Ik ben Letourneur Leo, en gebruik soms ook wel de schuilnaam spitfire.leo.
Ik ben een man en woon in Wolvertem (België) en mijn beroep is met pensioen.
Ik ben geboren op 22/01/1946 en ben nu dus 78 jaar jong.
Mijn hobby's zijn: eerste en tweede wereldoorlog, geschiedenis en zo voort.....
als een spitfire door de lucht
mijmeringen en andere gedachten
08-07-2024
### De Slag aan de Somme: Een Keerpunt in de Eerste Wereldoorlog
De Slag aan de Somme, een van de grootste en meest bloedige veldslagen van de Eerste Wereldoorlog, vond plaats van 1 juli tot 18 november 1916. Dit offensief, uitgevoerd door de geallieerde legers van Groot-Brittannië en Frankrijk tegen het Duitse Keizerrijk, had als doel om de druk op het Franse leger bij Verdun te verlichten en een doorbraak te forceren aan het westelijk front. De slag staat bekend om het immense aantal slachtoffers en de beperkte territoriale winst, maar ook als een cruciaal moment in de oorlog dat de aard van moderne oorlogsvoering veranderde.
#### Achtergrond
De Eerste Wereldoorlog was in een patstelling terechtgekomen met loopgraven die zich uitstrekten van de Noordzee tot de Zwitserse grens. De geallieerden zochten naar manieren om deze patstelling te doorbreken. Het Somme-offensief werd oorspronkelijk gepland als een gezamenlijk Frans-Brits offensief, maar door de Duitse aanval op Verdun eerder dat jaar werden de plannen aangepast. Het Britse leger nam de leiding, met de nieuw gevormde Britse Expeditieleger (BEF) onder leiding van generaal Sir Douglas Haig.
#### Het Begin van de Slag
De slag begon op 1 juli 1916 met een massale artilleriebeschieting die zeven dagen duurde, bedoeld om de Duitse verdedigingswerken te verzwakken. Om 07:30 uur die ochtend gingen de Britse troepen "over the top" en vielen de Duitse linies aan. Wat volgde was een catastrofe: het bombardement had de Duitse stellingen niet voldoende vernietigd en de Britse troepen werden geconfronteerd met hevig machinegeweervuur. De eerste dag van de Slag aan de Somme resulteerde in ongeveer 60.000 Britse slachtoffers, waarvan meer dan 19.000 doden, de bloedigste dag in de geschiedenis van het Britse leger.
#### Het Verloop van de Slag
Gedurende de zomer en herfst van 1916 vochten de geallieerden en Duitsers een uitputtingsslag. Kleine stukken land werden veroverd en weer verloren, en beide zijden leden zware verliezen. Nieuwe technologieën en tactieken, zoals tanks en luchtovermacht, werden geïntroduceerd, hoewel hun effectiviteit aanvankelijk beperkt was. De geallieerden wisten uiteindelijk enkele strategische doelen te bereiken, zoals de verovering van het dorp Thiepval en de vernietiging van delen van de Duitse verdedigingswerken.
#### Slachtoffers en Gevolgen
De Slag aan de Somme eindigde officieel op 18 november 1916. In totaal hadden de geallieerden en Duitsers samen ongeveer een miljoen slachtoffers geleden, waaronder doden, gewonden en vermisten. Ondanks de beperkte terreinwinst van slechts enkele kilometers, had de slag grote gevolgen. Het verminderde de Duitse reserves aanzienlijk en dwong hen tot een defensieve houding. Ook bracht het de verschrikkingen van de moderne oorlogsvoering naar voren, met massale verliezen en psychologische trauma’s bij de overlevenden.
#### Historische Betekenis
De Slag aan de Somme wordt vaak gezien als een symbool van de gruwelen en de zinloosheid van de Eerste Wereldoorlog. Het toonde de beperkingen van de bestaande militaire tactieken en de noodzaak voor vernieuwing. De ervaringen van de Somme leidden tot belangrijke veranderingen in militaire strategie en technologie, die later in de oorlog en in toekomstige conflicten zouden worden toegepast.
### Conclusie
De Slag aan de Somme blijft een van de meest besproken en onderzochte gebeurtenissen van de Eerste Wereldoorlog. Het was een keerpunt dat zowel de loop van de oorlog als de perceptie van oorlogvoering veranderde. Ondanks de enorme verliezen en de minimale terreinwinst, speelde de slag een cruciale rol in het uiteindelijk ondermijnen van de Duitse oorlogsmachine en het vormgeven van de moderne militaire geschiedenis. De stellingen op 1 juli 1916. Een stellingenkaart van de Somme op 1 juli 1916 laat zien hoe de frontlinies van de strijdende legers waren gepositioneerd op de eerste dag van de Slag aan de Somme. Hier volgt een beschrijving van de belangrijkste frontlinies en posities:
### Britse en Geallieerde Linies
- **Noordelijke Sector**: In het noorden van het slagveld bevonden zich Britse troepen in de omgeving van Gommecourt, een geplande afleidingsaanval die uiteindelijk niet succesvol was. - **Centrum**: De Britse linies strekten zich uit van Serre, via Beaumont-Hamel, Thiepval, en Ovillers-la-Boisselle, tot aan La Boisselle en Mametz. - **Zuidelijke Sector**: Verder naar het zuiden lagen de Britse linies rond Fricourt, Montauban, en Mametz Wood. Hier bevonden zich ook Franse troepen die de zuidelijke flank van het offensief ondersteunden, met posities rond Maricourt en het gebied ten zuiden daarvan.
### Duitse Linies
- **Eerste Duitse Verdedigingslinie**: Deze liep van Gommecourt in het noorden, langs Serre, Beaumont-Hamel, Thiepval, en verder zuidwaarts via Ovillers, La Boisselle, en Fricourt, tot aan Montauban en het zuiden daarvan. Dit was een sterk versterkte linie met uitgebreide loopgraven, prikkeldraad, en bunkers. - **Tweede Duitse Verdedigingslinie**: Achter de eerste linie lag een tweede verdedigingslinie, bedoeld om verdere opmars van de geallieerden te stuiten als de eerste linie zou vallen. Deze linie liep parallel aan de eerste, maar enkele kilometers verder naar het oosten.
