Over filosofie en fotografie Afwisselende teksten over filosofie en fotografie en teksten met een knipoog.
19-04-2006
Ik zie , ik zie wat jij niet ziet........ dus bestaat het voor jou niet! Deel 2
De wekker , uit mijn vorig verhaal ( deel 1 ), staat nog steeds moederziel alleen in de woestijn. Niemand hoort hem, maar wacht even, dan ziet niemand hem ook. En nu zijn we bij George Berkeley ( 1685 - 1753 ). aangeland. Hij is bekend en belangrijk geworden in de filosofie wegens zijn ontkenning van het bestaan van de stof . Zijn filosofie is zogezegd antimaterialistisch. Hij beweert daarmee , dat stoffelijke voorwerpen uitsluitend bestaan , doordat zij worden waargenomen: samengevat in zijn beroemd geworden uitspraak: Esse est percipi = Bestaan is waargenomen worden!!! Tegen het bezwaar , dat in dat geval dus onze wekker ophoudt te bestaan , voerde hij aan , dat God altijd alles zag en zo onze wekker zijn bestaan te danken heeft dat hij door God , buiten ons om , altijd wordt gezien. Dit was volgens hem een gewichtig bewijs voor het bestaan van God. Ronald Knox heeft Berkeley's theorie kernachtig weergegeven in het hierna volgende vers: Er was eens een jongmens , dat zei: " God vindt het natuurlijk vrees'lijk zot, als hij merkt , dat deze straat nog altijd maar bestaat, terwijl niemand haar gadeslaat."
Antwoord:
Waarde heer, uw verbazing is zot: Ik ben het , die haar gadeslaat, en daarom is het dat die straat nog altijd maar bestaat , gezien door uw dienaar , God.!
Dit alles lijkt ons vreemd en zeer ver gezocht . Maar Berkeley voert zeer scherpzinnige argumenten aan voor zijn standpunt waarbij het probleem van de verhouding tussen lichaam en geest ( het mind-body probleem ) een dominante rol speelt Ook bij de hedendaagse denkers is dat nog nooit echt helemaal in kaart gebracht en of dat al ooit zal lukken? In ieder geval zet Berkely in zijn geschrift van 1713 " De Dialogen van Hylasen Philonous " zijn opvatting op indrukwekkende en scherpzinnige wijze uiteen. U zult er versteld van staan. Meer daarover de volgende keer in deel 3. Maup
De wekker als ratelende in de woestijn!?!? ( deel 1)
Midden in de Sahara staat een wekker. Rondom geen enkel levend wezen te ontdekken. Hij staat daar van god en iedereen verlaten. Nadat de ingestelde tijd verlopen is loopt de wekker af. Vraag: "Maakt die wekker geluid ? " Antwoord : "Neen , hij veroorzaakt alleen maarluchttrillingen." Maar zodra er een oor van een mens of dier, dus een levend wezen, binnen het trillingsdomein komt, worden de luchttrillingen als geluid /geratel gehoord. Dat is dus een klein verschil met Johannus de Doper, die hoorde tenminste zichzelf nog als roepende in de woestijn. Het oor is dus kennelijk zo afgestemd ( tuned) dat het de luchttrillingen in geluids(golven ) omzet. Het oor is te vergelijken met een ontvanger, die zo fijn is afgestemd ( fine tuning) dat het de trillingen als geluid kan ontvangen en dat is een regelrecht wonder. We noemen dit verschijnsel in de filosofie het " Anthropisch beginsel " Die geluidsgolven hebben een vaste onderlinge verhouding die constant is en waarmee het oor " uit de weg kan". We kunnen dus vaststellen dat wij mensen , maar feitelijk alle levensvormen alleen maar kunnen bestaan bij de gratie van een nogal speciaal stel van natuurconstanten. Al onze fysische wetenschap en kennis is mogelijk doordat zij via die constanten voor ons in het laboratorim meetbaar zijn. Dit betekent , omdat wij er zijn ( inclusief de dieren en de planten) dit gegeven heel speciale beperkingen aan het " ontwerp " (design ) van het heelal oplegt. Er is vanaf het begin ( de oerknal? ) een heel bepaalde fijne afstemming geweest van de parameters die de ontwikkelingsgang van de kosmos beheersen. De natuurkundigen hebben dankzij de precieze meetapparatuur na herhaaldelijke metingen deze vaste en steeds meer complexere wetten als feiten kunnen vaststellen, maar over het " waarom?" van juist die waarden doet de natuurkunde geen uitspraak en of ze daartoe ooit in staat zal zijn blijft vanuit wetenschappelijk oogpunt een open eind. En ja , u voelt het al aankomen, we verlaten hier het harde wegdek van het wetenschappelijk terrein om ons te begeven op de sompige slinger- en kronkelpaden van geloof, mystiek, etc. waar we maar wat rond plompen en pompen met alle ellende vandien. Het huidige dispuut tussen het aloude Intelligent Design en de Wetenschap staat weer bol en vol op de agenda. De hiervoor door mij geplaatste teksten gaan daar ook al zijdelings over. Ik ben zo eigen -wijs om in een volgende tekst hier en daar wat stap -tegels te leggen in deze drassigheden , die ons schoorvoetend en tenentastend (n)iets verder helpen , maar ik garandeer niets.
