Op het eerste gezicht lijkt de titel van dit stukje geschreven in het koeterwaals. Dat is niet zo. Ik heb enkel een paar woorden uit de Indonesische standaardtaal, het "Bahasa Indonesia" gebruikt. Door de lange Hollandse kolonisatie zijn er veel Nederlandse woorden de Indonesische taal binnengeslopen.

In de titel staan er twee: "koki", ook "juru masak" genoemd, betekent "kok" en een "supir" is een chauffeur.

In Indonesië is het tewerkstellen van huispersoneel de normaalste zaak van de wereld. Het is niet zo dat dit een privilege is van de elite. Het vraagt wel enige aanpassing om te wennen aan het idee . Wanneer je voor het eerst met dit gegeven in aanraking komt voel je je wel een beetje de koloniaal van 100 jaar geleden. Die statige heren in witte linnen pakken en tropenhelmen die een gin-tonic dronken op hun veranda terwijl bedienden van op een afstandje onderdanig toekeken.

Van ons zal verwacht worden dat we ook personeel in dienst nemen, hoe klein ons hotelletje ook zal zijn. Een aantal geschoolde mensen, maar ook mensen uit het dorp voor jobs zoals tuinman of security guard. Als vuistregel wordt een verhouding gehanteerd van 1:1,6 d.w.z. gemiddeld 1,6 personeelsleden per kamer. In ons geval komt dat algauw neer op 6 tot 7 mensen. De lonen liggen, naar Europese normen, erg laag. Indonesië blijft tenslotte een ontwikkelingsland. Ongeschoolde arbeiders of boeren op het platteland verdienen natuurlijk nog een stuk minder.

Door mensen in dienst te nemen creëer je dan ook een stukje koopkracht en raak je meer betrokken bij de lokale gemeenschap. Je moet natuurlijk keuzes maken. We hoorden het verhaal van iemand die een zwembad wilde aanleggen en voor het uitgraven de keuze had tussen het huren van een bobcat, waarmee het werk op een dag of twee zou klaar zijn, of het aanwerven van 15 ongeschoolde arbeiders, die met de klus 14 dagen bezig zouden zijn. In het eerste geval kies je voor snelheid van uitvoering, in het tweede geval bezorg je 15 mensen gedurende 2 weken een inkomen, hoe karig ook naar westerse normen. Door mensen in dienst nemen lever je dus een bescheiden sociale bijdrage en haal je de band aan met de lokale gemeenschap.

Er werd ons verteld dat je ook best een klein bedrag stort bij de lokale bank van de Banjar waar je woont. Deze bank geeft leningen aan leden van de Banjar. Verhuis je, dan krijg je de gestorte som terug. Een vorm van microkrediet dus, dat al lang schijnt te bestaan op Bali. Je betaalt ook een jaarlijkse bijdrage aan de Banjar. Hiermee druk je als het ware uit dat je erbij wil horen.Wanneer je dan bijvoorbeeld een feest geeft, zal een aantal mannen van de Banjar zorgen voor het regelen van het verkeer en de security. De lokale structuren hebben veel macht en hiermee dient zelfs de centrale regering rekening te houden. Er zal niets gebeuren zonder daar de traditionele, lokale machthebbers bij te betrekken.

Bali is op vele manieren een buitenbeentje in Indonesië. Niet enkel door de speciale bestuursvorm maar ook bv. omdat 93% Hindoe is in een overwegend Moslimland en door het kastensysteem dat nog steeds gerespecteerd wordt. Elk huis heeft zijn huistempeltje en overal zie je kleine gevlochten mandjes met offergaven zoals rijst, vruchten, bloemen enz. Je dient er ook rekening mee te houden dat je medewerkers vaak afwezig zullen zijn voor het bijwonen van religieuze ceremoniën. Op 15 juli 2008 was er bijvoorbeeld de crematie van twee leden van de koninklijke familie van Ubud. Een evenement dat de hele stad in zijn ban hield en het openbare leven zowat lam legde. Over de invloed van religie en kasten meer bij een volgende gelegenheid.