### Belangrijke Dorpen en Locaties
- **Gommecourt**: Het noordelijke uiteinde van de geallieerde aanval, waar een afleidingsaanval werd uitgevoerd. - **Serre**: Een belangrijk verdedigingspunt in de Duitse linies. - **Beaumont-Hamel**: Een zwaar verdedigd dorp dat doelwit was van de Britse aanvallen. - **Thiepval**: Bekend om zijn sterke Duitse fortificaties, die later in de slag werden veroverd. - **La Boisselle en Ovillers**: Cruciale doelen voor de Britse troepen, met zware verliezen tot gevolg. - **Fricourt**: Een ander belangrijk verdedigingspunt in de Duitse linies. - **Montauban**: Een van de weinige dorpen die succesvol werden ingenomen door de geallieerden op de eerste dag van de slag.
### Voorstelling van de Stellingenkaart
Hieronder is een schematische weergave van de frontlinies op 1 juli 1916:``` Noord Zuid ___________________________________________ | | | Gommecourt | | _____________________________________ | | | | | | | Duitse Eerste Verdedigingslinie | | | |_____________________________________| | | | Serre Beaumont-Hamel Thiepval| | | Ovillers-La Boisselle Fricourt| | | Montauban Duitse Tweede Verdedigingslinie| | | Maricourt | | |_________________________________________| ``` Deze schematische weergave geeft een vereenvoudigd beeld van de stellingen. In werkelijkheid waren de linies complexer met veelvuldige loopgraven, bunkers en prikkeldraadversperringen.
Voor een gedetailleerde stellingenkaart van de Slag aan de Somme op 1 juli 1916 kunt u online historische kaarten raadplegen, zoals die beschikbaar zijn bij oorlogsmusea, historische archieven, of gespecialiseerde websites over de Eerste Wereldoorlog.
Diegenen die geïnteresseerd zijn in wat WO1 betekende en teweeg bracht, vinden een schat aan informatie (tekst, kaarten, foto’s van toen en nu) op de website van mijn Nederlandse vriend Pierre Grandeguerre zaliger waarna hier de link. Pierre was een expert terzake, bezocht zo goed als alle frontplaatsen van WO1 in de westelijke sector. Zijn bezoeken aan de verschillende frontplaatsen zijn gedocumenteerd met kaarten en foto’s van de tijd van toen en van de tijd waarop hij de bezoeken bracht. Je bent lang zoet met lezen en kijken. Een echte aanrader voor wie geïnteresseerd is in WO1. https://www.pierreswesternfront.nl/somme-british-sector-a-concise-introduction-to-the-battle-of-the-somme
In de maand december 1914 was heel wat veranderd aan het westelijk front. Het Britse leger, dat op dat ogenblik een zuiver beroepsleger was, telde naar schatting zowat 90.000 verliezen. Aan de Duitse kant was het waarschijnlijk ook van die orde, maar dat leger bestond dan weer hoofdzakelijk uit vrijwilligers en opgeroepenen. De grote euforie van augustus was weggeëbd, men zong niet meer over de oorlog die zou gewonnen zijn voor Kerst, de realiteit was anders. Vele enthousiaste studenten uit alle streken van het Duitse Rijk, waren hun militaire maagdelijkheid kwijt en hadden kennis gemaakt met de horror van een oorlog met nieuwe wapens, massa-slachtingen en onmenselijke toestanden. De massa-aanvallen hadden plaats gemaakt voor een statische loopgravenoorlog waar de gevaren van alle kanten loerden. Je hoofd boven de loopgraaf steken kon een scherpschutter verlokken tot een schot door je hoofd. Gelukkig hoorde je het schot niet, maar stierf je bij verwondering van een knal die je makkers wel hoorden, maar jij niet meer. Overdag moest je dus zeer alert zijn met je bewegingen en in de nacht beducht op insluipers. Het loopgravensysteem was ook nog zeer rudimentair en in niets te vergelijken met de zigzagpatronen en de verstevigde wanden die nu als reliek overblijven. De regen en de modder zorgden ook voor ongemak, je moest immers opletten geen loopgraafvoeten op te lopen, want dat was zeer dikwijls met zeer onaangename gevolgen. Het stappen of lopen was evenmin gemakkelijk in die natte kleigrond die je voeten telkens vastzoog en vasthield. De geur van urine, uitwerpselen, braaksel, rottende lichaamsdelen en ook van de mens in zeer onhygiënische toestand, was niet te harden. Het sprookje van een snelle overwinning was veranderd in een onsmakelijke nachtmerrie!
In december lanceerden de Britten verschillende aanvallen waarbij eenheden tot 22% van de manschappen verloren in een treffen en ook 75% van hun officieren. Compagnies, bataljons en andere eenheden zagen hun hiërarchie danig onthoofd op die wijze. Verdere aanvallen werden moeilijk bij gebrek aan hiërarchische structuur. Bovendien kwam rond de kerstdagen de mist opduiken en viel sneeuw met daarop vrieskou. Het aanvallen werd op die wijze zo goed als onmogelijk.
Zo naderden ze stilaan het einde van het eerste oorlogsjaar. Het was ingezet in augustus met de goede hoop dat het met Kerst zou voorbij zijn, maar de realiteit had de dromen ingehaald. Angst, bloed, pijn en modder was hun dagelijkse habitat geworden.