A vist to the Dutch Tile Museum in Otterlo/Holland.
The Dutch Tile Museum in Otterlo is located near the woods and heathland of the Veluwe. Tiles have been used for centuries in Dutch homes and farms, particularly in fireplaces, and wallcoverings to protect against damp and dirt. Tiles painted with pictures are also beautiful as decorations and can be educational and informative, even to the modern eye. Tiles depict things like children's games, proverbs, old costumes, ships, bible stories, shepherds, landscapes, flowers and animals. Tiles were mainly decorated by hand , a craft that was sometimes undertaken by real artists. There is much to be seen in the museum about the painting and firing of tiles and the historical development of manufacturing . The earliest tiles in Holland were painted in polychrome and only later blue and purple painted tiles became fashionable. More modern tiles are mechanically printed in colour or still painted by hand . Apart from single tiles, the museum collection also has tile panels and large polychrome tile pictures.
Maup. Click on the link below to view the slide show.
Spraakverwarring op het marineschip de Tjerk Hiddes
"Wij hebben toch geleerd , dat je bij (ge)Varen dekking moet zoeken?"
Weten die jongens veel wat lichtekooi is. Die dachten waarschijnlijk dat dit lig-te-kooi moest zijn.
" De Tjirk Hiddis " wordt nu afgeschilderd met verschillende deklagen
Nu "negerzoenen" niet meer mag moet voor (marine)schepen het sexistische woord "dek" ook maar vervangen worden door" laag" Het benedendek wordt dan " laag bij de grond" en het bovenste dek toplaag. Daartussen zijn dan alleen nog maar "lagen op elkaar"
"Kom bij de marine!! Daar ga je voor het zingenhet zeegat uit!!"
"Daar leer je ook de hoge baren door kruisen."
Op de "Tjerk Hiddes " zingen ze uit volle (adel)borst : " Sperma jongens, Stoere knapen. !" met begeleiding van de tamboers en pijpers van de " Mariniers Kapel"
Op de " Tjerk Hiddes " dekt niet de vlag maar het gezag de lading.
Bij zonsondergang klinkt altijd plechtig de avondzang: Marine, marine, MARINA !!
Vroeger bestond een gezin meestal uit 2 ouders en 4 kinderen; nu echter vaak uit 4 ouders en 2 kinderen. Dus van hoeksteen tot fopspeen?
Vroeger hadden kinderen snotneuzen, nu hebben snotneuzen kinderen!!
Langlaufen doe je op latten Lang love-n met Latten
De opdracht: " Ga heen, en vermenigvuldig u!" is nu geworden tot : "Vermengvuldig u en ga heen!"
Engelse W(b)als: She offered him her honour and the whole night he danced off her and on her !! 1 aprilMaup 1 april -------------------------------------------------------
Achttien Chinese kunstenaars hebben uit enorme ijsblokken (afkomstig uit Engeland ) een stad gebouwd van Chinese en Nederlandse gebouwen. Voor de ijsbeelden hebben deze kunstenaars speciale lampen ontwikkeld , die koud blijven en dus in de ijsbeelden kunnen worden aangebracht. Hierdoor werkt het ijs als een grote glaskristal waardoor het licht in magische spectrale kleuren wordt gebroken. Zie voor verdere informatie de onderstaande link bij nieuws en activiteiten
...Volgens de theoloog Kuitert zijn we met z'n allen ongeneeslijk gelovig. Een chronische ziekte dus? We zitten er allemaal mee in de wachtkamer van het leven . Er zijn veel deuren naar de spreekkamer waar (n)iemand te spreken is?? We proberen hevig om in het hiernumaals manieren te vinden om die grote X wat dragelijker te maken. Talloze godsbewijzen hebben we met onze rede in elkaar gedacht , om te ruiken in wat voor land we zijn . Maar , zoals Kierkegaard tot de droevige slotsom kwam, als je de vinger (gedachten) in de aarde van het bestaan steekt, dan ruikt het naar niets. Het zijn slechts chimères , die de abstracte denkers ter wereld hebben gebracht. God is een produkt van de fantasie van de mens, dat hij zich schept, want wat de mens niet werkelijk is , maar wel wenst te zijn , dat maakt hij tot zijn God .( L. Feuerbach ). Kortom , we zitten met een verstand opgescheept dat er niet "bij" kan. We zitten met onze rede klem in de paradox van 2 extremen. We scheppen er enerzijds prachtige zaken mee zoals kunsten en wetenschappen en anderzijds horrors als mensvernietigend wapentuig . We kunnen met de meest geavanceerde medische vindingen onze broze levens redden om ze daarna in kernoorlogen massaal te vernietigen. Deze levenstraan is niet te slikken. We zoeken ons heil daartoe bij medicijnmannen en slikken hun toegediende (nep) pillen gretig. Deze 'cultus" bindt de verwarde gevoelens en sublimeert een vage religiositeit tot een individueel en collectief religieus bewustzijn. Voorwaarde daarvoor is dat deze geritualiseerde uitdrukkingshandelingen volledig worden losgemaakt van hun biologische oorsprong. De machtsaanspraak bijv. , die het mannetje van de baviaan ondubbelzinnig geeft door bij het ' op wacht zitten" t.b.v. het afbakenen van zijn terrein zijn balzak en penis te vertonen, wordt nu geritualiseerd door de kunstmatige tekens van scepter , rijksappel en kromstaf. De zelfvergroting in het dierenrijk om vrees en ontzag in te boezemen door het spreiden van de veren of het zwellen van de kam wordt cultureel vertaald in troon en podia, grote mantels , toga's en hoofdtooien en hanenkammen , die in alle religieuze riten in de vorm van mijter en tiara een onmisbaar rekwisiet vormen. Maar dat die mantels vaak worden misbruikt als dek-mantels wordt droevig bevestigd door het voorstel van bisschop William Skylstad , voorzitter van de Amerikaanse bisschoppenconferentie , om aan 75 door priesters sexueel misbruikte slachtoffers schikkingsvoorstellen te doen van in totaal 45,7 miljoen dollar. Dit alles nadat hijzelf door een vrouw afgelopen december wegens sexueel misbruik was aangeklaagd.
