan doen om te voorkomen dat onze kinderen zich onbegrepen voelen of begrip zoeken bij iemand zoals Alan." (p. 187)

7. Vertrouwen op je intuïtie: "Laat je kinderen niet alleen met mensen die je een onbehaaglijk gevoel bezorgen, ook al gaat het om familieleden." (p. 188)

De veiligste kinderen
"Als [pedofielen] inde gaten krijgen dat kinderen thuis over alles kunnen praten, zullen ze bakzeil halen. Deze kinderen zijn de veiligste kinderen in de wereld. Als jij je kinderen dus echt wilt beschermen, moet je je niet druk maken over bijzaken. Het allerbelangrijkste is dat je met hen praat." (p. 194) 

Deze raadgevingen komen uit het laatste deel van het boek. Vooraf brengt dr. Amy Hammel-Zabin het verhaal van haar ervaringen als misbruikt kind en als therapeut van pedofiel Alan. Ze citeert uitgebreid uit de vele brieven die de pedofiel haar vanuit de gevangenis schreef en waarin hij probeert zijn gedrag en dat van andere pedofielen te analyseren. Op deze manier vult dit verhaal de vele boeken aan die handelen over de opvang en behandeling van misbruikte kinderen. Hier gaat het vooral over het voorkomen van misbruik, vanuit het inzicht in wat een pedofiel drijft en hoe hij tewerk gaat. Daaruit leer je dat het een pedofiel niet uitsluitend - zelfs niet in de eerste plaats - om seks gaat, maar om macht en manipulatie. 

"Veel kinderen spelen al jong verkennende seksspelletjes, maar ze raken er niet door geobsedeerd. Gezonde kinderen maken die fase gewoon door en zodra hun nieuwsgierigheid is bevredigd, gaan ze snel verder en popelen ze om de rest van de wereld te ontdekken. Potentiële pedofielen bereiken deze fase ook, maar blijven dan steken in hun ontwikkeling. Seksuele prikkeling wordt het brandpunt van hun bestaan; het leven wordt één grote seksuele ervaring." (p. 41)
 

Volwassen marionetten
Alan vertelt hoe hij als puber al leerde om volwassenen te manipuleren: "Ik vertel dit omdat het aangeeft hoe ik al in mijn kinderjaren volwassenen beoordeelde en gebruikte als marionetten die me slachtoffers konden leveren. Op mijn veertiende had ik al door dat manipulatie, planning en geduld veel meer effect sorteerden dan wild op iets afstormen en onnodig risico's nemen. Door me nuttig te maken, kon ik een situatie creëren waarbij het initiatief om veel tijd met een jongetje door te brengen, van de ouders kwam. Het kwam erop neer dat de ouders me het kind aanreikten om aan hun eigen behoeften te kunnen voldoen. Niemand die daar iets achter zocht." (p. 51) Op die manier kon Alan tot zijn 50ste uit de handen van het gerecht blijven en honderden jongeren misbruiken.

De auteur raadt opvoeders aan aandachtig te zijn voor kinderen die meer belangstelling tonen voor jongere kinderen dan voor leeftijdgenoten. Achterdocht is niet nodig, maar waakzaamheid is gepast. De pedofiel getuigt hoe hij de tijd neemt om kinderen in zijn web te vangen. Vaak ging het om een project van twee of meer jaren, waarbij er het eerste halfjaar of langer geen seks aan te pas kwam. De eerste fase was meestal: het vertrouwen van de ouders winnen. Dan pas concentreerde hij zich op het kind. "Ik combineerde de mysterieuze aantrekkingskracht van geheimen met grote porties aandacht om mijn jonge slachtoffers in de val te lokken. Dit was zeker geen snelle methode: heel langzaam zorgde ik ervoor dat kinderen begrepen waarom ze dingen geheim moesten houden. Tegelijkertijd gaf die geheimhouding me de kans deze kinderen het gevoel te geven dat ik de enige in de wereld was die echt iets om hen gaf en voor hen zorgde." (p. 81)

Strategie
De pedofiel maakt in zijn verhaal duidelijk dat seks met jongeren op zich niet de hoofdbrok vormt, wel het macht uitoefenen op kinderen: ze door zijn ingenieuze en vooraf tot in de details uitgekiende strategie telkens een stap verder brengen. Onderdeel van die strategie vormde steeds weer de beloning: geld, geschenken, vis- of kampeertochten. Ze steeds weer verleiden om zich aan die bijkomende perversie te begeven. Hij kickte vooral op die 'stratego'.  

"Het is voor de meeste mensen gemakkelijk om naar mijn verleden te kijken en aan te nemen dat al die waanzin het gevolg was van mijn zielige pogingen om op een perverse manier seksuele bevrediging te vinden. Maar je krijgt een heel ander beeld als je het proces grondiger ontleedt. Kijk eens naar de methode waarmee ik mijn jonge slachtoffers verstrikte, naar mijn gedrag zodra kinderen weinig of geen weerstand meer boden. Er spelen verschillende factoren in mijn beslissing om tot daden over te gaan, maar mijn onbevredigbare drang naar controle was ongetwijfeld de echte drijfveer achter mijn acties." (p. 98)

"Centraal stond de voortdurende manipulatieve dialoog met mijn slachtoffers. Elke stap in de misbruikcyclus steunde op het gebruik van de juiste woorden om controle over de kinderen te krijgen en te houden. Om controle te krijgen over hun lichaam, moest ik eerst een manier vinden om hun geest te bedwingen en dat kon alleen door constante verbale druk. Seksuele onderworpenheid was nooit het enige doel. Ik orkestreerde een geleidelijk groeiende slaafse gehoorzaamheid die dan resulteerde in de handelingen die ik met hen in gedachten had. En in die climax was elke opeenvolgende stap op zich essentieel, maar ook belangrijk in de dynamiek van het volledige traject." (p. 99) 

Dat maakt de begeleiding van kinderen die werden misbruikt, zo moeilijk: ze zijn in hun eigenheid aangetast, ze hebben ervaren hoe een andere mens je zover kan brengen dat je vrijwillig doet wat je in feite niet wil doen, wat je zelf verwerpelijk vindt als je uit de trance ontwaakt. Wie misbruikt werd, moet niet alleen de fysische perversies verwerken, maar ook zelfvertrouwen herwinnen, en vertouwen in de medemens.

In de knop gebroken: een pedofiel legt uit hoe zijn verwrongen geest werkt / Amy Hammel-Zabin. - Antwerpen: Standaard, 2004. - 196 p. - 90 581 4007 5; 16,95 euro