Op kerstavond waren de wapens wat stilgevallen en heerste een gespannen en wantrouwende stilte. Aan beide kanten verwachtte men eigenlijk een groot offensief, maar dat kwam er niet. In de Duitse loopgraven verschenen dennenbomen, werden er lichtjes in aangestoken en verdeelde men de kerstrantsoenen. Wellicht was er wel het gekende Stoll-brood bij, zeer zoet en bedekt met fijne poedersuiker. Allicht circuleerde er ook wat schnaps en rum en andere populaire dranken. Het heimattgevoel dat opkwam en versterkt werd door heimwee en roesdrank, zorgde voor een wat meer losgelaten sfeer en hier en daar klonk dan ook een aarzelend 'Stille Nacht Heilige Nacht' misschien wel begeleid door een mondharmonica of ander instrument. Een van de Duitsers zette een lantaarn met kaars op de rand van de loopgraaf en riep naar de overkant 'He Tommy Sing with us, it's Xmas!' De Britten en ook de Fransen en de Belgen hoorden het wel, maar wantrouwden het een beetje, tot ook kerstbomen boven de loopgraven verschenen en ze begrepen dat de tegenstander echt Kerstmis wilde vieren. Aarzelend kwam een eerste Duitser boven, gevolgd door een tweede en nog enkele meer. Ze nodigden hun opponenten uit om ook de loopgraaf te verlaten en kennis te maken. Aarzelend werd hieraan gevolg gegeven, vooral door Britten, gebied de waarheid. Ook een Duitse en een Britse officier betraden het niemandsland, begroetten elkaar en spraken af om van deze wapenstilte gebruik te maken om de doden te begraven en eventuele gewonden binnen te brengen. Zo geschiedde dan ook, Duitsers en Britten gingen op zoeken naar doden en gewonden, begroeven de doden en plaatsten houten kruisen op hun graf en verzorgden de gewonden. Later werd rond de kruisen een gezamenlijke eredienst gehouden ter nagedachtenis van de gestorvenen. Nog later werden kleine geschenkjes uitgewisseld zoals wat drank, koeken, zichtkaarten en wat andere prullaria. Op enkele plaatsen werd zelfs een potje voetbal gespeeld, geen match zoals men nogal eens beweerd, maar eerder wat potje stamp zoals op de speelplaats van de school, wat ontspanning, jongensachtig vertier.
Een van de merkwaardigste voorvallen deed zich voor in Diksmuide waar op tweede Kerstdag de Duitse soldaten (een regiment uit Beieren) aan de Belgische soldaten aan de overkant vroegen of er een priester aanwezig was. Even later kwam de Belgische commandant Lemaire ter plaatse met de regimentspriester, Sabin Vandermeiren. Zij werden aangesproken door een Beierse commandant met een Engelse naam: majoor John William Anderson. Deze laatste had in de kolenkelder van een veldhospitaal een gouden monstrans gevonden en wenste deze terug te geven aan de Belgen. De overdracht gebeurde op de dichtgevroren IJzer. De monstrans staat nu tentoongesteld in de IJzertoren te Diksmuide.
In de omgeving van Ploegsteert (Plugstreet) bevindt zich nog een site waarbij gesuggereerd wordt dat er daar gevoetbald werd. De site werd vernieuwd en de eigenlijke voetbalplaats werd een beetje naar achter verlegd, aan de overkant van de weg. De vele foto's die ik er van had, verdwenen in de nevelen van mijn pc of harde schijf. Spijtig, ik had er wel enkele graag getoond. Maar het is niet anders.
Deze vrede heeft niet lang geduurd. Op sommige plaatsen hernamen de vijandelijkheden al op tweede kerstdag, maar op andere plaatsen duurde het tot 2 weken alvorens men weer serieus op elkaar begon te schieten. Hogere officieren waren absoluut niet gelukkig met het gebeuren; de soldaten mochten immers beter niet zien dat hun tegenspelers ook maar gewone mensen waren. In hun mooie kastelen of in goed verwarmde messes hadden zij het goed. Het eten was rijkelijk en lekker uitgebreid en de drank vloeide genereus in de glazen dat in tegenstelling met wat de gewone soldaat in de loopgrafen moest ondergaan.
Met Kerstmis van 1915 waren er hier en daar plaatsen waar ook nog een verbroedering tussen tegenstanders gebeurde, maar de echte spirit was er uit. Bij de Britse troepen waren de ouderen hetzij gesneuveld, hetzij vervangen. De nieuwe troepen kwamen om te vechten tegen de Duitser, niet om te verbroederen. Ook bij de Duitsers was de moraal omgeslagen, oorlogsmoeheid was een rem op sociale contacten en de vele doden en gewonden bevorderden zeker niet het begrip voor de ander. Er werd dan ook meteen ingegrepen door de officieren aan beide kanten: wie de loopgraaf verliet, werd beschoten. Zo werd een echte wapenstilstand in de kiem gesmoord. In 1916 werd het allemaal nog strenger: de opperbevelhebbers hadden besloten dat soldaten die de loopgraaf verlieten om te verbroederen met de vijand, standrechtelijk werden veroordeeld en ter plaatse werden geëxecuteerd.
De gevechten gingen onafgebroken door met nog nieuwere en angstaanjagende wapens, met enorm veel menselijk leed en verliezen. De Kerstwapenstilstand is vooral een verhaaltje dat goed klinkt in de oren, maar spijtig genoeg niet leidde tot een totale wapenstilstand. Het typeert de mens, die in zijn evolutie enorme dingen en vooruitgang heeft verwezenlijkt, maar er toch niet in slaagt om vredevol met elkaar door het leven te gaan. Van deze dagen is evenmin iets verandert, overal is er oorlog zonder medelijden en met veel - vooral onschuldige - slachtoffers. Het menselijke verstand is tot vele dingen bekwaam, alleen leven zonder geweld blijkt een te zware opgave.
Een volgende keer moet Verdun echt even in de picture gezet te worden. Tot dan dus.
Soms voel je Hoe iemand je zoekt, Je voelt het aan zijn handdruk Of je ziet het aan zijn ogen. Het is een uitnodiging tot vriendschap. En toch ben je bang en onzeker Om dat teken verkeerd te verstaan. Je droomt wat allemaal zou kunnen, Maar je durft zo moeilijk zeggen: 'ik vind je tof, Ik wil van je houden, Ook al ben je heel anders!' En toch is het dat Waarop die ander wacht. Vriendschap is een stap durven zetten, Je vertrouwen aan iemand schenken, En je veilig voelen. Vriendschap is luisteren, Aanvoelen, stil worden. Het geeft een nieuwe horizon Aan je leven. Je moet je onmacht, Je kleinheid niet meer verbergen, Je moet ze niet langer alleen dragen. Er is iemand Bij wie je altijd terecht kunt, Een echte vriend. Een vriend deelt mee In vreugde in verdriet Een vriend helpt stilzwijgend En roddelt niet Begrip en waarderen Hoeft een vriend niet te leren Wat het leven je ook biedt Een echte vriend verlies je niet! Als bloemen dromen waren Die eeuwig zouden duren Dan plukte ik de allermooiste Om naar jou te sturen Een vriend is altijd welkom Of het nu vroeg is of laat Want tijd is niet belangrijk Als het om echte vriendschap gaat!!
