Roeselaars, heden en verleden

Roeselare wordt reeds vermeld in 822 en was vanaf de 10e eeuw een belangrijke nijverheids- en handelsplaats, die in 1250 stadsrechten en privileges kreeg. Rond 1260 werd op de markt een belfort en halle gebouwd. Omdat er geen verdedigingswerken rond de stad waren opgetrokken, was de stad een gemakkelijk doelwit voor plunderaars. Om de veiligheid te garanderen richtte men in Roeselare al snel enkele schuttersgilden op. Die konden uiteraard weinig verrichten tegen oorlogsgeweld. In 1488 en 1492 werd de stad verwoest door het leger van Maximiliaan van Oostenrijk. Zo goed als alle vroegmiddeleeuwse bouwwerken waren met de grond gelijk gemaakt. De stad werd rond 1500 opnieuw opgebouwd, in een andere bouwstijl dan voorheen. Het centrum van Roeselare behoorde steeds tot de Heerlijkheid van Wijnendale en viel zo onder de heerschappij van het Hertogdom Kleef in de 15e en 16e eeuw en onder de Hertogen van Pfalz-Neuburg in de 17e en 18e eeuw. Enige tijd was er vrede in Roeselare, maar dit was slechts stilte voor de storm. Op 26 augustus 1566 trok de beeldenstorm door de stad. Verschillenden beelden uit de Sint-Michielskerk en uit de halle sneuvelden. Na het uitbreken van de Tachtigjarige Oorlog verdween de ooit bloeiende lakenindustrie volledig uit Roeselare en volgde een periode van economisch verval. Deze donkere periode kende echter een lichtpuntje: in Venetië componeerde Roeselarenaar Adriaen Willaert als eerste meerstemmige muziek. In 1609 werd het Twaalfjarig Bestand afgeroepen. Roeselare herrees, maar niet voor lang, want vanaf 1640 begon de oorlog opnieuw. Door de vrede van Nijmegen in 1678 werd Roeselare een deel van Frankrijk en zo ook een grensstad, met alle gevolgen van dien. Roeselare werd een beruchte smokkelroute. De stadskas was leeg en er was dus geen geld om het belfort en de halle te herstellen. Dit had tot gevolg dat op 30 oktober 1704 het belfort instortte. In zijn val vernielde de toren het grootste deel van de halle zelf. Met het puin werd een nieuwe, kleinere opgetrokken, die jammer genoeg afbrandde in 1749. De kelders van het vroegere belfort bevinden zich nog steeds onder het marktplein. Ondanks de vele verwoestingen en rampen die Roeselare tijdens haar geschiedenis gekend heeft, bleef de Sint-Michielskerk in redelijk goede staat. Toch is de toren als gevolg van een hevige storm op 19 januari 1735 ingestort. De toren werd herbouwd; enkele tientallen meters korter. (De drie grote rampen verklaren grotendeels, dat de kerk drie bouwstijlen kent.) Rond 1770 werd het stadhuis in rococostijl gebouwd. Na de slag bij Waterloo werd Roeselare bij Nederland gevoegd, tot de onafhankelijkheid van België. De onafhankelijkheid bracht ook armoede mee. Gelukkig verbeterde de situatie aanzienlijk na de aanleg van de spoorweg Kortrijk-Brugge (1838) en na de uitvinding van de stoommachine. Van 1862 tot 1872 werd het kanaal naar de Leie gegraven. Ook dit zorgde voor een heropleving van de economie. Nadat het kanaal gegraven was werden aanlegsteigers gebouwd en groeide de industrie in Roeselare, wat tot een bevolkingstoename leidde. Roeselare stond bekend als het Manchester van België. Op 28 juli 1875 vond de "Groote Stooringe" plaats, een studentenopstand tegen het gebruik van Frans in het onderwijs, die geleid werd door Albrecht Rodenbach. Rodenbach stichtte tal van studentenverenigingen en was tevens schrijver. (De Groote Stooringe is sinds enkele jaren een cultureel feest in Roeselare.) Tijdens de Eerste Wereldoorlog had de stad veel te lijden van het geallieerde artillerievuur. De stad werd heropgebouwd, maar was pas volledig klaar toen de Tweede Wereldoorlog begon. De stad heeft niet veel geleden onder de Tweede Wereldoorlog en werd door de Polen bevrijd. Getuige hiervan is de benaming van het Polenplein (voordien de Houtmarkt) en de gedenkstenen voor de gesneuvelde Poolse soldaten. Rond de jaren zestig werd de REO groenten- en fruitveiling in gebruik genomen. Deze is vandaag nog de grootste groenten- en fruitveiling van Vlaanderen. De huidige gemeente Roeselare ontstond in 1977 door samenvoeging van Roeselare, Beveren, Oekene en Rumbeke.
Naamgeving
De naam Roeselare heeft in de loop der tijden talrijke spellingvarianten gekend. Vooral het eerste deel van de naam is veelvuldig gewijzigd. Tot het einde van de 11e eeuw vindt men haast altijd "Ros". Daarna wordt de "o" gaandeweg en tenslotte definitief vervangen door de "oe"-klank. Aanvankelijk en korte tijd nog als "u" geschreven maar daarna "oe" tot omstreeks het einde van de 15e eeuw. Onder invloed van het Frans (Roulers) wordt de oe-klank vanaf dan als "ou" geschreven. Pas sinds 1937, toen de moderne plaatsnamenspelling werd aangenomen, greep men terug naar de "oe" en werd Roeselare de officiële naam. In tegenstelling tot wat veelal gedacht wordt is de schrijfwijze Roeselare (teruggevonden in documenten van de periode 1302-1520) dus veel ouder dan bijvoorbeeld Roussellaere (16e eeuw en later). De betekenis van de naam is in de loop der eeuwen fel omstreden. De nieuwste linguïstische bevindingen geven volgende uitleg: "Roes" betekent "riet" en zou terug te leiden zijn op de Gotische wortel "raus" (=riet). Afgaande op de oudste vormen die van "laar" bekend zijn, gaat dit woord terug op het Germaanse "hlaeris", waarmee een open plaats in het bos wordt aangeduid. Deze taalkundige bevindingen worden bevestigd door de ligging van Roeselare. In de vroegste tijden lag Roeselare helemaal in het Vlaamse Woud tientallen bostoponiemen herinneren daar nog aan. Een daarin liggend laar, dus een open plaats, was de beginkern van het huidige Roeselare. Gelet op het feit dat een tiental waterlopen in het Roeselaarse "laar" samenvloeien, vermoedt men dat dit een drassig en moerasachtig gebied geweest is. Vandaar komt het element Roes, wat dus riet betekent, een plant die op vochtige plaatsen gedijt. Samengevat kan men Roeselare dus definiëren als Roes + laar, een drassige, met riet begroeide open plaats in een bos.
Kernen
Naast het centrum van Roeselare zelf telt de gemeente nog de deelgemeenten Beveren, Oekene en Rumbeke. De kernen Beveren en Rumbeke zijn door nieuwe bebouwing en bedrijventerreinen vergroeid geraakt met het stadscentrum van Roeselare. De kleine kern van Oekene ligt op de grens van het landelijke open gebied ten zuiden van de stad en de verstedelijking bij Rumbeke. De agglomeratie van de stad strekt zich langs het kanaal Roeselare-Leie uit tot bijna de agglomeratie van de nabijgelegen kleinere stad Izegem. In de gemeente Roeselare liggen nog enkele kleinere gehuchten. Op het grondgebied Rumbeke ligt langs de steenweg naar Menen (N32) op minder dan een kilometer ten zuiden van het stadscentrum het gehucht Zilverberg. Het dorpje Beitem ligt ongeveer drie kilometer meer zuidelijker langs dezelfde weg. De stad zelf telt verscheidene katholieke parochies, namelijk Sint-Michiel, Sint-Amand, Heilig-Hart, Sint-Jozef, Heilige-Godelieve en Onze-Lieve-Vrouw en er is een protestantse kerk.

