Ik had Komang gewezen op het onkruid in het gras, en daar deed hij dan ook wat aan.
Gras is het eigenlijk niet. Het is een laagblijvende plant die snel groeit en een tapijt vormt. Het ziet er wel als een gazonnetje uit, vanop een afstand dan. 'Elke dag een vierkante meter', had ik hem gezegd.
De volgende ochtend lag er, precies op de plek waar hij had zitten wieden, een kokosnoot van respectabele afmetingen. Was die naar beneden gekomen toen hij daar zat, dan zochten we nu koortsachtig naar een andere tuinman en waren er volgende week een heleboel ceremonies, gevolgd door een crematie.
Het zette ons wel aan het denken. Een van de jongens van de bouwonderneming kon in kokospalmen klimmen. Hij vroeg 5000 Rupiah per boom. Kokosnoten eruit halen plus de onderste en de dorre bladeren verwijderen. Een verjongingssnoei zeg maar. De kokosnoten mocht hij hebben, met uitzondering van een paar voor ons, voor Komang en voor Made.
5000 Rupiah is 36 eurocent tussen haakjes.
Hierna een videofilmpje ter illustratie.
Nog even de instructies voor een frustratieloze download:druk op de startknop en, zodra de titel in beeld verschijnt, op de pauzeknop. Ga even naar de markt, bel met uw ouders en/of kinderen, doe waartoe de natuur u roept of lees Esther's laatste blogpost (weer lachen!). Het downloaden kan nl. best een tijdje duren. Tijdens uw afwezigheid zal het vorderingsbalkje vollopen en zodra dat gebeurd is drukt u opnieuw op de startknop. Op die manier wordt het filmpje volledig geladen en kunt u zonder onderbreking kijken.
Rond 17:45 komen de eerste formaties aanvliegen vanuit het zuiden. Witte koereigers (Bubulcus ibis) op weg naar hun overnachtingsplek in de bomen rond Petulu, een dorpje van artiesten, dansers, steenkappers en houtbewerkers, op circa 5 km ten noordoosten van Ubud.
Op de rug drijvend in het zwembad zie je groep na groep in stilte overvliegen en je weet dat het snel zal gaan schemeren.
Op 30 september 1965 vond er een poging tot staatsgreep plaats die door de latere president Suharto werd neergeslagen. Dit leidde, begin october 1965, tot een grootscheepse heksenjacht op echte of vermeende communisten. De orchestratie van het drama gebeurde door religieuze extremisten. Het fenomeen is dus van alle tijden. Op Bali, waar al spanningen bestonden tussen verschillende bevolkingsgroepen omwille van het kastesysteem en ten gevolge van hervormingen in de grondeigendom, kostten deze onlusten het leven aan tienduizenden mensen. In heel Indonesië wordt de dodentol geraamd op een half miljoen. Veel van de slachtoffers van de slachtpartijen rondom Ubud zijn begraven bij Petulu.
Een week na de moordpartijen zijn de reigers, bij valavond, met duizenden beginnen toekomen in Petulu om te overnachten in de bomen rond het dorp.
De lokale bevolking ziet dan ook in deze vogels de reïncarnatie van de gestorvenen.
De totale kolonie zou bestaan uit zo'n 15.000 vogels wat aanleiding geeft tot een crescendo aan gekwetter bij het arriveren van steeds weer nieuwe groepjes.
In Ubud is dit het moment, de laatste tien minuten voor zonsondergang, dat zwaluwen en vleermuizen samen jagen en beurtelings, behendig, onfortuinlijke insecten uit het zwembad plukken.
Met de regelmaat van een klok krijg ik van mijn vrouwelijke huisgenoten te horen dat ze met mij niet meer op straat willen gezien worden want :'... kijk nou toch eens zelf hoe je er weer bijloopt!'.
Ik probeer hen er dan, steeds opnieuw, van te overtuigen dat echte schoonheid van binnen zit, maar daar hebben ze geen oren naar
'Toch niet die belachelijke broek!', of 'Hoe lang heb je dat T-shirt eigenlijk al?'.
In België komt daar dan nog eens Stephan bij met zijn copyright zinnetje: 'Is dat nieuw?', gevolgd door een proestende lach.
Ik ga de kleuren van mijn kleding echt niet aanpassen aan de bank waarop ik zit of de cover van het boek dat ik lees.
Weinig mensen haten winkelen meer dan ik. Dat is althans mijn stellige overtuiging.
We moesten naar Denpasar, de grote stad, voor aankopen allerhande.
De straten hebben hier wel namen, maar de nummering laat wel eens te wensen over. Het nummer 4 van ons huis bijvoorbeeld, is door de vorige eigenaar zelf gekozen, net zoals het huisnummer van zijn restaurant in Ubud op Jalan Bisma 9X.
Zijn overbuur in Jalan Bisma heeft nummer 324 of iets dergelijks en zijn directe buur iets in de 50. Knappe postbode die daar wijs uit raakt. Het is hier meer een kwestie van ons-kent-ons.