Je bureaustoel staat er leeg zoals je hem de laatste keer verlaten hebt, geen lichaamswarmte meer die de kussens doordringt en behaaglijk zitten doet, voor jou, voor haar, voor hem… Het scherm van je pc flikkert niet meer, maar vertoont de kenmerken van een dode ik, geen leven meer, geen gloed noch warmte, geen letters die over het scherm rollen, de een al trager dan de ander. Je documenten en je rommel, het ligt er als naar gewoonte, overhoop, dwars, dooreen, alleen jij wist er in de wanorde uit te halen wat je hebben moest… tot wanhoop van je wederhelft die er kuisen wou maar jij die dat dan weer beletten zou. De telefoon die rinkelt, maar jij die niet meer opnemen zal, vertrokken op die verre reis waarvan niemand de bestemming kent, de hemel zeggen de enen, de hel zeggen de anderen, het nirwana misschien? of het mooie paradijs waar honderden maagden wachten omdat de eeuwigheid een troost ontvangen mag. Geen krinkelende, winkelende sigarenrook meer, die in spiralen en dunne wolken zijn weg zocht naar het plafond… weg dus met al te snel vervuild papier en verf, maar geen warme, lekkere geuren meer die het huis hun intieme kracht schenen te geven… Het is stil in huis, geen klikken meer van de aansteker die duizendmaal per dag die Dominicaanse tabaksklomp in brand moest jagen. In de herfst van je leven naar de herfst van het jaar, in de necrologie speurend aan welke leeftijdsgroep pietje de dood, de sombere zeisenman, zijn destructieve werk nu weer bijzondere aandacht geeft… je zorgen makend, niet om de dood, maar om de pijn en wat van jou achterblijft, aan souvenirs, vergelende foto’s en al of niet herinnerde, al of niet spannende, momenten die in leven je leven maakten. Maar met de troost dat in je kinderen, en je kleinkinderen, en je achterkleinkinderen, en je achterachterachter………misschien… wat genen achterblijven, hun leven verder zetten, al was het in een onzekere toekomst? Maar dat is dan het eeuwig leven….
Een vlinder…. Nog één…. Ieder gaat zijn eigen vertrouwde weg…. Twee vlinders… Een ontmoeting…. Voelen… aanvoelen… Elkaar vinden in een blije ontmoeting… praten, vertellen, delen… een stukje samen weg afleggen… naast en met elkaar, omhelzen, heel innig, intiem, teder, lief, zacht… leven… bé-leven “zijn” voor en met elkaar, “verdrinken” in elkaar, “dronken” worden van en met elkaar…
… een afscheid…
Weer een poosje de eigen vertrouwde weg moeten gaan, hopend, verlangend, uitkijkend naar een nieuwe innige ontmoeting……
Hallo, we zijn vandaag vrijdag 10 november, volgens de maatschappelijke geplogenheden, de laatste werkdag van de week, alsof er op zaterdag en zondag niet gewerkt wordt. Maar ditmaal klopt het eigenlijk wel, want morgen is een feestdag, 11 november! Alhoewel een feestdag? Buiten het feit dat we vandaag tot de levenden behoren, omdat verschillende leden uit onze familie de 'Grande Guerre' - de Grooten Oorlog - overlevenden en dus aan procreatie konden doen, is er in feite niet veel te vieren. Het is eerder een herdenkingsdag van de onzinnigheid van de zogenaamde mensheid. In mijn betere tijden heb ik menig oorlogsbegraafplaats bezocht m.b.t. WO1, zowel in Vlaanderen, Wallonië, Elzas, als in de rest van Frankrijk, en telkens viel de stilte als een loodzware mantel over me heen, terwijl ik naar de soms eindeloze rijen gesneuvelden keek en me afvroeg hoe die onzin allemaal kon ontstaan en mensen van allerlei leeftijden en standen gemotiveerd werden om de dood tegemoet te gaan. Morgen zullen in verscheidene kerken eucharistievieringen doorgaan ter herdenking van de doden en zullen leden van de gemeentelijke en andere autoriteiten aanwezig zijn, omgord met hun tricolore buik- of schouderband en anderen in uniform al dan niet voorzien van medailles. Waar mogelijk zal klaroengeschal of een muzikaal intermezzo van fanfare of harmonie; een eerbetoon brengen aan de gesneuvelden, waarna naar de plaatselijke monumenten zal gestapt worden. Daar zal na de nodige speeches een bloemenhulde plaats hebben met eventueel ook wat klaroen- en ander muziek, met mogelijk de last post en dat in aanwezigheid van oud-strijders uit een later tijdperk en familie van gesneuvelden, ook al dan niet voorzien van blinkend metaal. Met een beetje geluk volgt er nog een receptie, waarna iedereen teruggaat naar de orde van de dag. Op naar volgend jaar, bij leven en welzijn. Veel van onze monumenten zijn in erbarmelijke staat waarvoor ik beschaamd ben als ik het aan buitenlandse bezoekers moet laten zien. Wij - en dan vooral in Vlaanderen - hebben echt geen verbandschap met monumenten en het onderhouden er van. Dat in tegenstelling met de begraafplaatsen van buitenlandse gesneuvelden. In Langemark bijvoorbeeld bevindt zich het zogenaamde Studentenfriedhof. - Op 21 oktober 1914 werden het Duitse 26e en 27e Reservekorps ingezet om de Britse en Franse troepen in Langemark aan te vallen, om zo een doorbraak naar Ieper te forceren. De Duitse troepen waren echter onervaren en werden massaal afgeslacht door de Britten en Fransen, die op dat moment veel meer ervaring hadden. In november verspreidde de Duitse legerleiding het bericht dat de jonge regimenten ten westen van Langemark de eerste vijandelijke linie hadden doorbroken, terwijl ze "Deutschland, Deutschland über alles" zongen. (overgenomen uit Wikipedia) - Alhoewel in de werkelijkheid slechts 1 op de 3 van de Duitse soldaten student was, ontstond de mythe dat het studenten regimenten waren geweest. Achter de ingangsblok ligt het Alter Friedhof, het oudste laagste deel van de begraafplaats, waar meer dan 10.100 gesneuvelden liggen, waarvan er ruim 6.300 geïdentificeerd konden worden. Centraal ligt daarin het kameradengraf, waarin bijna 25.000 niet geïdentificeerde soldaten werden begraven. Daarrond staan blokken met de namen van bijna 17.000 soldaten van wie men zeker is dat ze in het massagraf liggen. Het noordelijk deel van de