Wat moeten we met dit alles ? Wat is de bedoeling van dit design waarin we over meetbaarheden prachtige dingen kunnen denken en maken, terwijl over de onmeetbaarheden( de zgn. imponderabilia) zoals de zin van dit leven en de theodicee geen zinnig woord kunnen zeggen, zonder in het absurde verbale slijpen van onze woorden tot messen te vervallen, terwijl er allang geen ham meer op tafel ligt. Om een en ander toch nog wat te verzachten slikken we de neppillen als peppillen bij het leven , het is een survival met behulp van placebo's . Als voor mij eenmaal het knipperend rood op steady groen gaat kies ik voor de deur Theodicee met in het aller- allerdiepste van mijn gedachten en tegen beter weten in de prachtige dicht- regels van Alfred Tennyson:
Our little systems have their Day They have their Day and cease to be They are but broken Lights of Thee And Thou , O Lord , art more than they
Daar zitten we dan in de wachtkamer van de schemer. De trein op de tijdslijn schuift ons er op een enkele reis onherroepelijk in. De een wat sneller dan de ander, noodremmen zijn er niet.Als je geluk? hebt kom je eerst in de schemerzone van de ouderdom, bij pech? raas je met de snelheid van een TGV direct de duisternis in. Waarom Pech/Geluk? Dat is voor iedereen verschillend en afhankelijk van je conditie in hoeverre je de wachtkamercultuur ( het " antichambreren" ) nog kunt waarderen. Je kunt er luisteren naar de "kwalen"-verhalen en er eventueel aan meedoen. Ook liggen de leestafels vol met boeken over de meest uiteenlopende onderwerpen achtergelaten door hen , die ons kort/lang geleden zijn voorgegaan. Lezen? Neen , nu maar even niet. Hetgeen ik om me heen zie boeit me momenteel meer dan die overvloed aan lektuur.. Op de achtergrond nog steeds die galerij rode knipperlichten, waarvan er een constant mijn aandacht blijft trekken. THEODICEE ( God = goed en almachtig maar godallemachtig, waar komt dan dat kwaad vandaan??) Nog volop in het licht zitten legio theologen , filosofen en psychologen hun vingers blauw te schrijven en worden niet moe elkaars smaakmakende receptuur te bediscussiëren ter verzachting van het moeten slikken van de "levenstraan" Peter Sloterdijk heeft net zijn magnum Opus " Sferen" afgerond. Een mooi belletristisch staaltje van filosofie uitgevoerd in opwindende en spannende taalacrobatische toeren. Verderop zit Cees Dekker , de zeer getalenteerde moleculaire biofysicus uit Delft. Zijn net verschenen boek " EnGod beschikte een worm" beleeft nu al zijn tweede druk. Ik ga het straks lezen, benieuwd naar de wijze hoe hij weg komt met de godallemachtige problematiek van de Theodicee en hoe de prachtige constructie( Intelligent Design) van de cellen op het zeer kleine nano-niveau te rijmen valt met de walgelijke deconstructies op wereldlijk niveau??? (Ausschwitz, Dresden enz. enz.) Al wat meer in de schemer zit daar , Maarten 't Hart , die temidden van zijn reeds geproduceerde mooie boeken met een ervan ( "Wie God verlaat, heeft niets te vrezen") zijn verdrongen verlatingsangst zit weg te wimpelen. Hij doet het nog steeds in zijn broek als hij hypochondrisch reageert op het eerste beste pijntje , durft niet langer dan een dag op reis tegaan omdat hij dan zijn eigen vertrouwde bed moet verlaten.Hij heeft zelfs geprobeerd zijn eigen kussen en beddegoed mee te nemen, maar dat pikten de douaniers niet! Bovendien is ook van hem bekend dat hij niets van filosofie moet hebben, hetgeen duidelijk blijkt uit de de titel van het boek. Hoe kun je iets verlaten waarvan je zegt dat het niet bestaat ??? Maar ik ben nog niet uitgekeken . Nog even volhouden , want het kan nog erger!!