Naam

Oppervlakte (km²)

Bevolking (2007)

Roeselare

23,94

37.127

Beveren

10,59

5.615

III

V
VI

Rumbeke
- Rumbeke
- Zilverberg
- Beitem

19,91

11.764

Oekene

5,35

1.758

Roeselare, deelgemeenten en buurgemeenten. De gele gebieden zijn bebouwde kernen.
Toerisme en bezienswaardigheden
Monumenten

Beeld van Hugo Verriest voor de Post.

*De Sint-Michielskerk is de decanale kerk. Het is een laatgotische kerk uit 1504.
*De Sint-Amandskerk is een neoromaanse kerk uit 1869-1872, hoofdzakelijk in baksteen opgetrokken.
*Het stadhuis bestaat uit twee delen. Het oude deel dateert in uit 1770-71 en is gedeeltelijk in rococostijl opgetrokken. In 1924 werd een modern gedeelte toegevoegd, met op de hoek een belforttoren. Onder de Grote Markt liggen de resten van de stadshallen en het oorspronkelijke belfort (bouwjaar: ca 1260). Dit stortte op 30 oktober 1704 in en werd slechts een tiental jaren geleden opnieuw ontdekt bij de heraanleg van de Grote Markt.
*Het Klein Seminarie is een gebouwencomplex met delen van de 17de tot 20ste eeuw. Het was oorspronkelijk een klooster. In 1806 kwam er de schoolinstelling Klein Seminarie, waar Albrecht Rodenbach school liep en waar ooit Guido Gezelle en Hugo Verriest doceerden. De bijhorende kerk werd in de eerste helft van de 18de eeuw gebouwd.
*Het klooster van de Arme Klaren werd gesticht in 1867. Rond 1871 werd er ook een kerkje bij gebouwd.
*In 1868-1871 bouwden de Paters Redemptoristen een klooster, met in 1872-1874 een neogotische kerk, gewijd aan Onze-Lieve-Vrouw van Altijddurende Bijstand.
*De parochiekerk van het Heilige Hart is een kerk uit 1933. Het is een relatief moderne kerk met art deco kenmerken, die werd gebouwd toen bij zuidelijke stadsuitbreiding een afzonderlijke Heilige Hartparochie werd opgericht.
*De protestantse kerk, ook wel "Geuzentempel" genoemd, is een klein kerkje uit 1877.
*De Brouwerij Rodenbach
Net buiten het stadscentrum, in de deelgemeente Rumbeke, ligt het Kasteel van Rumbeke op het Domein "Sterrebos".