begraafplaats is iets hoger gelegen en telt nog eens ruim 9.000 geïdentificeerde soldaten. Het is weliswaar geen rekenkundige weergave van de verliezen die daar werden geleden, want in de jaren 50 werden al de bestaande Duitse oorlogsbegraafplaatsen gereduceerd naar 4, namelijk Menen, Langemark, Vladslo en Hooglede. Goed om weten is wel dat de eerste succesvolle gasaanval op 22 april 1914 in de buurt zou plaatsvinden bij Ieper. Daar lieten de Duitsers bij gunstige wind 150 ton dodelijk chloorgas ontsnappen uit 6000 gascilinders. Een enorme geelgroene gifwolk dreef vervolgens over de Franse loopgraven en deed de Fransen op de vlucht slaan. Er vielen honderden doden. Voorheen hadden de Fransen - op 23 augustus 1914 - in Mulhouse (Elzas) een poging gedaan, maar met een te kleine hoeveelheid gas die zonder schade aan te richten in de lucht vervloog. Een 2de aanval - de eerste grote gasaanval - had plaats op 31 januari 1915 op het oostelijk front. In Bolimów, niet ver van Warschau, vuurden de Duitsers 18.000 artillerie granaten af met gifgas op de Russische troepen. Het gebruikte gas was Xylyl Bromide - een soort veredeld traangas - dat door de koude temperatuur niet vluchtig werd, maar als vloeistof op de grond viel. Weg resultaat! Desalniettemin was hiermee de start gegeven voor chemische oorlogsvoering, die nog tot op heden ten dage, gevoerd wordt. Denken we bijv. maar aan het gebruik van Sarin gas in Syrië door het Assad-regime tegen de Koerden. Een ander, toch ook wel impressionant Duits oorlogskerkhof is dat van Vladslo tegen Diksmuide. De begraafplaats bevindt zich in het Praatbos, een drietal kilometer ten noorden van het centrum van Vladslo, nabij de grens met Koekelare. De begraafplaats is rechthoekig en is omgeven door een beukenhaag. Het is een groot groen gazon met daarin de vele kleine grafstenen met de namen van de soldaten. De grafstenen bevatten hoogstens twintig namen per steen. Daartussen staan enkele kruisjes en eiken. Het bevat 25.644 gesneuvelde Duitse soldaten. Beroemd is het ook omwille van de aanwezigheid voor de ingang van de standbeelden 'Het Treurende Ouderpaar'. Dit beeldenpaar is gemaakt door de Berlijnse kunstenares Käthe Kollwitz ter herinnering aan haar achttienjarige zoon Peter Kollwitz. Hij had vrijwillig dienst genomen als musketier en was op 23 oktober 1914 in het naburige Esen gesneuveld. Het graf van Peter ligt vlak voor het treurende ouderpaar. Het originele grafkruisje van Peter Kollwitz staat in het In Flanders Fields Museum. In dit beeldenpaar geeft de kunstenares het verdriet weer bij een moeder en vader (zijzelf en haar man Karl) zoals dat in die tijd en ook later nog gebruikelijk was: de vrouw gebroken en in tranen, de man gebroken, maar wel op de knieën, rechtop, de armen gekruist: een verdriet en gebrokenheid dat je niet mag laten zien. Vele jaren geleden bezocht ik in Berlijn, met mijn vrouw, het Käthe Kollwitz museum. We waren de enigen van het hele busgezelschap die hierin interesse hadden, spijtig genoeg. Käthe Kollwitz is de vrouw van een dokter en als kunstenares beeldhouwt en tekent ze de wereld rondom haar. Wat ons opviel, is dat haar getekende werken - meestal in zwart-wit - vooral somber zijn en de armoede van die tijd vooral in beeld brachten. Ze was duidelijk een geëngageerde kunstenares, die het echter moeilijk had om zich door te zetten in de voornamelijk mannelijke wereld. Aan de geallieerde zijde kan je ook heel wat begraafplaatsen van belang terugvinden. Rond Ieper heb je een hele verzameling kleine Britse, Canadese, Australische en France begraafplaatsen, maar de aandacht gaat veelal naar grotere plaatsen en monumenten. Voor de Britten is dat zeker Tyne Cot nabij Passendale. Het bevat de meeste Britse slachtoffers van het hele Europese vasteland. Achteraan bevindt zich de halfcirkelvormige Tyne Cot Memorial met de namen van 33.783 vermiste Britse soldaten en, in een afzonderlijke apsis, nog eens 1.176 vermiste Nieuw-Zeelanders. Op de begraafplaats zelf liggen 11.957 doden begraven, waarvan 8.369 niet meer geïdentificeerd konden worden. Uiteraard is er ook de Menenpoort in Ieper waar elke dag om 20 u de 'Last Post' wordt geblazen door klaroenblazers van de Ieperse Pompiers. Dit herdenkingsmonument aan de oostzijde van de stad Ieper werd in 1927 door de Britten gebouwd ter nagedachtenis van de 54.900 Britse soldaten die in WO1 sneuvelden. Op de Menenpoort staan de namen van 54.896 vermiste soldaten, onderofficieren en officieren van het Britse Gemenebest. De poort werd ontworpen door Reginald Blomfield en heeft de vorm van een Romeinse triomfboog. Omdat er te weinig plaats bleek te zijn om alle vermisten te vermelden werden degenen die na 16 augustus 1917 sneuvelden vermeld op het Tyne Cot Memorial. Vermisten van Nieuw-Zeeland en New Foundland staan op aparte herdenkingsmonumenten. De stoffelijke overschotten van deze soldaten hebben geen bekend graf en liggen ofwel ergens verloren in de Ieperse velden, ofwel op een oorlogskerkhof rond Ieper met als vermelding op de grafsteen Known Unto God (alleen gekend bij God). Indien een lichaam geïdentificeerd wordt met een naam vermeld op de Menenpoort (of een ander monument voor vermiste gesneuvelden) wordt in principe zijn naam van de Menenpoort weggehaald. Sinds 1928 (uitgezonderd 1940 tot 1944) wordt hier iedere avond, klokslag acht uur door een groep klaroenblazers van de Last Post Association de Last Post gespeeld opdat we niet vergeten hoe zij voor ons streden (Lest we forget ...). Als je nog wat foto's wil bekijken van Tyne Cot en Menenpoort, voel je vrij om de onderstaande link aan te klikken. Ze zijn wel van november 2008, maar alles is bijna onveranderd. http://fotoalbum.seniorennet.be/.../8_no.../galerij_pagina_9 Wat Frankrijk betreft, kunnen we niet buiten Verdun en Vimy Ridge. Maar dit wordt wel de inhoud van een volgende post. Nog een prettige avond.