Als opgroeiende jongeling moest ik, nadat de oorlog was afgelopen, levertraan slikken. Een vieze olieachtige vette smaak , die ik nu nog langs mijn tong voel glijden. Tot kokhalzen toe. De twee gereedliggende smaakverdrijvende snoepjes werden er dan ook met raketsnelheid achteraan gejaagd, om een per omgaande retourzending te voorkomen. Dit lijdenstafereel, zo meen ik, kan mij wellicht van dienst zijn voor het enigszins verklaren van dat weerbarstige vraagstuk rondom de Theodicee ( zie mijn vorigecolumn Auschwitz - Aus-sen- Witz ). Wij als voorlopige "topwezens' wonen in onze taal. Wij zitten daar met z'n allen in opgesloten. Een paar plekken hierbinnen zijn mooi " verlicht ", zoals o.a. kunst- wis- en natuurkunde wetenschappen, waar dan ook fantastische prestaties zijn/worden geleverd. Daar tussendoor zijn er nog al wat schemergebieden , waar je op de tast moet. De vensters zijn hier geblindeerd en de deuren zitten op slot. Wel zijn hierop inscripties te lezen zoals : Lijden, Bestaan, God, Waarheid , Schoonheid, Kwaad en Goed, Levenszin , Theodicee en zo meer. Daarboven scherp rode knipperlichtjes met daaronder bordjes APORIE ( = Geen Doorgang ). Je kunt hiertegen- en met elkaar praten als Brugman , maar helaas met welke "taal-made" sleutel ook , ze zijn niet open te krijgen!! Je wordt hier taalgedwongen in de wacht gezet, tot op enig moment je naam wordt afgeroepen en de rode knipperlichten op steady groen gaan. Je kunt zelf nog wel een deur kiezen, maar er is geen "second opion" , je gaat definitief zonder een weg terug. Wat hier achter zit???? God mag het weten!!! Dat geeft geen lekker gevoel, maar we hebben die" levenstraan" maar te slikken. Zolang we nog maar niet aan de beurt zijn, hebben we kort?, eventjes? of wat langer de tijd om met onze taal "home-made be/gedachte smaakmakers een en ander te verzachten. (Wordt vervolgd).
Deze week belde mij een goede vriend om me te attenderen op een documentaire, die op dat moment werd uitgezonden op de Belgische zender "Canvas" Het betrof hier een film over het bombardement op Dresden aan het eind van de 2de wereldoorlog. Ik wist niet hoe te kijken en te horen naar deze inferno. Onschuldige vrouwen, mannen en vooral kinderen, die hier letterlijk weggeschroeid zijn in temperaturen van 1300 graden Celcius. Toevlucht zoeken in vijvers hielp niet. Deze werden door die vreeslijke fosforbommen weggeschroeid. Ze zaten als ratten in de val . Zochten met hun kinderen een toevlucht in de riolen en onderaardse krochten. Dan naar de Elbe. Na twee infernale bombardementen kwamen de vliegers daarboven aanvliegen om de totaal ontredderden en weerlozen op de oevers met hun moordmachines neer te schieten. Ik ben er misselijk van geworden. Nachten niet geslapen. Zijn wij dan als die zgn. topwezens van de schepping gedoemd en verdoemd met ons verstand die toestanden nog te moeten bevatten?? Hoe gek moeten we zijn om deze totale gekte nog proberen te bgrijpen?? Ik ben woedend, nijdig en verbijsterend sprakeloos. Dit gaat elk verstand te boven . Het is Aus(sen) Witz., Hiroshima, Vietnam , Kruistochten, Afrika, Irak , Israël, 11-09-2001, Palestina, en ga zo maar door. Eén grote lange reeks van complete uitzinnigheid. En wij maar mooi zitten neuzelen over de vraag: "Als er een god is waar komt danhet kwaad vandaan en als hij er niet is waar komt dan het goede vandaan??" , de beruchte Thodicee-Problematiek. Bibliotheken vol geschreven met prachtig filosofische, theologische verstandelijk in elkaar geknutselde en gefrutselde mentale broddelwerken die volkomen de plank misslaan en alleen maar op de boekenplanken misstaan. Het is één grote verbloemingscorso. Daar moet je nooit meer mee aankomen bij die nu nog levende stakkers met de hels- ingebrande gegroefde gelaten die nog de moed en de kracht hebben over deze inferno's stamelend en snikkend iets te zeggen. Het is gewoonweg mensbelaagd en godgeklaagd!!! De volgende keer toch maar eens proberen hoe wij , als rampentoeristen, met die onzin omgaan en omgegaan zijn. Maup -=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Telkens weer de Haagse mooi klinkende belofte de regelcultuur nu maar eens te doorbreken. De bureaucratische mierenhoop aan formuleren en regels zal eindelijk belaagd en verlaagd worden. De overhead moet nu maar eens van zijn ernstige waterhoofd verlost worden. maar helaas, .... de ene operatie na de ander mislukt , sterker nog : het waterhoofd blijkt een Januskop te zijn; het groeit eens te meer en wordt als maar groter en groter. Het lijdt aan een ernstige ziekte , zo blijkt het, de zgn. Autopoiese. ( auto = zelf en poiese = produktie ). Deze ziekte wordt gekenmerkt door alles uit zijn omgeving aan te passen om zich zelf in stand te houden. Dit verschijnsel is afkomstig uit de biologie. Het geeft aan dat het organisme zijn voedsel transformeert in stoffen en verbindidngen ten bate van zichzelf. Maar niet alleen een organisme , maar ook een organisatie