Acer Palmatum Volubile , bonsai werd zijn redding .

Ja, ergens midden de jaren ’80 kocht ik mij een plantje van zo 1 m lengte met een stammetje van ongeveer 1 cm dikte zoals er zo vele staan op een kwekerij . Acer Palmatum Volubile is een Japanse esdoorn die goed zon verdraagt , terwijl de meeste esdoorns houden van een standplaats met half schaduw . Die had ik mij aangeschaft met het doel deze aan te planten in onze voortuin die op het zuiden is gericht en dus veel zon zou krijgen . Jaren groeide de esdoorn daar , was spectaculair van uitzicht in de herfst door zijn wonder mooie herfstverkleuring . Nooit gedacht dat dit ooit nog eens een bonsai zou worden .

De boom had een mooie habitus , 2,50 tot 3 m hoog en onderaan een stamdiameter van wel 5 cm . toen de verwelkingsziekte “ Verticillium Albo – Atrum “ toesloeg . Een groot deel langs ene kant van de boom , ja een ganse grote tak was verloren , eerst werd die tak zwart van kleur en daarna verdroogden de bladeren ( de typische symptomen van de verwelkingsziekte ), de boom was volledig uit zijn evenwicht . Bij ondervinding weet ik dat aangedrukte aarde mede oorzaak kan zijn van die verwelkingsziekte en na het volledig wegsnoeien van de dode tak besloot ik de boom uit te graven om hem zo nog een kans te geven om te overleven en de boom te redden , alle aarde werd van de wortelkluit verwijdert en de boom werd ingesnoeid en opgepot in een nieuw luchtig grondmengsel .

De stam werd ingekort tot op drie takken op 30 cm boven de wortelvoet . De boom kreeg dan de nodige rust om te bekomen en te herstellen van de ingreep .Het volgende jaar werden die drie takken bedraad en omhoog gebogen om zo een kruin te vormen , Op die gesteltakken werden dan in de volgende jaren takken bij gekweekt en ook bedraad en in de goede groeirichting gezet waarna ook de fijnere vertakking volgde door tijdig de boom te trimmen , d.w.z. wanneer de knoppen opengaan komen er drie groeipunten te voorschijn en als u de middelste groeipunt onmiddellijk wegneemt krijgt u korte internodieën ( dit is de afstand tussen twee takken - groeipunten ).Wacht u een paar dagen vooraleer een groeipunt weg te nemen bent u onherroepelijk te laat en zal de indernodie te lang zijn en kunt u na verharding van de nieuwe tak alles wegsnoeien en de volgende groei afwachten om opnieuw te beginnen .Daarom is dan op dat moment dagelijkse controle nodig om de boom te trimmen . Bepaalde soorten Japanse esdoorns hebben twee groeimomenten in één seizoen en andere maar één groeimoment , onder dit laatste valt de Acer Palmatum Volubile . Ieder jaar na uit uitlopen en verharden van de bladeren neem ik al de grootste bladeren weg ( steeltje laten staan ) om zo licht en lucht ( zon ) binnen in de boomkruin te krijgen en binnenin taksterfte te vermijden .De boom maakt dan nieuwe knoppen aan gereed voor volgend jaar ! Zo blijft de boom dan het ganse jaar tot de mooie herfstkleuren verschijnen en de boom van groen , mooi rood wordt .Kagami Sjiko schreef eens :” Hoe benijdenswaardig mooi worden esdoornbladeren juist voor ze sterven “! Waarna de bladeren afvallen en het silhouet , de naakte boom te voorschijn komt . In Japan stellen ze loofbomen in hun wintersilhouet ten toon , zo zie je beter de opbouw van de boom terwijl als hij in blad staat de takkenstructuur meer verborgen blijft .Zo heb ik die Acer Palmatum Volubile kunnen redden en prijkt hij al vele jaren tussen mijn bonsaicollectie !

Creatie van bonsai - Alnus Glutinosa - Zwarte Els .

Ik plantte een zwarte els ( jong boompje) met 1.5 cm stamdiameter onderaan de boom en 1.80 m hoog in onze tuin in 1980 .Wij lieten de boom daar volwassen worden tot een aan de wortelvoet 10 cm diameter en hoger op de stam had de boom 6 cm diameter . De boom was ongeveer 5 m hoog geworden . Met bonsai was ik bezig vanaf 1984 en in 1990 trok de wortelvoet van die bewuste els mijn aandacht , een mooi open gespreide voet met mooie gestelwortels .” Zou ik van die els een bonsai kunnen maken” was de vraag . Ik ging de uitdaging aan in april 1990 .

