Sint-TRUIDEN

Na de laatste fusie koos de stad voor het wapen dat in 1878 an Sint-Truiden werd toegekend, maar wijzigde verscheidene details ervan.

Rond 650-660 stichtte Sint-Trudo, zoon van een plaatselijk grootgrondbezitter, op het domein Sarchinium een klooster dat hij schonk aan de bisschop van Metz.Deze rijke Benedictijnerabdij werd de kern van het stadje.

Voogden van de abdijgoederen en van de stad waren in de 11de eeuw de hertogen van Lotharingen en sinds 1065 de hertog van Limburg. Als ondervoogden fungeerden vanaf 1190 de graven van Loon.

Door een ruil in 1227 kwamen alle goederen en rechten van de bisschop van Metz in het bezit van de prinsbisschop van Luik, die zo medeheer van Sint-Truiden werd.

Door haar vroegere band met de bisschop van Metz werd Sint-Truiden aangezien als een keizerlijke stad, maar anderzijds ook beschouwd als één van de steden van het graafschap Loon.

Een zegel van zaken ( bekend uit 1675-1791) vertoont het voetstuk van het perron met 4 treden. Op een overhoeks voetstuk, gedragen door 3 bollen, staat een zuil, getopt met een pijnappel en een kruis, of kruis van Lotharingen.Daarboven prijkt een dubbele adelaar met tussen de 2 koppen een keizerskroon.

Het schild is doorsneden van goud en van keel, zodat de zwarte dubbele adelaar op een gouden veld komt te staan ( wapen van het Heilig Roomse Rijk) en het gouden kruis (later zuil) met zijn voetstuk op een veld van keel.

De letters S(int) T(truiden) vind men al in 1636 op afbeeldignen van het wapenschild in publicaties. Zij staan aan weerszijden van het perron, zoals de letters L & G sinds de 17de eeuw op zegels van de stad Luik.

In het huidige wapen werd gebruikl gemaakt van een schildhoofd, dat in 1985 behouden werd.

RIEMST

Na de fusie van 1977 opteerde de nieuwe gemeente Riemst voor een gedeeld wapen van 1.Loon en 2. de rijksadelaar, met in een ingedreven punt een omgekeerde Sint-Servaassleutel.

Loon werd gekozen omdat 8 van de vroegere heerlijkheden onder dit graafschap ressorteerden, met namen Genoelselderen, Zichen-Zussen, Bolder ( samen met Meer), Herderen, Membruggen, Millen, Riemst en Val.

De rijksadelaar herinnert aan het feit dat Vlijtingen en Vroenhoven rijksheerlijkheden waren en Op-en Nederkanne Luikse heerlijkheden .

De Sint-Servaassleutel wijst erop dat het Sint-Servaaskapittel van Maastricht de rijksheerlijkheid Vlijtingen bezat en sinds 1505 ook de Loonse heerlijkheid Zichen-Zussen.

PEER

Peer was in de vroege middeleeuwen waarschijnlijk het centrum van een uitgestrekt Frankisch domein dat in de 8ste eeuw aan de abdij van Sint-Truiden werd geschonken.De graven van Loon, wereldlijke voogden over deze goederen, palmden na verloop van tijd het domein en de overheidsrechten in, zodat Peer een Loonse heerlijkheid werd.

Kort na 1367 werd Peer omwald en sinds de 15de eeuw tot de Loonse steden gerekend.

In 1862 werd in het gemeentehuis van Peer nog “eenen ouden stempel” bewaard met daarop een schild, gedeeld van 1. Loon en 2. twee palen. Hert werd bevestigd voor de nieuwe entiteit in 1985.

OVERPELT

Het wapen van Overpelt gaat terug op een schepenzegel uit de 16de eeuw.

Onder het Ancien Regime was Overpelt de hoofdplaats van het ambt Pelt in het land van Loon. Behalve Overpelt omvatte dit Eksel, Hechtel, Kaulille, Kleine-Brogel, Luiksgestel, Neerpelt en Wijchmaal. In 1585 kwamen daar de stad Hamont en de dorpen Achel en Sint-Huibrechts-Lille bij.Het ambt van Pelt telde 4 schepenbanken en zetelde te Overpelt.

Op een akte uit 1588 prijkt een zegel waarop een langs boven en aan weerszijden, uitgeschulpt renaissance-schild staat afgebeeld.Dit schild vertoont 3 dwarsbalken met erboven, ertussen en eronder de hoofdletters PELT, paalsgewijze gerangchikt.