Diabetes type 2 is aan een ongelofelijke explosieve expansie begonnen, maar ook kanker is een wereldwijde plaag waarmee heel wat gezinnen en families geconfronteerd worden. Over het onderwerp zijn al heel wat boeken geschreven, het ene al wat gecompliceerder dan het andere, maar iemand die er direct mee te maken heeft, zowel als zieke of naaste, weet hoe zwaar het allemaal ingrijpt op het leven. Ikzelf heb het meegemaakt bij mijn echtgenote zaliger en besef nu meer dan ooit, hoe gebrekkig het aanvoelen en het reageren soms was. Het is ongekend terrein en in al dat tasten en zoeken kom je wel al eens op je bek terecht of loop je met je smoel tegen de muur. Je doet je best, maar je hebt soms het gevoelen dat dat niet genoeg is en blijft over met onzekerheid. Onlangs had ik het genoegen om te mogen luisteren naar een uiteenzetting van Silvia Brouwers over een boek dat ze samen met Tine Maenhout had geschreven met de titel: Het is Kanker. Wat nu? De ondertitel is veelzeggend; Wegwijzers langs rode vijvers, verwarrende gedachten en de vele groeten aan het leven. Ik heb het met veel curiositeit gelezen en heb vele situaties herkend, maar toen niet zo goed begreep. Voor wie te maken heeft met kanker zowel als patiënt of als dierbare naaste, kan het een opluchting zijn te weten dat een situatie alhoewel individueel ervaren toch een universeel karakter heeft. Je bent niet alleen en dat is een zekere troost. Ik kan het iedereen aanbevelen en de prijs is niet overdreven. Als alles goed gaat, zie je hierna een foto verschijnen van de kaft van het boek en ook een link naar de uitgeverij Pelckmans waar je nog meer nuttige informatie kan vinden. Link naar uitgeverij Pelckmans : https://www.pelckmansuitgevers.be/het-is-kanker-wat-nu.html
Ja, dus, het is niet goed gegaan. De foto is te groot en het bewerken naar het goede formaat, lukt me nu niet. Maar als je de link aanklikt, dan heb je alle mogelijke informatie die je wenst.
Foto's invoegen zal voor een andere keer zijn, naar alle waarschijnlijkheid.
Hallo daar aan de andere kant van de digitale snelweg. Zaterdag nacht was het weer van dattum: over naar het winteruur. Zondagmorgen met vreugde vastgesteld dat het al wat klaarder was bij het opstaan en dat de automatisering, daar waar nodig, zijn werk had gedaan. Klokken hadden zich in de loop van de nacht aan de nieuwe tijdsnotering aangepast en na een nachtje met 1 uur slapen meer dan de periode tevoren, was het leuk opstaan in de wetenschap dat de donkerte van de vorige dagen een beetje plaats had geruimd voor wat klaarte in de lucht. Sommige van de klokken zijn blijven staan op het zomeruur en tikken toch onherroepelijk verder. Albert Einstein had gelijk, tijd is relatief, want de aangepaste klokken en deze met vertraging tikken onverstoorbaar verder, geven een andere tijdsindicatie en toch blijft een seconde een seconde. De klok boven het keukenblok is er ook zo een, je hoort ze zachtjes tikken en als je kijkt, merk je dat ze een uur voorloopt op het uurwerk aan je arm of de tijdsindicatie op je smartphone. Die zomertijd staat er al te blinken sinds april 2022 en zal daar naar alle waarschijnlijkheid nog wel een tijdje onverstoorbaar blijven tikken tot de batterij leeg is of tot er iemand op een bankje of een trapladdertje wil stappen om de juiste tijd in te stellen. Het kan wachten, maar ik doe het niet meer. Ik stap op geen bankje, noch trapladdertje en zeker niet op een stoel. Een goede vriend heeft het wel gedaan en heeft hierbij na een ambetante val zijn heup gebroken. Ik heb hem zondag gezien en vastgesteld dat het stappen nog niet op het oude peil is. Nou ja, vraag je je af, wie stapt er nu op een stoel om iets in de hoogte te doen? Wel, ik heb het mijn schoonmoeder weten doen op 84 of 85 jaar nog. Een stoel op de keukentafel en dan op de stoel om de lamp van de keuken te kunnen kuisen. We kwamen juist even op bezoek en maakten er uiteraard en opmerking over. Zij vond dat zeer normaal, wij zo niet. Ze heeft dan later haar heup ook gebroken, niet van op een stoel, maar in de nacht op weg naar het toilet. Haar alarmbandje had ze niet aan en ze heeft er een hele tijd gelegen tot ze met veel inspanning toch tot aan de telefoon is geraakt en ons heeft gebeld rond 5 uur in de morgen. Toen we bij haar binnenkwamen nadat we ook de dokter hadden gebeld, zei ze: 'ik stond niet op een stoel, zelle, ik stond niet op een stoel'. Om maar te zeggen hoe het menselijk brein soms rare kronkels maakt.
Vandaag zijn we 31 oktober en zou onze wereld onveilig moeten gemaakt worden door aanhangers van Halloween. Weer zo’n traditie die van Amerika overgewaaid is naar onze contreien en waarop vooral de commerce opgesprongen is. De kleding- en schminkproducten draaien goed en de snoep is populair om uit te delen als men aan de deur komt bellen. Verleden week zondag brachten jonge dames van de HIMMO school mij een ontbijt aan huis. Mooi ingepakt in een kartonnen patisseriedoos en vriendelijk overhandigd door twee ongevaarlijke heksen. Het was een leuk begin van de zondag. Zo'n ontbijtje aan huis mag nog wel meer gebeuren, het is een goede start van de dag en nog gemakkelijk ook.
