Reynaertverhaal in een notendop
Op de hofdag komen alle dieren opdagen, behalve Reynaert de vos, want die heeft te veel misdaan. Vele dieren klagen over Reynaerts misdaden. De wolf Isegrim getuigt dat Reynaert de wolvin Hersinde heeft verkracht. Als Cantecleer de haan aankomt met de dode kip Coppe besluit de koning een bode te sturen (Bruun de beer) om de vos te dagvaarden. Reynaert lokt de beer in de val. Dit lukt doordat hij hem honing belooft, die in een boomstam zou zitten. De beer raakt in de eik vastgeklemd. Het hele dorp komt hem afrossen. Als Julocke, de vrouw van de pastoor, door het gedrang in het water sukkelt, slaagt Bruun erin zich los te rukken. Daarna wordt Tibeert de kater uitgezonden. Hij wordt door Reynaert naar de schuur van de pastoor gelokt, waar muizen zouden zitten. Tibeert raakt in een strop, maar ontsnapt nadat hij de pastoor deerlijk heeft toegetakeld. De derde bode wordt Grimbeert de das. Met hem gaat de vos mee. Onderweg biecht Reynaert zijn zonden op. Hij lijkt meer plezier dan berouw te hebben. Aan het hof wordt de vos veroordeeld. De beer, de wolf en de kater zullen de galg in orde brengen. Terwijl die drie weg zijn, spreekt de vos het koningspaar nog een 'laatste' keer toe. In zijn tweede biecht maakt Reynaert gewag van een staatsgreep die zou zijn beraamd om Bruun op de troon te helpen. Geld om deze operatie te bekostigen was er in overvloed dankzij een schat die Reynaerts vader gevonden had. Reynaert doet zich voor als trouwe onderdaan en vertelt dat hij door het stelen van de schat de staatsgreep heeft verhinderd. Hij wil de koning zelfs de vindplaats van de schat aanwijzen. Op dat moment vliegt de raaf Tiecelijn weg om de drie "vijanden" te verwittigen. Tibeert gelooft dat Reynaert zich zal vrijpraten en geeft zich gewonnen. Maar de wolf en de beer rennen terug naar het hof, waar ze als samenzweerders in de boeien worden geklonken. Reynaert vertrekt op pelgrimstocht naar Rome met een tas gesneden uit het vel van de beer en schoenen uit de huid van het wolvenpaar. Haas en ram vergezellen de vos tot aan Malpertuus. In het vossenhol wordt Cuwaert de haas vermoord en opgegeten. Zijn hoofd wordt in de tas van berenvel gestopt. De ram Belijn moet die aan de koning bezorgen en erbij vertellen dat hij "de brief" persoonlijk gedicteerd heeft. Als aap Botsaert, de hofklerk, de tas opent wordt het bedrog van de vos duidelijk. Firapeel de luipaard stelt voor om Bruun en Isegrim vrij te laten en hen voor eeuwig en altijd toe te laten de schapen te bejagen. Reynaert wordt vogelvrij verklaard. Dat is dan "sconinx vrede".

Begin van de Reynaert in moderne vertaling door Walter Verniers

Ergens in de sinksendagen,

toen de bosjes en de hagen

vol met groene blaadjes stonden,

had koning Nobel doen verkonden

dat hij een hofdag houden zou.

Hij was eerzuchtig en hij wou

nog iets aan zijn imago doen.

Alle dieren gingen toen

op weg naar 't hof. Ja, iedereen,

't zij groot of klein, behalve één:

Reynaert de vos. Die durfde niet.

Hij was zó een deugeniet,

hij had al zóveel kwaad gedaan

en had zó een slechte naam

dat hij zich niet meer durfde tonen

op de hofdag van de koning.

Toen iedereen verzameld was,

was er niemand -behalve de das-

die niet kwam klagen over Reynaert,

die deugniet met zijn grijze baard.

De eerste klacht kwam van de kant van

Isengrin en zijn verwanten.

Zij gingen voor de koning staan

en de wolf begon spontaan:

'Mijn heer en meester! Sire!

U wordt geëerd onder de dieren,

omdat u wijs bent en rechtvaardig.

Ik smeek u: is het niet misdadig

wat Reynaert mij heeft aangedaan?

Hij laat mij aan de schandpaal staan,

spot met mij en slaat mij blauw,

maar 't ergste is dat hij mijn vrouw

verkracht heeft. En voor ze 't wist

heeft hij mijn kinderen bepist,

terwijl ze in hun nestje lagen.

Twee blijven de gevolgen dragen:

zij zijn sindsdien volkomen blind!

Maar, sire, desalniettemin

blijft hij mij treiteren en honen!

Wij waren overeengekomen

dat hij zou zweren bij de relikwie...

van ik weet niet juist meer wie

dat hij onschuldig was. Maar

toen de resten van de martelaar

op het toneel verschenen,

was hij in zijn kasteel verdwenen!

Vele hoogstgeplaatste heren

kunnen het u affirmeren:

Reynaert heeft mij al zoveel

gekoeioneerd. 't Is krimineel!

Zelfs al maak je perkament

van al het laken dat in Gent

gemaakt wordt, kan ik zijn misdrijven

nóg niet voor de helft beschrijven.

Het meeste wil ik hem vergeven,

maar dat hij mijn huwelijksleven

heeft verwoest, dat moet gewroken!'

Toen Isengrin was uitgesproken,

stond een hondje recht, Courtois.

Het vertelde 'en françois'

dat het een arme drommel was

die van de winter in zijn sas

geweest was met een stuk saucisse,

maar dat Renard, ce sâle complice,

hem die saucisse had afgenomen,

zodat hij haast was omgekomen!

Tybeert de kater, die sprong nijdig

in de ring en zei: 'Onpartijdig,

bent u niet, mijn Heer en koning!

Dit lijkt mij hier een schertsvertoning!

Omdat u niet van Reynaert houdt,

mag iedereen, 't zij jong of oud,

hem zomaar door de modder sleuren!

Hoor Courtois nu toch eens zeuren!

Wat die hond vertelt, verdorie,

dat is nog uit de prehistorie!

Dat worstje was niet eens het zijne

bovendien! Het was het mijne!

Ik was 's nachts in een molen

Ingebroken en had de worst gestolen

van een slapende molenaar.

Dus was ik dus de eigenaar!

Wat komt Courtois hier klagen?

Ik kan niet anders dan u vragen

dat u die aanklacht seponeert.'

Pancer de bever repliceerde:

'Tybeert, lijkt het jou gepast,

dat dit proces wordt afgelast?

Reynaert is een leugenaar,

een dief, een boef, een moordenaar,

die niets of niemand ooit ontziet,

zelfs mijn heer, de koning, niet!

Voor een vette kippenbout

maakt hij zelfs de koning koud! Zie verder volgende blokjes