Het wapen van Overpelt is gebaseerd op het zegel uit 1588.

Voor het veld en de 3 dwarsbalken werden respectievelijk goud en keel gekozen, de kleuren van Loon. De hoofdletters PELT zijn van sabel en geplaatst op het goud, zodat zij duidelijk contrasteren met het metaal van het veld. De eigen renaissance-vorm van het schild werd bewaart .

OPGLABBEEK

Opglabbeek vormde in de 12de-13de eeuw met het buurdorp Neerglabbeek één domein, dat in handen was van de graaf van Loon.

Sinds het midden van de 17de eeuw gebruikte de schepenbank van Opglabbeek een zegel met daarop neen knoestige schuinbalk, begeleid door 2 golvende schuinstrepen.De herkomst hiervan is onbekend.

In zilver een knoestige schuinbalk van sabel, begeleid door 2 golvende schuinstrepen van lazuur.

NIEUWERKERKEN

De gemeenschappelijke elementen waren Loon (Nieuwerkerken, Tichelrije en Schelfheide, Binderveld, Kozen en Wijer) en het Sint-Lambertuskapittel van Luik (heerlijkheid Nieuwerkerken-dorpskern).

Op grond hiervan opteerde de gemeente voor een gedeeld wapen van 1. Loon en 2. het Sint-Lambertuskapittel van Luik

Gedeeld 1. gedwarsbalkt van 10 stukken van goud en van keel

2. in keel een zittende Sint-Lambertus met zegenende rechterhand en houdende in de linkerhand een bischopsstaf, het geheel van goud

NERPELT

Na de fusie opteerde men voor een gedeeld wapen van 1. Arkel-Grevenbroek en 2. Loon

Neerpelt & Sint-Huibrechts-Lille lagen allebei in het Land van Loon.

Oorspronkelijk maakte Neerpelt deel uit van het domein van de abdij van Sint-Truiden.Het grootste deel van het grondgebied kwam later in het bezit van de graven van Loon en de prinsbisschoppen van Luik.

Het lag dus voor de hand om Neerpelt in de 2de helft van het gemeentewapen te symboliseren door Loon : gedwarsbalkt van 10 stukken van goud en van keel.

Sint-Huibrechts-Lille vormde samen met Achel en Hamont het domein Grevenbroek.In 1401, palmde de prinsbisschop van Luik Grevenbroek in en voegde het bij het graafschap Loon.

Sint-Huibrechts-Lille wordt in de 1ste helft van het gemeentewapen gesymboliseerd door het wapen van de heren van Arkel, die in 1380 de heerlijkheid Grevenbroek in handen kregen. Zij voerden in zilver 2 beurtelings gekantelde dwarsbalken van keel.

Na de fusie opteerde men voor een gedeeld wapen van 1. Arkel-Grevenbroek en 2. Loon

Neerpelt & Sint-Huibrechts-Lille lagen allebei in het Land van Loon.

Oorspronkelijk maakte Neerpelt deel uit van het domein van de abdij van Sint-Truiden.Het grootste deel van het grondgebied kwam later in het bezit van de graven van Loon en de prinsbisschoppen van Luik.

Het lag dus voor de hand om Neerpelt in de 2de helft van het gemeentewapen te symboliseren door Loon : gedwarsbalkt van 10 stukken van goud en van keel.

Sint-Huibrechts-Lille vormde samen met Achel en Hamont het domein Grevenbroek.In 1401, palmde de prinsbisschop van Luik Grevenbroek in en voegde het bij het graafschap Loon.

Sint-Huibrechts-Lille wordt in de 1ste helft van het gemeentewapen gesymboliseerd door het wapen van de heren van Arkel, die in 1380 de heerlijkheid Grevenbroek in handen kregen. Zij voerden in zilver 2 beurtelings gekantelde dwarsbalken van keel.

MEEUWEN-GRUITRODE

Gruitrode behoorde aanvankelijk tot het domein van de graaf van Loon. Na de annexatie van Loon bij het prinsbisdom Luik ( 1361-1366) bleef Gruitrode in het bezit van de familie van Heinsberg.

Jan van Heinsberg combineerde zijn eigen wapen met dat van de graafschappen Loon en Chiny.Op grond hiervan voerde Gruitrode terecht het wapen van Loon met de zilveren hoofdletter G (voor Gruitrode) eroverheen geplaatst.