heeft de neiging zich zelf te reproduceren. Het is o.a. om deze reden dat complexe organisaties heel moeilijk te veranderen zijn. Goedwillende enkelingen , die pogen veranderingen aan te brengen, worden binnen de kortste keren " aangepast ", of erger nog, op een zijspoor gezet. ( denk hierbij aan de zgn. " klokkenluiders " ). Men gebruikt in dit verband wel eens de vergelijking van de gekookte kikker: Als een kikker in heet water wordt gegooid, zal hij zijn best doen uit de pan te springen. Wanneer het dier geleidelijk op gewarmd wordt doet hij echter niets. Zo ook met het Haagse. Verlichte geesten staat een hachlijk lot te wachten: òf je aanpassen òf wegwezen. Het is een kwestie van buigen of barsten. Voor het "aanpassen" wordt vaak de techniek van de "inspraak" gehanteerd. Hiermee wordt gevoelsmatig bij de innovator de indruk gewekt , dat hij er toe doet, terwijl het voor hem al is gedaan ( Repressieve Tolerantie). Maar als hij dit raffinement onderkent is het te laat en echt met hem gedaan. Protest en verzet beginnen altijd van onder op (bottom-up) en hebben een tijdelijk ( conjunctureel) karakter. De werkelijke veranderingen moeten van boven af (top-down) komen en zijn structureel van aard. Het vuur moet daarom goed opgestookt worden willen de kikkers daar bovenin eruit springen . Maar ook dit proces zal helaas geen garantie bieden voor een duurzame oplossing voor het probleem van de verstarring, want de rakkers van nu zullen, eenmaal boven gekomen , weer de regenten van morgen worden. Hopelijk zal de snelheid van de huidige technische ontwikkelingen een bres kunnen slaan in deze cirkelgang van de rigiditeit.
Vele filosofen voor Socrates, de zgn. pre-socratische filosofen, ontwierpen voor het ontstaan van het heelal een eigen denkconstructie ( een cosmogonie). Zo ook Empedocles ( 490 - circa 430 v. C ). We gaan hier niet op details in van zijn denk theorie. In grote lijnen zijn de vier elementen :Aarde, Water , Lucht en Vuur de vier zaken waar het in zijn opvatting letterlijk en figuurlijk om draait in een eeuwig bewegende cyclus. Deze vier worden dan door twee aan elkaar tegengestelde krachten aangestuurd te weten: De Liefde ( Philia) en de Haat ( Neikos ) De liefde wordt in het centrum ( de Aarde ) gedreven en de Haat bevindt zich aan de buitenzijde van de sfeer. (Sphairos = de goddelijke bol) Zo ontstaat de ons bekende kosmische indeling , met de aarde in het centrum, het vuur aan de buitenzijde en de lucht en het water daartussen. Dit alles beschrijft hij in bizonderheden in zijn leerdicht "Over de Natuur".( Peri Phusioos). Daarnaast heeft hij nog een mystiek-religieus Epos geschreven: "De Reinigingen" ( Katharmoi ). Ja en daar schrijft hij o.a. : " Ik beweeg mij onder u als een onsterflijke god- geen sterveling meer- die door allen wordt geëerd zoals het betaamt , gekroond met haarbanden en bloemkransen" Hij zou dan ook , als een ware Messias , een dode vrouw tot leven hebben gewekt en in in een vulkaankrater zijn gesprongen om zijn goddelijkheid te bewijzen. Ja , als je vanuit je tunnel-denken over springt naar een krater, dan heb je daarna een geweldige kater. Neen, dan deed Lou het handiger. Die nam ons ook in de maling , maar hij bleef genieten van zijn paling. Maup
Het tunneldenken, of zoals u wilt het verkokerde denken van de filosoof Georg Wilhelm Friedrich Hegel ( 1770 - 1830 ).
Welteverstaan, een geniaal denker. Een systeembouwer van je welste . Stamt uit de periode die wij historisch aanduiden als het Idealisme. Het ( systeem) denken van Hegel heeft de zgn. triade ( een soort drietrapsraket) als uitgangspunt. Eerste trap: stelling : " Er is iets" Tweede trap: tegenstelling : " Er is niets" Derde trap : samenstelling: Er ontstaat wat. (worden). En dit is dan tegelijk geniaal als banaal. Waarom banaal? Omdat hij van deze op zich geniale vorm niet meer los komt . Hij radicaliseert dat zodanig , dat alles wat zich in en aan zijn geest voordoet hij dit dwangmatig in deze vorm van these, antithese , synthese giet. Hij vormt daarvan een mal, waarin hij de werkelijkheid perst. Alles wat daarin niet past snijd hij met zijn vlijmscherp intellect geraffineerd weg. Dit werkte op een slimme student zo irritant, dat op zijn vraag aan Hegel, of dat wel allemaal klopte met de werkelijkheid , Hegel antwoordde: " DAT IS DAN DES TE JAMMER VOOR DE WERKELIJKHEID!!" Daarom kan men vanuit een strikt wetenschappelijk denken aan het werk van Hegel moeilijk enig krediet toekennen. Alles wordt bedolven onder een uiterst ingewikkeld denkwerk , waarin zowel de samenhang als de relatie met de beschreven werkelijkheid zeer twijfelachtig is. Zelfs als het systeem dus een strikt logische samenhang zou vertonen , dan zou er nog geen enkele garantie zijn , dat het ook iets met onze wereld te maken heeft. Nog nooit heeft een filosoof of wetenschapper zoveel fantasie en denkkracht vergooid aan een zo hopeloze onderneming als de hele filosofische opzet van Hegel is.