Die postbode moet weten wie je bent, doordat hij even een praatje heeft gemaakt, of een glaasje water bij je heeft gedronken, en dan rijdt hij de volgende keer linea recta van het postkantoor naar je huis.
Dat was vroeger toch ook zo met namen van personen? Je heette niet Louisa Verschueren maar Wiske van lange Jef van achter de Molen.Of zo iets.
Die X in Jalan Bisma X heeft me trouwens op het idee gebracht om, bij het aanvragen van een postbus in Ubud, te kiezen voor Postbus X. Dat lijkt me leuk staan op ons briefhoofd en het is bovendien makkelijk te onthouden.
Maar we gingen dus winkelen in Denpasar.
Na een tijdje begonnen we toch honger te krijgen. Gelukkig een bordje 'McDonald's 200m -pijltje naar rechts-'. Precies op die plek moesten we zijn voor een Electrolux wasmachine. Terwijl de chauffeur de auto parkeerde vroeg ik, in mijn vloeiend Bahasa Indonesia aan de parkeerwachter waar de Mac was: 'Pak, di mana Mc Donald's?' De man bekeek me of ik van Mars kwam. Hij herhaalde een paar keer mijn, nochtans duidelijk gearticuleerde en traag uitgesproken vraag. Een beetje vertwijfeld sprak hij een jonge vrouw aan die voorbijkwam en loodste haar naar me toe. Ik herhaalde mijn vraag . Na een korte aarzeling riep ze uit: "oh! Makdon'aaald!!!' . Klemtoon op de laatste lettergreep en met een lang uitgehaalde 'aaaaaa'. Het mannetje herhaalde dat ook een aantal keer en bekeek met met een licht verwijtende blik. 'Had dat dan gelijk gezegd! Makdon'aaald, maar natuurlijk dat is daar!!! Die toeristen kunnen niet eens de meest elementaire dingen correct uitspreken! Kasiaaan.'
Ik had ooit een gelijkaardige ervaring in Shanghai waar ik voor zaken logeerde in het Portman Ritz-Carlton Hotel. Door schade en schande heb ik daar geleerd dat je niks opschiet met het correct uitspreken van die naam. Zeg gewoon op z'n Vlaams 'Potteman' en ze brengen je via de kortste weg naar het hotel. Ze horen namelijk aan je accent dat je al jaren in China woont. De chauffeur begint dan ook gelijk een lange uiteenzetting in een ratelend Shanghainees. Gewoon af en toe instemmend 'hmm' mompelen en bij vragende zinnen even kort en hard lachen en neen knikken helpt dan.
Het is uiteindelijk nog Kentucky Fried Chicken geworden in Denpasar.
De Balinezen beschouwen zichzelf als een gezegend volk, een uitverkoren volk. Religie is dan ook alomtegenwoordig. Tot in huis toe.
Elk huis heeft een tempeltje en op alle belangrijke plaatsen van huis en tuin worden dagelijks offertjes gebracht. Bij de toegangspoort, de slaapkamers, de keuken, de waterpomp, de paadjes door de tuin, bij het zwembad,...
Het Balinees geloof in de krachten van de onzichtbare wereld schrijft voor dat de offertjes worden gemaakt in een geest van dankbaarheid en liefdevolle aandacht voor het detail.
Wij, ketters die we zijn, kopen een voorraad van die offertjes, ook wel ‘canang sari’ genoemd, eenmaal per week bij een ambachtelijk producentje.
Made legt die offertjes niet zomaar achteloos ergens neer. O nee! Ze knielt eerst in stilte neer en ademt een tijdje rustig, in voorbereiding op het gebed. Vervolgens wast ze gezicht en handen in de rook van de wierookstokjes (dupa) die ze bij zich draagt. Dan bidt ze met lege handen een mantra, palmen naar boven. Daarna volgen sierlijke bewegingen (mudra) met een bloemblaadje tussen wijs- en middenvinger en daarna met bloemblaadjes in verschillende kleuren, om te bidden tot de drie gedaanten van God: Schepper, Behoeder en Vernietiger. Brahma, Vishnu en Shiva.
De parasolletjes die traditiegetrouw ons huistempeltje flankeren, waren volledig versleten en zaten vol met mieren. Wat ik aan den lijve mocht ondervinden trouwens. Nog nooit zo snel bij een kraan geweest. Tijd voor nieuwe exemplaren dus, door Esther en Made gekocht en op de brommer naar huis gebracht.
Omdat wij buitenlanders zijn, moesten we de kleuren wit en geel (goud) gebruiken. Vraag me niet waarom. Alles heeft hier wel een diepere en vaak moeilijk te doorgronden betekenis. Fel oranje en fluorescent wit werd het. Met veel franjetjes en lintjes en kitscherige frutseltjes. Dat is wat Made mooi vond. Esther iets minder maar Made spreekt, vanzelfsprekend, beter Bahasa Indonesia.