Een schepenzegel van Meeuwen uit de 15de eeuw vertoont het gedwarsbalkt van Loon met een smalle schuinbalk over alles heen.Meeuwen behoorde eveneens tot het domein van de graven van Loon.

Een zilvere hoofdletter M voor Meeuwen, werd in 1989 bijgevoegd.

Gedwarsbalkt van 10 stukken van goud en van keel, met een smalle schuinbalk, van lazuur over alles heen, vergezeld boven van de hoofdletter M en beneden van de hoofdletter G, beide van zilver.

MAASMECHELEN

Maasmechelen koos voor een gecombineerd wapen waarin alle deelgemeenten aan bod komen.

Opgrimbie en Vucht worden in 1a. gesymbomliseerd door de krul van een kromstaf.

Mechelen-aan-de-Maas behoorde vanaf de 10de eeuw tot het domein van het Sint-Servaaskapittel van Maastricht.Het wapen van Maastricht symboliseert dus deze gemeente in 1.b.

Eisden, Leut, Boorsem en Uikhoven waren vrije rijksheerlijkheden. Daarom worden zij in 2. gesymboliseerd door een halve dubbele adelaar van het Heilig Roomse Rijk.

Gedeeld 1. doorsneden a. in goud een krul van een bischopstaf van keel

b. in keel een vijfpuntige ster van zilver

2. in goud een halve keizerlijke adelaar van sabel.

MAASEIK

Na de fusie, koos de stad voor het wapen dat haar in 1909 werd toegekend, maar plaatste in de 1ste helft (Loon) de vis uit het wapen van Neeroeteren over alles heen.Eigenlijk komt dit neer op een gedeeld wapen van 1. Neeroeteren en 2. de 2de helft van het vroegere wapen van Maaseik.

Het wapen van Neeroeteren gaat terug op het zegel van Margareta van Heinsberg, abdis van Thorn. In 1365 gaf abdis Margareta van Heinsberg de schepenbank van Neeroeteren de toelating haar zegel te gebruiken. Dit vertoonde een gedwarsbalkt schild (Loon) met een paalsgewijze geplaatste vis over alles heen.Margareta stamde langs moederszijde af van de graven van Loon-Chiny, wat het gedwarsbalkt (Loon) en de vis (Chiny) in haar wapen verklaart.

De oudste kern van Maaseik is te zoeken in het gehucht Aldeneik ( Oud Eik) waar al in het begin van de 8ste eeuw een vrouwenklooster werd gesticht.Iets verder op, tussen 2 Maasarmen, ontstond een nederzetting in 1244: Nova Eycke ( Nieuw Eik) dat omwald was.Ze lag in het gebied van de graven van Loon. Nieuw Eik groeide uit tot de stad Maaseik.Van 1369 tot tot 1423 was het een verdeeld schild van 1. Loon en 2. een bevruchte eikentak, het sprekend embleem van Maaseik.

In het wapen van 1909 is de eik geplant in een grasgrond en zijn de 3 kruisjes van keel naast elkaar geplaatst in het schildhoofd.

Gedeeld 1. gedwarsbalkt van 10 stukken van goud en van keel , beladen met een omgewende vis van sabel, paalsgewijze geplaatst

2. in zilver een eik van sinopel op een grasgrond, in het schildhoofd vergezeld van 3 verkorte kruisjes van keel.

LUMMEN

In het 1ste en 4de kwartier van het gemeentewapen van Lummen prijkt het oude wapen van de familie van Arenberg, toegekend in 1960 aan Linkhout, die tot de baronnie van Lummen behoorde.

Het 2de kwartier vertoond het wapen van het land van Lummen.Het gaat terug op schepenzegels uit 1447, 1451 en 1524, waarop het wapen van der Marck prijkt.

De baronnie van Lummen, die ook Koersel, Linkhout en Schulen omvatte, kwam in 1351 in het bezit van Everard van der Marck, heer van Arenberg, door zijn huwelijk met Maria van Loon.

In het 3de kwartier komt het wapen van Meldert aan bod.Het gaat terug op de 18de eeuwse schepenzegels met daarop het wapen van de familie Arazola de Oñate, laatste feodale heren van Meldert.

