4. Democratiexml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

Omdat in om het even welk politiek systeem in de geschiedenis, de leiding altijd in handen is geweest van een min of meer kleine groep, soms zelfs maar van één persoon, werd in feite de hogere stand, die mede instond voor de financiering van de staat (en zijn vele oorlogen) altijd geprivilegiëerd. De ‘lagere standen’ waren overgeleverd aan de xml:namespace prefix = st1 ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:smarttags" />goodwill van de hogere. Dit overgeleverd zijn ging van slavernij (waarin mensen gekocht en zelfs gedood weren volgens de willekeur van de ‘heer’), tot toestanden waarbij een relatieve welvaart ook deel werd van de ‘kleine(re) lui’.

Pas sinds de Grieken is een tendens ontstaan om het hele volk te betrekken  bij de leiding van het land. (1) In de moderne tijden kwam het idee van mederegeren door het volk eerst in Engeland tot leven. Het algemeen stemrecht kwam pas aan bod in de 20^e eeuw.

Er zijn ook verschillende vormen van democratie, maar in het Westen werd dit algemeen een ‘vertegenwoordigende’ democratie, waarbij ‘verkozenen van het volk’ de opdracht ontvangen de wetgevende macht uit te oefenen. Politieke partijen vormen het kader waarbinnen het volk zich organiseert om de verkiezingen te kunnen uitvoeren en programma’s op te kunnen stellen en na te treven.

Democratie zal daarom, zoniet de beste, dan toch een mogelijke organisatie van de staat uitmaken waarbinnen hogerbeschreven hoofdtendensen van liberalisme en socialisme kunnen werken en tot resultaten leiden. Een golfbeweging zal waarschijnlijk altijd een wisselend overwicht behelzen dat dan telkens weer door een reactie wordt omgebogen naar het overwicht van de andere tendens. Zo zal het failliet van het neoliberalisme dat we nu (2008-2009) meemaken waarschijnlijk een periode inluiden waarbij de controle, de regulering, de ‘herverdeling’ (2) weer meer aan de orde zullen zijn.

Men kan zich uiteraard afvragen of d. nu de beste vorm van staatsbeheer is. Dit wordt alvast in de feiten tegengesproken in bijna heel Azië (behalve de Oostelijke en de Westelijke uiteinden : Japan en Turkije en Israël). In Afrika bestaan dan weer veel democratiën ‘bij naam’, maar weinig echte (ZuidAfrika ?...). In het Westen daarentegen is d. vanzelfsprekend. Toch wordt daar ook de d. niet als alleenzaligmakend beschouwd. Iedereen kent wel de boutade van Churchill : ‘Democratie is de beste van alle slechte regeringsvormen’ (uit het hoofd geciteerd).

Dat er intussen sleet op de d. zit is voor mij een zekerheid. Zoals elke organisatie ondervindt ook deze wijze van staatsbeheer, met name in de politieke partijen (die ergens onvermijdelijk schijnen) de nadelen van lang te bestaan : oeganisatie wordt vaak ‘overorganisatie’, macht wordt vaak machtswellust of een variatie op dat thema, het vergaren van geld, noodzakelijk om gelijk welke organistaie te laten werken, wordt te gemakkelijk een doel op zich, een begrijpelijke en aanvaardbare vorm van ‘ervan leven’ wordt dikwijls een vorm van ‘rijk worden’ die hoofdzaak wordt in de plaats van het partijprogramma enz...

Ik zie geen betere vorm van staatsbeheer, maar vind wel dat de burger meer en meer het reilen en zeilen van de partijen moet zien te volgen, te bekritiserren en zo nodig en zo mogelijk positeif te beïnvloeden. Zij zullen zelf moeten uitvinden hoe ze dat best doen.

(1)   Alhoewel toen de laagste standen nog niet in aanmerking genomen werden.

(2)   Er zijn uiteraard andere vormen van organisatie van de staat denkbaar dan het vigerende model van de natiestaten. Gaande van familie- en stamverbanden tot een wereldregering die met allerlei onderverdelingen heel de wereld regeert. De studie van deze evolutie zou zeker een interessant onderwerp zijn.