De stam werd schuin doorgezaagd juist boven de onderste tak die zich 30 cm boven de grond bevond . Later zou ik die onderste tak ( 1cm dik ) bedraden en omhoog richten om er de top , verlengde van de stam van de bonsai van te maken . Terwijl de boom stevig verankerd was met de grond in onze tuin maakte ik de stam hol ( saba-miki ) ,alle kernhout werd verwijderd tot ongeveer één cm van de bast om de boom nog zijn stevigheid te laten behouden . De nu holle stam werd ingesmeerd met vaseline om het hout te beschermen tegen de weersinvloeden en om het rotten tegen te gaan . Mijn persoonlijke mening is dat insmeren met vaseline een natuurlijker uiterlijk geeft aan dood hout bij loofbomen , beter dan het insmeren met het bekende jin-product die een te witte kunstmatige indruk nalaat , dit past beter bij bonsai uit naaldbomen .

Daar de boom reeds 10 jaar voluit had mogen groeien in volle grond was ik de mening toegedaan dat de boom een enorm wortelgestel moest hebben . Langs de zuidzijde van de stam werden alle wortels met een spade doorgestoken op ongeveer 25 cm van de stam , dit voor de helft van de wortelkluit , ook langs de onderzijde werden de wortels doorgestoken en de enorme penwortel weggezaagd . Potgrond gemengd met kiezelsteentjes werd aangebracht tussen de aanwezige gestelwortels om zo de groei van fijne haarwortels te bekomen . Zo bleef de boom één jaar staan waarbij de aangebrachte potgrond gedurende dat jaar altijd vochtig werd gehouden om de eventuele nieuwe haarwortels in leven te houden en verdrogen te voorkomen . Gedurende dit jaar ontwikkelden zich zeer vele knoppen op de stam en de naar omhoog gebogen zijtak die verlengde stam werd . Els loopt zeer gemakkelijk uit op het oude hout . Na selectie van de knoppen kweekte ik gedurende dat jaar de gesteltakken die ik omlaag boog en met een bonsaidraad vast pinde in de tuingrond . Na dat jaar werd in het volgende voorjaar langs de noordzijde van de stam de wortelkluit bewerkt zoals de zuidzijde na eerst gepolst te hebben hoe de situatie nu was op de zuidzijde . De boom had zeer goed gereageerd op de ingreep en een mooie kluit haarwortels aangemaakt langs de zuidzijde . Het daarop volgende jaar ( 1992 ) werd de boom uitgegraven nu ik zeker was van zijn overlevingskansen . Was dat een heerlijk moment ! De bonsai in wording werd opgepot in een bonsaischaal . Na het kweken van de gesteltakken werd er voor fijnere vertakking gezorgd , de boom kreeg langzaam maar zeker met de jaren een beter uiterlijk . Door lenticellen op de stam is de schors anders dan bij andere bomen . Bloemen en de typische vruchten heb ik aan de els tot heden nog niet gehad . Bonsaischaal in schaal met water zetten gedurende het groeiseizoen want els vraagt veel water !

* Elzen behoren tot de familie van de berken . De Alnus is bladverliezend , meestal zijn de winterknoppen gesteeld en blauw-paars van kleur . De Alnus Glutinosa verkiest moerassige groeiplaatsen of langs waterpoelen . De wortels groeien langs de oppervlakte . Typisch aan elzen is dat de wortels in symbiose leven met mychorizen . Aan de wortels zitten wortelknolletjes die deze bacteriën bevatten deze kunnen de stikstof die zich in de grond bevindt binden en gebruiken .

Zwarte Els met aangepaste bladgrootte dit na bladsnoeien .

Carpinus - Haagbeuk . .

Beuken en haagbeuk worden nogal dikwijls met elkaar vergeleken , nochtans behoren zij niet tot dezelfde familie . Beuken behoren tot de familie Fagus en haagbeuken ( Carpinus ) tot de berkenfamilie Betulacea . De Engelse benaming is Hornbeam .

In hun wintersilhouet zijn beuken te bekennen aan hun zeer spitse , bruine knoppen terwijl haagbeuk eerder een kleine stompe bruine knop heeft . In de lente is het blad van de haagbeuk getand . In de winter behoud Fagus zijn blad terwijl de Carpinus zijn bladeren vroeger laat vallen .

Voor bonsai zijn de Carpinus Betulus ( Europese haagbeuk ) , de Carpinus Laxiflora de Carpinus Coreanum en de Carpinus Turczaninowii uitermate geschikt .

Alle Carpinus soorten op leeftijd hebben een licht gegroefde schors terwijl de Carpinus Turczaninowii een zeer mooie opvallende licht grijze schors heeft met gekleurde strepen en prachtige gele-oranje kleine bladeren in herfstkleur .