Gevierendeeld 1. en 4. in keel drie vijfbladen van goud, doorboord van het veld

2. in goud een dwarsbalk geschakt van 3 rijen van zilver en van keel met een uitkomende leeuw van keel, geklauwd en getongsd van lazuur

3. in zilver 2 boveneen geplaatste wolven van sabel, de bovenste achter en de onderste voor een uitgerukte boom van sinopel.

LOMMEL

Lommel behoorde minstens vanaf de 11de eeuw tot het domein van de hertogen van Brabant en de meierij van ‘s-Hertogenbosch.

Bij het Verdrag van Münster in 1648 werd Lommel toegewezen  aan de (noordelijke) 17 Provinciën.Pas in de Franse tijd werd Lommel opnieuw bij de zuidelijke departementen gevoegd (1807). In 1819 kende het Hollands bewind aan Lommel een wapenschild toe, wapen, dat terug gaat op zegels van de 14de en 17de eeuw. Hierop staat een eik afgebeeld, vergezeld van 2 grazende schapen.

In lazuur een eik op een losse grond, aan weerszijden vergezeld van, een grazend schaap, alles van goud.

LEOPOLDSBURG

In 1835 nam koning Leopold I het initiatief om een bestendig militair kamp op te richten op de uitgestrekte heidegronden van de gemeente Beverlo.Binnen dit kamp was er ook een nederzetting van burgers, die echter in 1848 werd ontruimd.De niet militairen vestigden zich op een terrein dat door de gemeente Beverlo ter beschikkign was gesteld.In 1850 werd dit Leopoldsburg afgescheiden van Beverlo en erkend als zelfstandige gemeente.

Het wapen dat in 1877 aan Leopoldsburg werd toegekend, is een schepping van Jan Met den Anxt.De kleuren -sabel, goud en keel- en de 2 zwaarden eroverheen, verwijzen naar de aanwezigheid van het belgisch leger. Het schildhoofd met de 2 afgewende hoofdletters L, met de belgische koningskroon, herrinert aan Leopold I, stichter van Leopoldsburg.

Gedeeld in drieën van sabel, van goud en van keel, 2 schuingekruiste zwaarden van zilver met gevest van goud over alles heen; schildhoofd : in sinopel 2 afgewende hoofdletters L van goud, overtopt met de belgische koningskroon.

LANAKEN

1.Schild links

Gevierendeeld : 1 en 4 van goud, met 4 palen van keel ; 2 & 3 van keel bezaaid met blokjes van zilver, met een leeuw. Het schild getopt met een kroon met 3 fleurons. Het geheel geplaatst voor een H. Ursula, rechtstaande, van vleeskleur, gekroond met een kroon met 3 fleurons van goud, in gouden kleding , beschermd met haar mantel wijd open 6 maagden, met kledingen van keel, 3 aan ieder zijde.

2. schild van rechts

De fusiegemeente koos voor een gevierendeeld schild met een hartschild waarin alle deelgemeenten aan bod komen, namelijk 1. Rekem 2.Neerharen 3. Gellik  4. Veldwezelt en in hartschild Lanaken.

Voor 1.Rekem , het wapen toegekend aan de fam.d’Aspremont-Lynden : in keel een kruis van goud genomen.

 Voor 2. Neerharen , het wapen van marie Ursula deMinckwitz, die in 1709 de heerlijkheid Neerharen kocht : zij voerde in zilver 3 links uitkomende wolfstanden van sabel.

Voor 3. Gellik, wapen van de fam. De Heusch. : in goud een schuingeplaatste pijl van keel.

Voor 4. Veldwezelt,het schild vertoont 4 dwarsbalken, waarschijnlijk een variant van het wapen van Loon, zodat Veldwezelt kan worden gesymboliseerd door in goud 4 dwarsbalken van keel.

In het hartschild ,voor Lanaken ,  het wapen van de fam.van Pietersem, die vanaf  de 12de eeuw tot in 1449 het grootste deel van het grondgebied van Lanaken bezat.De fam. Van Pietersem voerde in keel bezaaid met blokjes van zilver een leeuw van hetzelfde.

gemeenschapswachten Kortessem

KORTESSEM

Na de fusie koos de gemeente voor een gedeeld wapen waarin alle deelgemeenten aan bod komen :1. Vliermaal en Vliermaalroot en 2. doorsneden a.Guigove b. Koresesem en Wintershoven.

Het schild is getopt met de gouden kroon die het wapen van de vroegere gemeente Vliermaal sierde.

Vliermaal, behoorde sinds de 13de eeuw tot het domein van de graven van Loon.

