De Batjes van Roeselare, zijn enig in hun soort, en hebben navolging gekregen in verschillende naburige steden en gemeenten, zonder echter deze van Roeselare te benaderen. Misschien wel omdat Roeselare zo'n jarenlange ondervinding heeft, en er een traditie is ontstaan, maar veeleer nog omdat Roeselare een handelsstad is, een stad van "commerce" zoals men het hier zegt, maar ook een stad met een hart, waar door "commercanten" nog aan één zeel kan worden getrokken, als het in het belang van hun zaak en voor Roeselare is. Geboren in een crisisperiode, hebben de reeds een halve eeuw weg afgelegd, een weg bezaaid met tegenslagen, maar ook met grandioze hoogtepunten. Die weg willen we hier even kort memoreren. 4 juli 1932 Op 4 juli 1932 in de toenmalige gemeenteraadszaal van het Roeselaars stadhuis werd een bijeenkomst belegd met afgevaardigden van het stadsbestuur namelijk senator Alfons Van Coillie, schepen van openbare werken en leidend middenstandsfiguur en de stadssecretaris, Robert De Man, en met afgevaardigden van de handelaars van het centrum. Daar werd beslist dat op zondag 31 juli en maandag 1 augustus 1932, de eerste Batjes georganiseerd zouden worden in de Noord-, Zuid- en Ooststraat, de Grote Markt en het Stationsplein. Te Roeselare waren toen voor het eerst "batjes" te doen, in de werkelijke betekenis van het woord zoals het te Roeselare wordt gebruikt (een gunstkoopje, goede waar voor weinig geld). De eerste handelstweedaagse kende een ongelooflijk succes en was voor de Roeselaarse handelaars een lichtpunt in de diepe crisisperiode die na 1929 het economische leven in het land en de wereld teisterde. Hoogtepunt was de reclamestoet, die door de stad trok, muzikaal omlijst door de "Koninklijke Stadsharmonie" en het Muziek der "Akkordeonisten". Bij deze gelegenheid trok ook voor het eerst weer Reus Rolarius door de stad, vergezeld van de "Aloude Sicambers". En dat scenario speelde zich af tot en met 1938, met dien verstande dat aan de reuzenommegang verschillende reuzen werden toegevoegd : Carlotta Vulgo in 1933, Mane en Batavia in 1934, Zonnekin en Tante Babille in 1935. Rouw, oorlog en ... wederopstanding Ondanks de nakende oorlogsdreiging plande men de Batjes in 1939, toen.overleed op 26 juli 1939 deken Edward de Saegher. Het schepencollege en het hoofdbestuur van de Batjes beslisten de Batjes 1939 af te lasten in teken van rouw. Dan kwam de oorlog met zijn nasleep en pas in 1949 dacht men er aan, de vooroorlogse batjes opnieuw in het leven te roepen. Lichte wijzigingen werden aangebracht en zo zag men de Ardooisesteenweg in de handelsroes bijkomen en werden de twee dagen gebracht op drie : zaterdag 16, zondag 17 en maandag 18 juli 1949. De voornaamste ingrediënten bleven de reclamestoet en de verschillende attracties, meestal opgezet door de handelaars zelf. Eerste vernieuwing en inzinking In 1951 werden de batjesorganisaties grondig vernieuwd door het opmaken van een reglement, goedgekeurd in het schepencollege van 5 maart 1951. Het hoofdcomité van de batjes kwam onder voorzitterschap van schepen Gaston De Meester. Op die batjes bleven de Noordstraat en de Ardooisesteenweg achterwege. 1952 was een nieuw vertrekpunt onder meer door de pas benoemde stadssecretaris Gerard Desmet, die de batjes een volkskundige kleur gaf. Omdat het toen twintig jaar geleden was dat de eerste batjes plaats hadden, werd er in het feestprogramma voor 1952 een academische zitting ingelast. Als hoogtepunten bleven de reclamestoet en de optocht van de herboren Roeselaarse reuzenfamilie, gepaard met een eerste ballenwerping. Zo ging het verder, jaren na elkaar, steeds in hetzelfde stramien. Lichte wijzigingen kwamen er in. Zo werden de batjes 1956 gehouden zonder reclamestoet en zonder reuzen. Van het volkskundige karakter dat stadssecretaris Gerard Desmet er in 1952 had pogen in te stoppen, was er in 1962 nog nauwelijks een spoor te bekennen. In deze zin sprak ook de voorzitter van het hoofdcomité, schepen René Bagein op 20 juni 1963 tijdens een persconferentie, toen hij zei dat de ongunstige evolutie van de batjes misschien te wijten was aan het te veel de nadruk leggen op het commerciële, daarbij een heel stuk volkskunde inboetend. In ieder geval in 1963 kwamen enkele nieuwigheden de batjes aantrekkelijker maken : sport, elegantie en autoshow, boekenbeurs. Later kwamen daarbij dameskoers, reizende beiaard, wedstrijden voor het publiek, het opnieuw meebraderen van de Ardooisesteenweg in 1967, plastische kunsten, dierenshows. De nieuwe aanpak Vanaf 1970 waaide een nieuwe wind doorheen de batjes. Een grootse reclameactie werd op het getouw gezet met sluitzegels waarop de afbeelding van de reus Rolarius, postkaarten met dito afbeelding werden verspreid en een speciale poststempel nodigden uit. En niet minder dan 200.000 mensen bezochten de batjes tijdens het weekeinde van 4 juli tot en met 6 juli. Ook 1971 was voor de handelaars op de batjes een succes geworden. Grotere mogelijkheden waren echter nog weggelegd. 