rond of ons) bewustzijn niet te splitsen. Men keert de

blik naar binnen of buiten.

Het eerste bewustzijn moet erg diffuus geweest zijn en

verbonden aan overlevingsstrategieën. Zich verdedigen

met de gepaste stokken of eenvoudige werktuigen maken

on voedsel te zoeken.Alle andere artefacten vragen om

een gedegen kennis van hun eigenschappen en de variabi-

liteit van hun omgeving.Denk maar eens aan vuur aan-

maken, gebruik van pijl en boog, conservering van voed-

sel, het maken van kledij.

Wij nemen het "kiezen" als maatstaf om te spreken van

waarneembaar bewustzijn.Die keuze die men doet, zegt

iets over de kennis die men bezit over de omgeving en

ook over de kennis van de gevolgen van de keuze die

men doet.Het bewustzijn evolueert naar een maatschap-

pij waar ethische regels meer en meer gelden,waar wij

ons bewust zijn van de keuzes die wij maken en ook van

de gevolgen daarvan.De ganse eco-evolutie is daar een

bewijs van.

Kan bewustzijn geblokkeerd geraken?Dit is zeker het

geval bij het zelfbewustzijn.Zaken die men niet aankan,

die niet psychisch te verwerken zijn, geven aanleiding tot

verdringing en dus tot het onbewuste.

Men spreekt van onderbewust wanneer

de voorvallen bewust te maken zijn met herinne-

ringsingrepen waartegen geen bezwaar geuit wordt.

Het uitwendige bewustzijn kan ook blokkeren wanneer

de groep waarin men leeft dit vereist.De naziperiode is

daar een voorbeeld van.