Het wapen van Vliermaal, is gedwarsbalkt van 10 stukken van goud en van keel - namelijk Loon - en getopt met een kroon met 5 fleurons, de gravenkroon van het Heilig Roomse Rijk.

Guigoven, heeft het wapen van de fam. Blanckart, laatste feodale heren. Zij voerden in lazuur een rechtshellende schaliehamer van zilver.

Voor Kortessem en Wintershoven, werd geopteerd voor het wapen van de fam.d’Isendorn à Blois, heren van die plaatsen in 1728-1778. Zij voerden in keel 3 palen van vair en een schildhoofd hoofd van goud.

KINROOI

De fusiegemeente koos voor een nieuw wapen met als basis de zeer ingewikkelde tructuur van de deelgemeenten onder het Ancien Regime.

Uiteindelijk leverde dit 4 elementen op die heraldisch konden worden vertaald.Drie ervan -het Heilig Roomse Rijk, het Sint-Lambertuskapittel van Luik en Hornes-Loon - liggen aan de basis van het wapen : gedeeld 1. Loon en 2. een halve keizerlijke adelaar, het schild geplaatst voor een Sint-Lambertus.

Gedeeld 1. gedwarsbalkt van 10 stukken van goud en van keel

2. in goud een halve keizerlijke adelaar van sabel.

Het schild geplaatst voor een Sint-Lambertus van goud.

HOUTHALEN-HELCHTEREN

In goud een leeuw van sabel, geklauwd en getongd van keel, houdend een schildje van keel met een versmald kruis van goud, vergezeld van 18 blokjes van hetzelfde, 5 in elke bovenhoek, schuinkruisgewijze geplaatst, en 4 in elke benedenhoek, 2 en 2 geplaatst.Het schild geplaatst voor een Sint-Trudo van natuurlijke kleur op een grasgrond.

HOUTHALEN-HELCHTEREN

De fusiegemeente koos voor het vroegere wapen van Houthalen, geplaatst voor de Sint-Trudo uit het vroegere wapen van Helchteren.

Houthalen , dat aanvankelijk behoorde tot het domein van de graven van Loon, kwam in de 14de eeuw in handen van de familie van Heinsberg en vormde samen met Zolder, Stokrooi, Zonhoven en Houweiken het Land van Vogelzang.

De schepenbank van Houthalen, behoorde tot het beroepsressort van het Oppergerecht van Vliermaal, die een eigen zegel had, al bekend in 1581 & 1699.Daarop staat een leeuw die het wapenschild van de familie d’Autel vasthoudt : in keel een versmald kruis van goud, vergezeld van 18 blokjes  van hetzelfde, 5 in elke bovenhoek, schuinkruisgewijze geplaatst en 4 in elke benedenhoek, 2 en 2 geplaatst.

Jan, baron van Innhausen en Knyphausen, werd in 1579 heer van Vogelzang, door huwelijk met Oriane d’Autel.De wapens van Knyphausen (leuw) en d’Autel ( kruis en 18 blokjes) werden zo gecombineerd.

Helchteren behoorde vermoedelijk sinds de 7de eeuw tot het domein van de abdij van Sint-Truiden, waarover de graven van Loon sinds de 13de eeuw de voogdijrechten uitoefenden.De abdij kocht in 1281 deze rechten af. De zegel van Helchteren : Sint-Trudo, stichter van de abdij van Sint-Truiden, rechtopstaand, in priestergewaad, met nimbus, houdende in de rechterhand een palm  en op de linkerhand een kapel.

Aangezien de wapens van beide deelgemeenten grafisch moeilijk te combineren waren op één schild, bestaat het huidige wapen uit het wapenschild van Houthalen met als schildhouder de Sint-Trudo uit het wapen van Helchteren, maar dan in natuurlijke kleur.

HOESELT

Hoeselt was onder het Ancien Regime een Luikse enclave in het graafschap Loon.In 1706, werd Willem Gerard de Moffarts, erfvoogd van Romershoven, pandheer van Hoeselt.

Zijn afstammelingen behielden Hoeselt tot op het einde van het Ancien Regime.

In 1967, werd aan Hoeselt het wapen verleend van de familie de Moffarts, de laatste heren vóór de Franse Revolutie.

Als buitenversiersel bleef de kroon met 9 parels behouden.

In goud een dwarsbalk van zilver, omboord en getralied van sabel. Het schild getopt met een kroon van goud met 9 parels.