1972 was een ware mijlpaal. Met het veertigjarig bestaan doken nieuwe realisaties op, werden nieuwe initiatieven uitgewerkt : het erepoorterschap werd ingesteld en voor het eerst een Batjeskoningin en Batjeskoning gekozen uit de geselecteerde koppels van de zeven centrumstraten : Batjeskoningin werd Monique Vantomme, koning werd Freddy Claessens. Op vrijdag 30 juni werden de eerste erepoorters in het bezit gesteld van hun oorkonde en de keramiek reus Rolarius. Helemaal nieuw was ook de avondcorso, die bij kil weer door de volle straten trok de zaterdagavond 1 juli. Al doende leert men en in 1973 besliste het hoofdcomité van de batjes, dat voortaan een batjesprinses zou worden verkozen, omdat een occasioneel samengebracht koppel achteraf nog moeilijk samen te krijgen is. Op 16 juni had de eerste batjesprinsesverkiezing plaats en kreeg Roeselare Agnes I (Depreitere) op de troon. Sindsdien hebben de batjesdagen aan aantrekking niets ingeboet, integendeel. Mede dank zij een intense werking van de verschillende straatcomités, het hoofdcomité der batjes en de vereniging centrumstraten, alsmede de nodige ruchtbaarheid in de media, zijn de Roeselaarse batjesdagen vanaf 1972 in stijgende lijn gegaan. Volgden Agnes I op als batjesprinses : Vianna Declercq, Nadine Aerbeydt, Bernadette Leoen, Kathy Callens, Andrea Dujardin, Cia Muylle, Katrien Degryse, Jo Buyse en in 1982 Ann Vandepitte. Ook de "Gilde der Erepoorters" bleef actief en sinds haar oprichting in 1972 zijn reeds zes keramiek reuzen verschenen : Rolarius, Carlotta Vulgo, Roobaert, Batavia, Langemarkske en Koba van 't Fort... Werd in 1976 onder een stralende hemel de grootste eierstruif ter wereld gebakken op de Roeselaarse Grote Markt (7001 eieren) op batjesmaandag 28 juni, dan blijven de batjesdagen van 27,28 en 29 juni 1981 in de annalen de natste uit de halve eeuwgeschiedenis. Het jubeljaar 1982 1982 : 50 jaar batjes Roeselare (1932-1982) zou speciaal worden en het werd speciaal. Op 15 februari werd een persconferentie gehouden op het stadhuis, waarin in grote lijnen het jubileumprogramma werd bekend gemaakt door de voorzitter van het hoofdcomité van de batjes, eerste schepen Albert Van Eeckhoutte. Door de vereniging centrumstraten werden zelfklevers en bierviltjes uitgegeven en een prachtige affiche, getekend en ontworpen in de stedelijke academie voor schone kunsten, werd her en der verspreid. Door het stadsbestuur werd een jubileumbrochure uitgegeven op tekst van Dr. Jur. Michiel De Bruyne van de dienst voor archief en cultuur, terwijl op het feest der erepoorters op 23 april de nieuwe Roeselaarse grote reus "Cyper", de leurder, voor het eerst werd voorgesteld na onthuld te zijn geweest door burgemeester Daniël Denys. Volgden dan de batjesprinsesverkiezing, die de kroon op het hoofd bracht van Ann Vandepitte, de officiële openingsreceptie op het stadhuis op 25 juni, waar drie pioniers van het eerste uur werden gehuldigd : Paul Isebaert, Etienne Lefere en Julien Deman ; dan de onvergetelijke batjesdriedaagse van 26, 27 en 28 juni, met een zeer divers programma ; de prachtige geslaagde militaire muziektaptoe op de Grote Markt op zaterdagavond 3 juli, waaraan niet minder dan zeven militaire muziekkorpsen uit evenveel landen deelnamen, een ruilmunt, de Roularius, ter waarde van 50 Fr. werd in omloop gebracht... Thans zijn we aan het zoveelste punt in het jubileumjaar : de feestelijke stoet onder het thema : "Roeselare : stad van nijverheid, handel en ambachten, hart van West-Vlaanderen"... Volgt dan nog op 13 november 1982 de intocht van Sinterklaas in de centrumstraten, uitgegroeid tot een traditioneel geworden kinderfeest bij uitstek... Het succes van de batjesprinsesverkiezingen bleef duren tot in 1991. Bij gebrek aan belangstelling werd toen de laatste verkiezing gehouden. Met de honeymoonquiz dacht men aan de batjes een nieuw elan te geven, tevergeefs de quiz werd afgevoerd.
Misschien wel omdat Roeselare zo'n jarenlange ondervinding heeft, en er een traditie is ontstaan, maar veeleer nog omdat Roeselare een handelsstad is, een stad van "commerce" zoals men het hier zegt, maar ook een stad met een hart, waar door "commercanten" nog aan één zeel kan worden getrokken, als het in het belang van hun zaak en voor Roeselare is. Geboren in een crisisperiode, hebben de reeds een halve eeuw weg afgelegd, een weg bezaaid met tegenslagen, maar ook met grandioze hoogtepunten. Die weg willen we hier even kort memoreren.