Bij nader inzien zijn het toch wel weer leuke accenten in de zee van groen die ons omringt.
Er wordt naarstig (een ouderwets woord, ik weet het , maar ook een mooi woord dat precies weergeeft wat ik bedoel, dus het moet maar) doorgewerkt, en neen, klaar zijn we nog lang niet met het project. De architect blijft geloven dat we de deadline van 1 oktober 2009 zullen halen. We gooien er elke maand Rp 200.000 aan offertjes tegenaan, dus daar kan het niet aan liggen. Op de bovenste foto: volgend jaar wonen we dus hier. Om bang van te worden. Op de onderste foto: we beginnen aan de verdieping van het gastenverblijf.
Esther is intussen druk bezig met vrijwilligerswerk bij ‘Yayasan Widya Guna’ in Bedulu, zo’n kwartier achterop de brommer (ocek) van bij ons thuis. Ze geeft er drie keer per week een combinatie van Engelse les en ‘drama class’. De kinderen oefenen een toneelvoorstelling in van Sneeuwwitje, in het Engels en inclusief liedjes en dansjes. Het gaat om weeskinderen en mentaal- of geestelijk gehandicapte kinderen die op deze manier een steuntje in de rug krijgen. Balinezen zijn nl. erg hard voor kinderen met een handicap. Ze worden normaal verborgen gehouden voor de buitenwereld en mogen bijvoorbeeld niet naar de tempel. Hun handicap wordt gezien als een negatieve boodschap van de goden. Esther’s blog met de beschrijving van haar avonturen in Indonesië vind je hier: http://estherweemaes.waarbenjij.nu en dit is de website van het project waar ze werkt: http://members.ziggo.nl/grijnenberg/
De twee meisjes op de foto poseren bij de toegangspoort tot ‘Yayasan Widya Guna’.
Naast haar vrijwilligerswerk volgt ze ook lessen in Balinese dans. De lerares is een klein, iel vrouwtje dat de bewegingen gracieus toont, alsof het niks is. Wanneer het dan Esther’s beurt is, verandert het lieftallige, delicate wezentje in een vastberaden guru met handen als bankschroeven die onwillige lichaamsdelen, mysterieuze glimlach op het gezicht, in de juiste hoek plooit. Wanneer je een voorstelling bekijkt ziet het er allemaal o zo makkelijk en vanzelfsprekend uit. We weten nu dat dat niet zo is.
De tuinmuur aan de straatkant is volledig begroeid met een sterk woekerende klimplant.
Aan de voet ervan vonden we de laatste dagen steeds meer gele vruchten met een wat appelachtige schil.
Made, onze pembantu (hulp in de huishouding), vertelde dat de vrucht in het Bahasa Indonesia 'Markisa' heet en dat ze een zoetzure smaak heeft. Na enig 'gegoogle' kwamen we bij de Passiflora edulis forma flavicarpa, de gele passievrucht terecht. Het blijkt een van oorsprong Brazilaanse tropische vrucht, de Maracuya, te zijn. Iets zoeter dan zijn paarse broertje dat in Europa in de supermarkt te krijgen is, en ook een stuk groter. Op de foto: geel en paars broederlijk naast elkaar.
Onze kok zal weer creatief aan de slag kunnen met een ingrediënt uit eigen tuin!
Een fris welkomstdrankje op basis van gele passievruchtjuice? Geroosterde eend met passievrucht- en mangosaus? Een slaatje met een frisse passievrucht- en soyasaus dressing...?
Ik denk maar hardop.
En dan schijnen zowel de bladeren als de vruchten nog eens allerhande geneeskrachtige werkingen te hebben.
Rond 10 uur in de morgen, viel de electriciteit (weer eens) uit. Navraag leerde dat het ditmaal niet enkel bij ons was. De hele buurt zat zonder stroom.
Wat bleek? Het was de dag van de crematie van de koning van Peliatan en dat ging gepaard met een optocht door de straten van Peliatan en Ubud. De kist van de koning lag in een hoge toren die op een staketsel, gemaakt van bamboestokken, stond en door tientallen mannen uit het dorp werd gedragen. Omdat die toren zo hoog was moesten alle electriciteitskabels tijdelijk worden verwijderd om de doorgang mogelijk te maken.
Naast de toren werden ook nog twee enorme zwarte stieren, gemaakt in papier maché, meegesjouwd in de stoet. Behalve de koning zouden ook nog twee van zijn, eerder overleden familieleden, worden gecremeerd. Op regelmatige afstanden: mannen die de menigte en de dragers met tuinslangen besproeiden. Het was tamelijk warm op het middaguur, vandaar. Het hele gebeuren zette Ubud danig op z'n kop en de gamelans, trommels en bellen waren tot bij ons thuis te horen. Rond 15:30u begonnen de ventilatoren weer te draaien. De stroom was terug. We konden weer douchen, koken en skypen.
Religie is belangrijk in Bali. Dat is nog maar eens gebleken.