Morgen is het woensdag 1 november, Allerheiligen dus. In onze cultuur een feestdag van christelijke oorsprong, maar die door velen toch gebruikt wordt om overledenen te herdenken. De bloemenhandelaars zullen weer aan de slag kunnen om de vraag naar chrysanten te kunnen voldoen. Morgen zullen aan de poorten van vele kerkhoven ook handelaars aanwezig zijn om ter plekke hun waar aan te prijzen en te verkopen. Het komen en gaan met bloemen in alle maten en kleuren zal de straten en begraafplaatsen weer levendig maken. Voor sommigen zal het echt beleven zijn van verdriet en herdenking van de overledene, voor anderen dan weer een statussymbool naar de omstaanders toe. Heb je gezien welke dure plant ik hier gezet heb? De mijne was bij de grotere! Het heeft dan niets meer te maken met herdenking maar eerder met, in het goede Vlaams: windowdressing. Heb je mij gezien? Met een beetje geluk zijn de grafstenen opgekuist en ligt alles er proper bij, maar anders riskeert het een puinhoop te zijn. Mijn ouders liggen begraven in een klein dorpje in Bretagne, rond de 800 km van hier. De verhouding ouder-zoon was niet zo schitterend en dat verleden zet me niet aan om die afstand af te leggen om hun grafsteen schoon te maken en van bloemen te voorzien. Gelukkig is er een man die op regelmatige wijze het graf gaat onderhouden en het van verse bloemen voorziet. Een zorg minder voor mij en toch iemand die hen bezoekt.
Dit jaar zal ik thuisblijven van de verschillende kerkhoven waar ik gewoonlijk op bedevaart ging. Mijn oude mentor, Pastoor Theo, zal in Hekelgem het moeten doen zonder mijn bezoek, net als mijn tante en nonkel in Ekeren, ook mijn schoonouders in Wolvertem en wat familieleden en vrienden van hen daar, zullen het dit jaar moeten stellen zonder mij. Ook mijn vrouwtje, Gaby, zal mij daar moeten missen, op de strooiweide. Ik heb het haar gezegd. Ze kijkt me aan vanaf de muur met haar zachte glimlach - het bulderend lachen was mijn werk - en laat me weten dat het goed is zo. Het is allemaal zo onwezenlijk. Ik weet, het was haar wil, en ook de mijne: gecremeerd worden en dan verstrooid. Zonder te veel poespas, in alle eenvoud, maar ik zou ze nog zo graag eens in mijn armen willen nemen of wegduiken in de hare. Ik was niet de man van lijfelijk contact in tegenstelling tot haar. Ik heb het moeten leren: neem me eens vast, was een uitnodiging die ze vanaf het begin stelde tot ik begreep dat ik het zonder vragen ook mocht. Ieder heeft zijn rugzak van het leven mee en daaruit moet je te zware elementen trachten weg te gooien om ze te vervangen door lichtere, plezante dingen. Het neemt een heel leven in beslag en het is niet altijd duidelijk wat en wanneer aan vervanging toe is. Je blijft met vragen zitten: heb ik genoeg gedaan, had ik niet beter kunnen zijn. Existentiële vragen waarop meestal geen antwoord is of komt, in welke bochten je je ook draait. Had ik dit of had ik dat, zijn uit het verleden en het antwoord blijft in de stilte. Spiritueel voel ik haar ziel dicht bij mij in de wetenschap dat we beiden deden naar best vermogen. Dat kan een bezoek aan een graf niet verbeteren.
Ik wens jou, aan de andere kant van de digitale lijn, een rustig, vertrouwvol Allerheiligen, in verbinding met diegenen die je dierbaar zijn.
Door omstandigheden van familiale aard beëindigde ik mijn studies aan het toenmalige Hoger Instituut voor Handelswetenschappen in de Van Aertstraat in Antwerpen en zocht ik tewerkstelling om wat centjes bij te verdienen. Met aanbeveling van de directeur mocht ik mij aanmelden bij o.a. de firma Chiquita bananen en een ander bedrijf voor sinaasappelen waarvan de naam mij nu even ontgaat. Het waren sollicitaties voor een betrekking in de boekhouddienst en dankzij de directeur waren de voorwaarden niet zo slecht, maar toen trok een kantoorbaan mij echt niet aan. Er was blijkbaar geen peper genoeg in de aanbieding. Het werd dan maar een verzekeringsmaatschappij in het Antwerpse, de Belgische Lloyd. Het sprak me wel aan want ik kon dan prospectie doen, klanten zoeken en verzekeringen afsluiten; een niet zittende job blijkbaar. De realiteit was even anders echter. Onder de norm van stage, moest ik aan een bureel plaatsnemen en een schrijfmachine bedienen om allerlei documenten in te vullen, te dupliceren enz.… Dupliceren gebeurde nog met een toestel op basis van alcohol, het fenomeen stencil zou ik pas later ontdekken bij het opstellen van proces-verbalen bij de opsporingsdienst van de douane. Dat is toch wel enkele jaren later. Het zal zijn dat mijn werktempo niet zo hoog lag of niet performant genoeg was, maar eind 1964 kreeg ik er mijn ontslag bij een reorganisatie, net op het moment dat ik het volgende jaar mijn legerdienst zou moeten vervullen! Dat vormde uiteraard een probleem om een nieuwe werkgever te vinden; het aanwerven van iemand die dan voor een jaar zou verdwijnen om soldaatje te gaan spelen, is niet aanlokkelijk voor een werkgever. Hij zou een bijkomende tijdelijke aanwerving moeten doen om het werk toch gedaan te krijgen, deze tijdelijke kracht moeten ontslaan bij het einde van de militiedienst voor een werkkracht die hij niet kent!? Een dilemma toch? Ik stond dus op straat en de familiale omstandigheden waren er zeker niet beter op geworden, een oplossing drong zich dus op. Het was het moment waarop er reclame werd gemaakt om beroepsvrijwilliger te worden voor 3 jaar. Bij afzwaai, zou je 100.000 Belgische frank ontvangen, hetgeen met de belastingaftrek toch wel 80.000 BF ter beschikking zouden blijven. Voor een jonge man toch wel interessant. Na de driedaagse op Klein Kasteeltje in voorbereiding van de militiedienst, volgde er nog