De volgende keer iets over Empedocles. Die kon er ook wat van!!
Er zijn sommige filosofen, die , zoals dat tegenwoordig zo mooi heet , getroffen worden door " tunneldenken " Zij zitten dan opgesloten in hun eigen gedachten(tunnel)gangen. Van de grote filosoof Kant ( 1724 - 1804 ) is zijn morele, ethische stelregel alom bekend. Deze luidt in vereenvoudigde vorm: Wat gij niet wilt wat ugeschiedt ,doe dat ook een ander niet " Ik draai dat altijd om in positieve zin: " Wat gij wilt dat ugeschiedt, onthoud dat ook een ander niet "Van hem is bekend , dat hij elke dag op precies hetzelfde tijdstip uit wandelen ging. Daar kon je de klok op gelijk zetten. Op deze min of meer dwangmatige wandeltochten, nam hij voor de bedelaars , die hij tegenkwam, aalmoezen mee, en dan driemaal zoveel als gebruikelijk was. Dit had tot gevolg, dat hij door de bedelaars op den duur bestormd werd. Hij moest daardoor wel het tijdstip en de route van zijn dagelijkse wandeling verleggen. Te beschaamd om de waarheid te vertellen, verzon hij een smoes. Een slagerszoon zou hem hebben aangevallen. Hannah Arendt analyseert in haar werk ' Responsibility and Judgement'(2003) vlijmscherp deze handeling . Hij kwam namelijk lelijk in de knoei met zijn eigen filosofie. Hij kon de gewoonte om zo overdadig geld te geven op geen enkele manier verzoenen met de hierboven genoemde morele stelregel, die bekend staat als de categorische imperatief en viel zo lelijk door de mand. Maar , helaas hij was niet de enige. De volgende keer zullen we zien dat de grote filosoof Georg Wilhem Friedrich Hegel er ook wat van kon.
" We are drowning in information and starved for knowledge"
" We verzuipen in de informatie en snakten naar kennis." Dit is zo ongeveer de vertaling van deze one-liner van de Amerikaanse filosoof, psycholoog en pedagoog John Dewey ( 1859- 1952 ). Het was een gedreven pragmatist. Een gezaghebbende onderwijskundige in Amerika. Heeft hier aan verschillende universiteiten in woord en geschrift zijn sprankelende en vernieuwende ideëen over Amerika uitgestort. Kortom : de toon gezet voor het amerikaanse onderwijs van de laatste decennia. Was leerling van William James , die als pragmatisch denker , het uitgangspunt had , dat " iets waar is als het werkt ". Zo ook huldigde Dewey langs dezelfde denklijn zijn stelling: " Niemand heeft ooit verklaard waarom kinderen zo vol vragen zijn buiten de school, en zo een opvallend gebrek aan weetgierigheid vertonen over het onderwerp van de schoollessen. " Hij was de mening toegedaan , dat je pas leert door te doen. Hij richtte daarvoor zelfs een proefschool in voor een nieuw schoolsysteem. Hier moesten kinderen en volwassenen van elkaar leren door met elkaar samen te leven. Dat leren moest 'levensecht zijn' en aansluiten op de natuurlijke belangstelling van de kinderen. Dus vooral niet de hele dag stilzitten achter een kaal tafeltje , maar zelf ervaring opdoen hoe de samenleving in elkaar zit , en de praktische levenskringen werken. Deweys' school moest een vooruitspiegeling zijn van de maatschappij.
Ik word altijd weer aangenaam getroffen door innoverende denkers in t' algemeen en door onderwijs -pedagogen in het bizonder. Tegelijkertijd komen er dan ook steeds weer vragen bij me op zoals : mooi bedacht , verfrissende denkconstructies van bizondere signatuur, maar ( het beruchte " maar" ), wat is er van terecht gekomen. Als ex-praktisch onderwijsgevende zie ik me dan aan het eind van de cursus ( zo eind juni, begin juli , dus hoogzomer) vrijdagmiddag, laatste lesuur , in een snikheet noodgebouw met plat dak voor een groep , pakweg 30 turbulerende pubers staan , om hen nog enig duits te slijten. Dat is hete soep serveren, die ze met een vork naar binnen moeten krijgen. Daar krijg je echt geen trek van, in tegendeel, het is kokhalsen alom.. dat werkt niet, dus is het niet waar! Daar heeft William James een punt . Zijn alternatieven zijn prachtig en meeslepend. Je was wel gek om dat niet te beamen. Maar ze werken tot op heden nog steeds niet , dus zijn ze óók niet waar. Nog steeds zitten we opgescheept met kale tafeltjes , waar leerlingen gestressd achter toetsen , testen, proefexamens aan moeten zitten. Idem dito is het vergaan met Ivan Illichs' "Deschooling Society". Het barst nog van de scholen, de een nog groter dan de ander. Kortom , we hobbelen zo maar wat heen en weer tussen paradoxen en dilemma's. Hoe komt het toch, dat alle utopisten, dat wat ze zich voorstellen , niet tot stand kunnen brengen. Het lijkt wel een vorm van onhandig urineren tegen de wind in. Dat lucht in nood wel even op, maar daarna sta je wel in je (natte) hemd. Ik voel me daar nog steeds niet echt lekker bij. Ik stop er nu maar even mee want ik moet weer zo nodig.
