Een traditioneel Chinees huis heeft de vorm van een gesloten systeem: èèn hoofdgebouw met twee bijgebouwen,haaks daaraan vast.Tegenover het hoofdgebouw staat als afsluiting van het vierkant een muur, waar middenin de ingang zit. Alle vertrekken,vensters en deuren openen naar de binnenplaats.Naar buiten toe geven de muur en de achterkant van de woonhuizen bescherming-net als de typisch Chinese,golvende dakvorm,die uitloopt in spitsen,om alhet slechte van bovenaf te kunnen afweren.Het geheel ziet eruit als systematisch geordend,statisch en naar binnen gericht: een mikrokosmos als behuizing voor de kerncel van de Chinese maatschappij,de familie.Deze mikrokosmos staat in nauw verband met de makrokosmos, de ordening van de sterrenhemel. Niets mag toevallig zijn; en daarom werd vroeger bij het bouwen van een huis altijd wichelaars om rad gevraagd.De noord-zuid as moest kloppen, en het familiehoofd moest de slaapplaats krijgen die hem toekwam, namelijk in het midden van het hoofdhuis.Aan beide zijkanten kwamen de vertrekken van de andere familieleden.De afgelopen decennia zijn verbazend veel van de drieduizend jaar oude tradities aan het wankelen gebracht.Veel praktijken,riten en gebruiken verdwenen. Het denken daarachter zal echter nog lang blijven bestaan. Gebleven is bijvoorbeeld de gewoonte dat Chinezen zich in hun leven op de allereerste plaats op hun familie richten.De familieleden vormen het centrum van hun gevoelens,hun denken en hun intermenselijke kontakten. Nog altijd bestaat de starre ordening naar confucianistische principes, die van elk familielid eist dat hij of zij zich zonder tegenspraak in de hiërarchie schikt.De beambte dient zijn heer, de zoon zijn vader,de echtgenote haar echtgenoot, de jongere broer de oudere, de jongere vriend de oudere.Wie deze grondregels overtreedt, beschadigt de harmonie van de mikrokosmos.Chinezen hechten sterk aan uiterlijke harmonie.Die laat zich alleen waarmaken wanneer eenieder zich aan de gedragregels houdt.Er moet 'vrede onder de hemel' zijn, niemand behoort te bestrijden dat 'een oud paard beter de weg kent' en men moet 'met afgemeten pasjes lopen' Beeldende spreekwoorden die Chinezen dagelijks gebruiken.Enkele gezegden zijn in dit stukje als tussenkopjes gebruikt, ook om aan te geven dat Chinezen veel meer in beelden denken dan bijvoorbeeld Europeanen.
Foto's van China.Overal die massa mensen,heel vriendelijk,bescheiden en ijverig als mieren.boeren op de rijstvelden en een leger van fietsers.Jaren terug keek ik vaak naar zulke plaatjes.Maar de meeste van mijn vragen bleven onbeantwoord.Wat gaat er in de hoofden van deze mensen om? Misschien konden boeken daarover meer informatie geven.Heeft Mao Zedongs revolutie een nieuwe mens geschapen?In grote trekken, zo las ik,zou dit experiment geslaagd zijn.Maar er bleef me een restje van twijfels.In bijna alle beschrijvingen was die massa mensen -namelijk 1.3 miljard Chinezen- èèn eenheidsworst.dat schematische kwam me verdacht voor.In 1976, na Mao's dood en de val van de zogenoemde 'Bende van Vier', begonnen vastgeroeste posities te wankelen.Er veranderde veel,ook de houding tegenover buitenlanders uit de westerse wereld.Chinese vriendelijkheid en geduld waren muren van elastiek.Er was geen duidelijke oppositie, maar er waren toch obstakels waarachter zich mensen verscholen.Chinese spelregels moet je accepteren.Die zijn duidelijk bepaald: buitenlanders blijven gasten en worden weggehouden van de vervelende dingen van het dagelijkse leven.Chinezen denken altijd in termen van verdediging.Het is de nationale trots van de Chinezen en hun diepgewortelde angst voor koloniale afhankelijkheid.En die angst is niet ongegrond.
De materialen die ik heb verzameld voor mijn stukjes over China stamt o.m. uit de begin periode van de liberalisering.Het begin van de periode waarin het voor buitenlanders weer enigszins mogelijk was te praten met mensen op straat,in de trein,of bij hen thuis,zonder ze in diskrediet te brengen.Deze liberalisering volgde op een van de meest harde en stenge periodes in de Chinese geschiedenis,de Kulturele Revolutie.Mijn verhalen hebben dus elementen van een momentopname.Niet in die zin,dat de feiten niet meer kloppen,maar wel dat veel van deze mensen anno 2006 wat genuanceerder zouden terugkijken naar de periode van de Kulturele Revolutie.
Sinds kort is er in de Westerse wereld sprake van een ware China-hausse.Veel verhalen zijn in korte tijd verschenen over de heropening van China voor de buitenwereld.Wat echter vaak ontbrak was authentieke informatie over het dagelijkse leven van de Chinezen-hun denken,hun verwachtingen,hun hoop-alsmede de ingetogenheid waarmee men tegen het leven aankijkt,vanuit een traditie van eeuwen.Juist daarin kunnen mijn verhalen daarin voorzien.(Heb zelf begin jaren 1990 China bezocht)Geheel in de lijn van de mijn publikaties wil ik een beeld van onderaf geven een beeld zoals dat gezien wordt door een 'gewone' boer, een 'gewone' arbeider of een gewone scholier.Dat de informatie in mijn verhalen soms via intellektuelen tot U komt,is nauwelijks storend,gezien de conscïentieuze wijze waarop ik mijn materiaal verzameld hebt.
