Van oorsprong was Zwaagwesteinde een boerendorp. Dat veranderde in de 18de eeuw, toen losse arbeiders, veenarbeiders en venters zich tussen de bestaande woudboerderijtjes vestigden. Zij woonden in ongekende armoede in hun holen en plaggenhutten. Rond 1910 verbeterde de leefomstandigheden van de bewoners van de plaggenhutten door toedoen van de woningcorporaties en de Woningwet. Aan de Tolweg die een klein stukje volgt, vindt u nog twee oude woningwetwoninkjes uit 1912. Pas in 1939 werd de laatste plaggenhut in Zwaagwesteinde gesloopt.

Aan het begin van De Goddeloze Singel staat it Goddeloas Tolhûs. Rond deze boerderij groeien verschillende typische moerasplanten als de gele lis en het kalmoeskruid. Dit kruid wordt onder meer gebruikt in de Friese Berenburger. In grote hoeveelheden is kalmoes giftig en heeft het een hallucinogene werking. In kleine hoeveelheden verhelpt het volgens de kruidengeneeskunde spijsverteringsstoornissen en een slechte eetlust. Het Goddeloos Tolhuis dient tegenwoordig als informatiecentrum van Staatsbosbeheer.


Zwaagwesteinde
Zwaagwesteinde is een heidedorp. Dit type dorp ontstond op het grondgebied van oudere dorpen. Het had geen kerk. In de 16de eeuw was Zwaagwesteinde een boerendorp. Dat veranderde in de 18de eeuw, toen losse (veen)arbeiders in hun plaggenhutten tussen de bestaande woudboerderijtjes gingen wonen. Rond 1910 verbeterden de leefomstandigheden van de bewoners van de plaggenhutten door toedoen van de woningcorporaties en de Woningwet.

Eind 18de eeuw vestigde de joodse koopman Salomon Levy zich in het vensterdorp. Hij bracht werkgelegenheid in de vorm van kleinhandel in onder andere textiel, venten en kramen en kledingnijverheid. Het is niet zeker of dit dezelfde Salomon Levy is die in 1798 werd veroordeeld en terechtgesteld vanwege de hoofdrol die hij gespeeld zou hebben in het Kollummer Oproer van 3 en 4 februari 1797. Zijn en andere processen rondom het oproer waren in hun eigen tijd al omstreden. Er werd gesproken over oneerlijke politieke processen. Salomon had pech, hij werd de eerste gevangene die werd geëxecuteerd nadat de radicale patriotten met een staatsgreep de macht hadden gegrepen. Omdat de gematigden er met een tweede staatsgreep in hetzelfde jaar in slaagden de macht weer over te nemen, was hij ook de laatste.

Hessenwegen
In de 17de en 18de eeuw trokken ieder jaar kooplieden en kramers uit Duitsland door Nederland. Zij kwamen voor een groot deel uit Hessen. Salomon Levy was één van hen. Deze Hessen, zoals ze werden genoemd, hadden karren die in breedte afweken van wat gebruikelijk was in Nederland. Zij maakten gebruik van het hierop aangepaste netwerk van Hessenwegen. Eén van deze wegen liep van Groningen via Kollum Friesland in. Bij Kollum is er zelfs nog een klein stukje dat Hessenweg heet.