" WERK " -2005
Uitgeverij : Houtekiet
paperback , 416 pag.
ISBN 9789052408644
'Sommige mensen zijn lief,' zeg ik, 'andere niet.' 'Ja,' zegt ze, 'sommige mensen zijn lief en de mama is een sommige mens.' 'Dat is waar,' zeg ik. Het blijft weer een tijdje stil en dan vanuit het niets: '... en papa is een slechte mens.'
Ik schrik van zoveel inzicht. 'Ah ja... papa is een slechte mens want papa heeft toch slechte ogen?' Blij met deze uitleg, doe ik er een schep bovenop: 'Papa is ook een valse mens,' zeg ik, 'want papa heeft valse tanden.' 'Ja,' zegt ze, 'papa is een valse en een slechte mens... maar ook wel een beetje een sommige mens.'
***
"WERK " heet het boek van Josse De Pauw, wat ironisch bedoeld is uiteraard. Want Josse De Pauw schrijft al fluitend, de woorden vallen simpelweg uit zijn mouw. 'Schrijven is geen hard labeur,' zegt hij zelf. Je merkt het ook aan zijn zinnen: ze lopen gesmeerd, op wieltjes, als een trein, elke zin trekt vanzelf de volgende mee. Zoals een standbeeld reeds in een steen kan zitten en te voorschijn komt als de overbodige stukken worden weggekapt, zo staan de zinnen van Josse De Pauw al op het witte papier, hij hoeft ze enkel nog neer te schrijven.
Werk is een veel bekroonde bundeling van notities, aanstekelijke beschouwingen, dagboekfragmenten, theaterstukken en verhalen over van alles en nog wat: over de pientere logica van zijn opgroeiend dochtertje Hanna, over een sprekende aardbei, over Japan en Mexico,over zijn belevenissen met Boken Bruine Suiker, over zijn avonturen met Radeis, over zijn ontmoeting met Richard Dreyfuss of Archie Shepp en over zijn schijnhuwelijk. Eén ding hebben ze gemeen: zelfspot, droge humor en stilistisch meesterschap.
'De versplintering van Werk beantwoordt perfect aan hoe ik leef en hoe schrijven deel uitmaakt van mijn leven,' zegt De Pauw.
Werk is het om je reiskriebels te onderdrukken wanneer De Pauw het over verre landen heeft :Mexico, Curaçao, Frans Guyana, de Verenigde Staten, Algerije en natuurlijk Japan, het geboorteland van zijn vrouw Fumiyo. Voor iemand die niet graag reist, kan hij er verdomd verlokkelijk over schrijven. Vanop een terras, vanuit een hotelkamer, vanonder een boom beschouwt De Pauw het toneel voor hem en beschrijft net die handelingen en anekdotes die inzicht geven in de cultuur van het land. Zoals een glimlach meer zegt dan een dankwoord, een knuffel meer deugd doet dan een troostend woord, zo schrijft De Pauw. Tussen de regels staat altijd zoveel meer. Met een kwinkslag., een opmerking tussen neus en lippen,een welgemikt eufemisme: 'Een zigeunermeisje dat kreupel op het koude asfalt haar geld verdient, stopt eventjes met werken, springt op en kijkt het jongetje nieuwsgierig aan.' Andere columnisten kunnen wat dat betreft nog van hem leren.
Werk is het om te weerstaan aan de personages in deze roman. Aan Boken, die vanwege geldgebrek in de boekhandel gedichten die hij mooi vindt ter plekke uit zijn hoofd leert. Aan Droeven, die - zoals zijn naam al doet vermoeden - gebukt gaat onder een melancholie zo hoog als een appartementsgebouw, aan het dienstertje in Cayenne dat haar tanden bloot lacht en zegt 'Le temps passe vite!' En natuurlijk aan Hana, wijsgeer van drie jaar oud en dochter, oogappel, kwelgeest, hartendief en donderwolk van Josse De Pauw,belichaming van het eeuwige kind in de vader zelf.
ACTEUR - REGISSEUR - SCHRIJVER. -Het zijn drie situaties die hem heel erg bevallen en die hij alledrie in stand houdt.
,,Ik hou heel erg van het theater, waarbij je een langere tijd met een aantal mensen peutert in een onderwerp, iets ontwikkelt en dat ook nog eens elke avond live op de scène brengt, met die directe respons van het publiek. Dat ligt zeer kort bij mijn aard. Dus zal ik snel zeggen: dat heb ik nodig.''
,,Schrijven is alleen aan een tafel gaan zitten en zien wat er kan gebeuren. In zijn resultaat is dat ook één op één. Het is een heel ander contact, dat merk ik aan de mensen die mij op het schrijfwerk aanspreken. Iemand is alleen geweest met je boek, waarin jij je gedachten hebt neergeschreven. Dat is een veel intiemere band dan met een publiek dat geapplaudisseerd heeft.'' Ik ben met literaire avonden als Behoud de begeerte en Geletterde mensen , onder meer naast Kees Van Kooten, een paar keer succesvol geweest, maar ik besef ook dat het te maken heeft met de aard van mijn teksten en de manier waarop ik die breng. Toch voel ik me meer en meer schrijver. Het wordt meer en meer een solide deel van mijn werk.''
,,Daarnaast heb ik ook gefilmd en film kan zowel de hemel als de hel zijn. Het is een heel andere toestand dan het theater. Je hebt er minder in de pap te brokken. Ik doe het minder nu, ben er kieskeuriger in geworden. Ik probeer zo vaak mogelijk de hemel te treffen, maar het is zeker iets waar ik graag in verkeer als het op zijn best is.''
Dan is er "Nog" , zijn nieuwe bundel schrijfsels.Want zoals hij elke vierkante centimeter van het toneelpodium beheerst, elke vierkante centimeter van het filmscherm, zo ook elke vierkante centimeter van het schrijfpapier.
Dat bewijst hij telkens weer in zijn korte stukken, die van een à twee pagina's, wanneer elk gaatje optimaal benut moet worden. Ware Josse De Pauw voetballer geweest, hij had in de spits gespeeld.
'Werk is een ontzettend grappig boek. Het leukste wat ik sinds lang gelezen heb.'
Tom Lanoye
Josse De Pauw-1952
Josse De Pauw (1952) studeerde aan het Koninklijk conservatorium te Brussel en was medeoprichter van de theatergroep Radeis en het kunstenaarscollectief Schaamte, de voorloper van het huidige Kaaitheater. Sinds september 2000 is hij artistiek leider van HETNET in Brugge, waar hij zijn theaterwerk presenteert. In 2000 ontving hij de Océ prijs voor zijn opmerkelijke artistieke prestaties. Hij wordt in het seizoen 2005-2006 interim artistiek leider van het Toneelhuis. Naast theatermaker is hij ook schrijver en regelmatig te zien op televisie en in film. Zijn toneelteksten, journalistieke en literaire stukken verschenen in de bundel Werk.
|