's Avonds, na een warme dag in Italië, kinderen slapend in de Alpenkreuzer, wij , onder een mooi besternde Italiaanse hemel, genietend van een kopje Nescafé uit een kampeermog. Daarna wijn uit een theeglas. Dat alles smaakte zo heerlijk, dat wij besloten , eenmaal weer thuis te zijn, deze zelfde combinatie van poederkoffie uit een mok en wijn uit een theeglas voort te zetten. Één grote teleurstelling . Hoe kon dat nou, zo vroegen wij ons af. De mok, het theeglas , de koffie en de wijn waren toch gebleven. Ja, maar concludeerden wij,er was wat anders aan de hand. De situatie, de omgeving, of zoals dat tegenwoordig zo mooi heet : de context was veranderd. Geen romantische avond in Italië, maar een koud en vochtig Nederland , geen camping met een Alpenkreuzer, maar Breukelen in een vertrouwd huis. Dat was wellicht de oorzaak, dat wij daardoor zo werden beïnvloed ,dat ,gatverdarrie, de koffie en de wijn niet meer smaakten. Ik ben dus anders wanneer ik thuis ben. Weer anders als ik achter mijn piano zit, in de auto rijd, voor een groep mensen sta te praten, alleen ben of in een menigte sta. etc, enz. Travestieten forceren zelfs dwangmatig die context door mannen-/vrouwenkleren aan te trekken. Naar analogie van wat Wittgenstein voor de taal heeft gezegd, dat de betekenis van een woord door zijn gebruik wordt bepaald ( " the use is in the meaning "), zo word ik door mijn context, mijn omgeving bepaald. Maar dat " anders zijn " zet zich ook door op de tijd lijn van ons leven . Als kind, jongeling ,puber, adolescent "volwassene" , senior, grijsaard ben ik steeds veranderd door mijn leefomgeving. Ben ik ooit wel dezelfde , zo vraag je je af???, ofwel heb ik een "ik", kan ik ooit mezelf zijn?? Dat ben ik me bewust, dus een bewustzijn heb ik. Maar als mens heb ik ook een zelfbewustzijn, dat ik zelf kan weggommen als het me teveel wordt. Dit heet dan zelfmoord. Dit , in tegenstelling tot een dier, dat nooit zelfmoord kan plegen, dus alleen maar een geconditioneerd bewustzijn heeft. En nu wordt het pas echt interessant: door mijn zelfbewustzijn ben ik verantwoordelijk voor mijn handelen .Een hond, kat ,vlieg amoebe etc nooit. Als ik bijv. het vlees onachtzaam op het aanrecht laat staan en ik even daarna onze kat erop "betrap" heerlijk daarvan te smullen , dan is dat nooit zijn, maar alleen mijn schuld. Het beestje straffen hoort daar dus niet bij.! Probleem: we hebben dus een ego , maar we zijn het niet. Dat is even lekker!! Filosofen hebben daar hun 'denken' aan vol . Om die zwaarwegende zelf-verantwoording te ontlopen bezigen wij de sluwe vaak gehoorde uitdrukkingen: " Je moet me maar nemen zoals ik ben", of " " Zo ben ik nu een maal". Vooral dit laatste vlucht excuus klopt in de letterlijke betekenis van het woord "maal' , maar zo bedoelen we het helemaal niet. Het is een oneigenlijk gebruikte uitspraak . Onze alter ego's rollen achter elkaar aan als op een rollerbaan. Het wordt nog erger als we onze ego door zware omstandigheden van overmacht geheel kwijt zijn en er verschrikkelende dingen kunnen gebeuren of reeds gebeurd zijn. Voor de rechtbank zijn we dan na psychiatrisch onderzoek, ontoerekeningsvatbaar of niet en vallen dan in de kategorie " met voorbedachte rade". Moeilijk, moeilijk !! Maar ja, we moeten wat . Kennelijk is ons Ego wel denkbaar , maar niet kenbaar. Voor psychiaters kennelijk wel . Daar moet ik toch eens achteraan ,hoe ze dat precies doen.. maar ja, we moeten wat. Ik ga zo dadelijk pasfoto's laten maken , omdat mijn pas verlopen is . Ik trek daarbij , voor zover me dat lukt , mijn mooiste gezicht t.b.v. een moment-opname van mijn "ik" . Kom ik het "pas"-hokje weer uit , dan klopt die foto eigenlijk al niet meer. Hij is nog wel recent maar niet meer coherent. Daar moet ik dan ook nog 6 Euro voor betalen. Dat komt , zo vind ik eigenlijk, niet van pas.