een om een plaats aan te vragen als beroepsmilitair. Ooit bezat ik foto's van deze passages, maar die zijn verdwenen in de bijzondere zorg die mijn ouders voor hun zoon overhadden. De psychische en fysische testen waren oké - alhoewel het fysische, kantje boordje was omdat ik niet zo graag liep en uithouding dus ook mijn ding niet was - en dus mocht ik mij aanbieden in Brussel in de Geruzet kazerne voor de inlijvingsrituelen op 25 januari 1965. We werden geconfronteerd met de reglementen en ik herinner me verschillende keren 'dood met de kogel' verstaan te hebben, maar ik weet in geen jaren meer exact waarvoor. Zo stonden we in de voormiddag van de tweede dag in een lange rij te wachten aan een deur in een gang, terwijl in de kamer 7 man stokstijf stonden met ontbloot bovenlijf. Aan de linkse kant een dokter in witte jas, net als aan de rechtse kant, beiden een spuit in de hand. De linkse dokter spoot in het linkse schouderblad, terwijl de rechtse dokter hetzelfde deed, maar dan in het rechtse schouderblad. Zo gingen ze naar elkaar toe en ontmoetten elkaar bij de middelste rekruut, waar door een of ander geklungel een van de naalden afbrak. Tot grote ontsteltenis van de eerste die aan de gangdeur stond te wachten en in zwijm, viel tot nog grotere ontsteltenis. Ik heb een andere perceptie van leuk zijn! De inspuitingen zelf waren niet zo leuk en stijve schouders waren het gevolg met alle ongemakken van dien. Het was ook de eerste kennismaking met de metalen militaire bedden, per 2 opeen gestapeld, in een gezamenlijke kamer. Voor jongens van onze tijd was dit een probleem van privacy, maar dat woord kenden we niet, en het op een kamer slapen zorgde wel wat voor ongemakken, vooral omdat er toch kerels waren die een zeer preutse opvoeding hadden gehad. Trouwens voor allen van ons was het niet evident om je uit- en om te kleden in aanwezigheid van anderen. De enige uitzonderingen waren diegenen die voetbalden en na een match samen onder de douche gingen. Zij hadden geen problemen of zichtbaar toch minder. Dit zou voor velen een lange weg van aanpassingen worden en ook van het vinden van middelen die toch een zekere vorm van privacy inhielden. De volgende episode zou zich dan afspelen in de kazerne Majoor Blairon in Turnhout, maar dat is voer voor een volgende blogbijdrage. Tot lees, hoop ik dan.
Op sommige momenten in het leven komen herinneringen opduiken die een andere wending geven aan het dagmoment. Sommigen zeggen dat je niet met en in herinneringen moet leven, dat je het verleden achter je moet laten en dat je maar in het heden moet vertoeven. Toch is kennis van het verleden onontbeerlijk om het heden te verstaan. Na de nederlaag van Napoleon in Waterloo in 1815 werden bijv. door het Verdrag van Wenen de grenzen van onze gebieden hertekend en kwam een autonoom België tot stand waarbij Limburg spijtig genoeg in twee werd verdeeld. Zoniet, was Toon Hermans een Belg geweest! De deelname van het Ottomaanse Rijk (Turkije met uitbreidingen) aan WOI aan de zijde van de Duitsers, had tot gevolg dat al in 1916 de Brit Mark Sykes en de Fransman François Georges-Picot het grondgebied hertekenden en de Koerden verdeeld werden over Turkije, Iran, Irak, Syrië en Armenië. De PKK in Turkije en zijn gewelddadige verzet van over enkele jaren geleden is hiervan een gevolg. Koerden zijn met velen, verdeeld over die verschillende landen, hebben een eigen taal maar geen eigen staat. Een toffe situatie is dan toch wel anders. De onenigheid, laat staan vijandigheid, tussen de Balkanstaten, dateert al van voor de Eerste Wereldoorlog. Men moet er het goed gedocumenteerd boek Europa (deel 1 en 2) van Geert Mak maar eens bijnemen om dit te kunnen plaatsen naar vandaag. Vandaag de dag worden we geconfronteerd met geweld en oorlog in Oekraïne en in Israël. Ook deze conflicten vinden een oorsprong in het verleden. Toen James Balfour in 1917 een brief schreef aan Lionel Walter Rothschild, had hij zeker niet in gedachten dat het schrijfsel bekend zou worden als de Balfour Declaration en dat het de aanleiding zou worden voor de vestiging van een vrij Israël. De rest is dan geschiedenis. Ook Oekraïne heeft een bewogen geschiedenis achter de rug. Het land wordt al tienduizenden jaren bewoond en kende in de loop van zijn geschiedenis vele bezettingen waardoor het tot verschillende rijken behoorde. Eind jaren 1700 werd het verdeeld tussen het toenmalige Rusland en Polen, om tenslotte helemaal opgeslokt te worden te worden door buurman Rusland. In 1917, bij de Russische Revolutie, werd even gehoopt op een autonome staat Oekraïne, maar de Sovjet-Unie palmde het land in tot zijn ineenstorting in 1991. Tijdens de Tweede Wereldoorlog, koos Oekraïne de kant van Nazi Duitsland en toonde zich niet van de mooiste kant in de bestrijding van de Russische bevolking. Dit is o.a. ook een reden waarom op 24 februari 2022, het Russisch leger het land binnenviel om het zogezegd de de-nazifiëren. Zo heeft iedere geopolitieke beslissing uit het verleden en nu zijn impact op het heden. We moeten dus wel in het verleden graven om het heden te verstaan. Om het bos door de bomen te herkennen, moeten we weliswaar niet verdwalen in de sombere krochten van de catacomben, maar verdient het de aanbeveling om wat informatie te verzamelen bij bronnen die betrouwbaar zijn. Heel wat boeken werden geschreven en ook goede uiteenzettingen door o.a. de Universiteit van Vlaanderen op kanalen zoals YouTube kunnen heel wat leren over hoe de geschiedenis ons heden bepaalt, zodat we op een rationele manier kunnen nadenken, meepraten en meewerken aan een betere toekomst. Daarvoor alleen al zijn herinneringen dierbaar.