Een standplaats in de ochtendzon en verder gefilterd licht is aangewezen .Oppassen voor uitdroging , tijdig voorzien van water . Oppotten in pure acadama . Pinceren gebeurt het best bij de eerste groei en bij de tweede groei is het aangeraden de scheuten te laten uitgroeien tot zes blaadjes waarna dan kort teruggesnoeid wordt op twee bladeren . Gedurende de vroege zomer mag men de zwaardere oudere takjes uit de top uitdunnen om zo een evenwichtigere groei te bekomen en te vermijden dat de onderste takken mindere groei vertonen .Bijna alle stijlen zijn toepasbaar bij haagbeuken . Indien geen goede standplaats kan meeldauw de kop opsteken .

Carpinus Betulus wordt veel aangeplant voor hagen .

Fagus Sylvatica - Beuk als bonsai .

In mijn startperiode ( 1984 ) zag ik op een kwekerij een beukenboompje van zo’n 70 à 80 cm hoog met een stamdiameter van ongeveer 3 cm . Controle in de aarde naar de gestelwortels leverde een mooi gespreid wortelgestel . Eén minpunt was de verdikking halverwege de stam op het punt waar de stam zich in drie stammen splitste . Ik had dus van bij de start een relatief goede basis om daar een mooie bonsai uit te maken !

Vooreerst werd één stam onmiddellijk weggehaald en de aanwezige gesteltakken werden bedraad en in de goede groeirichting gezet ( open gespreid ) Oude beuken in parken of bossen hebben een mooie habitus , dit inspireerde mij voor de vormgeving . Na verloop van tijd nam ik ook de andere gesplitste stam weg zodat de meest rechte tegenover de onderstam overbleef . Met een tweede stam weg te nemen kon ik ook wat van de verdikking wegnemen op de stam . De grote wonde zat achteraan op de stam en was van op de voorzijde niet te zien , met de tijd zou die wonde wel mits goede verzorging overgroeien met callus . Ik had nu een beukenboompje die mij reeds voldoening bezorgde . Met groei en snoei en bedrading kon de boom alleen maar beter en mooier worden . Oude beuken in de vrije natuur laten door hun eigen gewicht hun takken zeer laag hangen , ook om hun stam te beschermen tegen felle zonneschijn want beuken kunnen niet tegen felle zon op hun dunne schors ( verbranding ) . Toch opmerkelijk hoe de plant voor zichzelf zorgt , ook dat is een reden dat het droge blad gans de winter aan de beuk blijft , tot zeer kort voor de knoppen gaan zwellen en nieuw loof te voorschijn komt . Bladeren geven immers schaduw op de stam van de beuk en zo verkomt de boom verbranding op zijn stam . Ik wilde ook eerst geïnspireerd door die oude beuken de takken omlaag zetten onderaan de boom , wat ik dan ook effectief deed , na een paar jaar zo groeien gaf dit mij geen mooi silhouet aan het geheel . Ondertussen was de onderste tak onderaan links van de boom door groeien dikker geworden , toch wel een dikte van anderhalve centimeter en om die nu terug omhoog te zetten was dit niet zo vanzelfsprekend . Eerst werd de betreffende tak met raffia omwonden , met dikke bonsaidraad gespalkt langs vier zijden in lengterichting van de tak , alles opnieuw omwonden met raffia , nu opnieuw bedraad en de tak dan maar terug omhoog gebogen . Dit gaf een veel beter resultaat aan het geheel , hopende dat die bewuste tak niet gebroken was door het buigen . Zo bleef de boom enkele jaren doorgroeien en werd de onderste tak gefixeerd in de betere groeirichting . Na het verwijderen van de bedrading en de raffia ( na toch wel een jaar of vier ) was de tak gaaf en bleef hij in de gezette richting staan . Ik vind dat loofbomen mooier en beter staan met de takken iets omhoog gericht . Bij naaldbomen kan men extremer tewerk gaan en kunnen takken in een scherpe hoek drastisch naar omlaag gezet worden . Nu ben ik nog altijd aan het kweken van fijnere vertakking die de bonsai alleen maar ten goede zal komen !

*Beuk in de natuur kan wel een paar honderd jaar oud worden en ongeveer een hoogte van 35 à 40 meter bereiken . Heeft een statige verschijning en rechte stam waardoor bijzonder geschikt hout oplevert voor verwerking in de meubelnijverheid en ook veel gebruikt wordt als brandhout voor de open haard . De Japanse beuk , de Fagus Crenata ( bonsai met wit – grijze stam ) heeft een iets spitser blad . deze soort komt veel voor bij ingevoerde bonsai uit Japan . Is langs hier te koop in de gespecialiseerde kwekerijen en bonsaihandel .

Foto na de eerste vormgeving . Twee stammen weggenomen op het punt waar de twee tweede takken links en rechts samenkomen .