" Wees uzelf , zei ik tegen iemand, maar hij kon niet want hij was niemand.!!.
" Wij leren niet voor de school maar voor het leven.!! " Zo luidt de vertaling van deze klassieke mooi -klinker. Maar volgens de veelzijdige denker Ivan Illich ( 1926 - 2002 ) is het een vals-klinker!! In zijn belangwekkende boek " Deschooling Society " ( Ontscholing van de maatschappij uit 1971) betoogt hij dat de school het echte leren alleen maar in de weg staat. Voor hem ware het dan beter de spreuk maar om te draaien tot : "Wij leren niet voor het leven , maar voor de school." let wel : hij bedoelt dan HET ECHTE LEREN en dat is nadat de basisvaardigheden van lezen en schrijven via de basisschool zijn aangeleerd. Daarna , dus in het vervolgonderwijs begint de ellende pas echt . Hier laat onze westerse cultuur zich ongenadig gelden. Zij staat daar op slechts de 2 poten van taal en wis/natuurkunde vast overeind en is niet om te krijgen. De mentaal begaafden hebben daar geen moeite mee , want die redden zich overal, dus ook in dat voortgezet onderwijs, maar , ach en wee voor de anders ( dus beslist niet MINDER) getalenteerden, die worden juist door die school om bovengenoemde reden tot minder getalenteerden gebrandmerkt. De kreet , " gelijke kansen voor iedereen " die destijds veelvuldig werd geroepen door minister Van Kemenade en daarna in vele toonsoorten als " mavo-projecten" , leer- en studie- huizen" hebben nagegalmd uit de politiek rood omrande monden van de diverse ministers, zijn helaas, tenkoste van veel geld en inspanning van leerling en leraren(essen) in een lijkzang geeindigd. De gelijke-kansen -theorie,een schoon en ambitieus ideaal , kwam in frontale botsing met de keiharde structuur van ons onderwijssysteem, dat historisch van boven naar beneden volgens het "top-bottom -model is vastgeschroefd. Niet om te krijgen.!!!! Illich betoogde in 1971 al dat zo'n systeem het echte leren alleen maar belemmerd. Zijn boek is dan ook één groot pleidooi dat zo'n school eenvoudig weg moet, omdat deze in de sterk en zich snel veranderde samenleving nu niet meer past. En ziedaar, alle inspanningen van o.a. de netelige Netelenbossen en de barbie-popperige v/d Hoevens ten spijt, zitten we nu in en met hooggestapelde mega- scholen, waar de steeds weer terugkerende scheuren met aan bouwfraude grenzende dure plastische vulmiddelen tevergeefs worden weggepoetst. ( In het duits heet dat zo mooi Hochstaplerei = luchtfietserei ). De gelijke kansen passen niet in deze verticaal voorgevormde lagenconstructie van voorwetenschappelijk - hoger-middelbaar - en lager voortgezet onderwijs. De mentaal goed uitgerusten zitten daar boven in goed. Die redden zich , waar je ze ook neerzet , altijd wel. De anders getalenteerden worden door deze onderwijsstructuur nog steeds tot minderbedeelden gebrandmerkt. De middelste lagen zijn nog voor enkelen onder veel gehijg en gezucht haal- en bereikbaar, maar beneden in de kelder is het gekreun en gesteun niet van de lucht. Om de wond- pijn hier wat te verzachten verstrekt men er een soort (l) uierzalf in de vorm van schoolonderzoeken van A-,B-,C-, en D- niveaus. Resultaat : een totaal geïnflateerd diploma , dat niet meer waard is dan de kostprijs van het papier en de schoonschrijver. Dat alles slechts ten faveure van de school en totaal niet van het (beroeps)-leven van de leerling . Hij wordt gevoelsmatig met " iets" beloond dat later, als het vaak al te laat is, " niets" blijkt te zijn. Illich trekt dan terecht tegen dat soort bedrog fel van leer. Dit soort onderwijs , zo betoogt hij, zorgt dat mensen afhankelijk gemaakt en geïndoctrineerd worden en niet leren zelfstandig te denken. Hij gebruikt voor zo'n school zelfs de bijbehorende termen : terreur, knechting en slavernij. En daar komt , zoals we allen weten narigheid van. Zei Goethe het een paar eeuwen geleden al niet zo: " Ihr führt ins Leben uns hinein Ihr lasst den Armen schuldig werden, Dann überlasst Ihr ihn den Pein Denn jede Schuld rãcht sich auf Erden
( Goethe , Lieder des Harfners in " Wilhelm Meister" ) Maup .
Midden in de Sahara staat een wekker. Rondom geen enkel levend wezen te ontdekken. Hij staat daar van god en iedereen verlaten. Nadat de ingestelde tijd verlopen is loopt de wekker af.
"Wij hebben toch geleerd , dat je bij (ge)Varen dekking moet zoeken?" 
" We are drowning in information and starved for knowledge"
De grote zoektocht!!
