'Duurzaam' is weer zo'n modewoord. We hadden al beslist met bepaalde principes rekening te houden bij onze exploitatie, voor het woord trendy werd. Je leest inderdaad veel over de milieuproblemen in Indonesië, zelfs en misschien bij uitstek op Bali. Milieuvervuiling, ozonlaag, CO2 uitstoot enz. zijn begrippen van de westerse wereld, ver-van-mijn-bed-problemen voor de modale Balinees. Wanneer je portie nasi campur op is gooi je de verpakking toch gewoon op de grond? Dat was vroeger zo toen die afhaallunch verpakt was in een bananenblad, waarom zou dat nu anders gaan met die plasticverpakking? Misschien kunnen we ons bescheiden steentje bijdragen bij het bewustmakingsproces.

Saar had, al in België, via het internet de 'zeepnoten' ontdekt en was vast van plan hiermee een test te doen eenmaal we op Bali waren. Test intussen uitgevoerd; resultaat zeer positief. Zeepnoten  (Sapindus mucorossi) zijn de kleine, ronde vruchten van de zeepnootboom,  die, net als de lychee, een lid is van de familie Sapindaceae. Deze bomen groeien in veel Aziatische landen en komen in heel Indonesië voor. De schillen van deze vruchten worden al eeuwenlang gebruikt als traditionele, natuurlijke zeep, en dit zowel voor het wassen van de kleren als voor persoonlijke hygiëne. In de geïndustrialiseerde landen wordt het saponine-extract van de noot al lang als ingrediënt gebruikt in commercieel geproduceerde zepen.

In ‘saponine’ herkent u ‘sapo’ wat Latijn is voor ‘zeep’. Slechts recent echter, is dit natuurlijk product in zijn originele vorm beschikbaar gekomen voor het grote publiek. In een groeiend aantal westerse landen genieten de zeepnoten een stijgende populariteit als natuurlijk, multifunctioneel en milieuvriendelijk schoonmaakmiddel. U stopt 3 tot 6 noten in een linnen zakje en steekt dit, samen met het wasgoed, in de trommel van de wasmachine. De watertemperatuur kan zich situeren tussen 30°C en 90°C. De zeepnoten maken wol, zijde en gekleurde materialen grondig schoon. Zodra de noten in contact komen met water scheiden ze een zeepachtige substantie af. Dit schuim werkt als een detergent en reinigt het wasgoed van niet in water oplosbare substanties, zoals oliën en harsen. Een zeepnoot bevat meer dan 15% saponine. Deze substantie zorgt voor een grondige reiniging en verwijdert vlekken. Dit alles zonder de vezels aan te tasten en met behoud van de kleuren van de weefsels. Dankzij de natuurlijke wassubstantie uit de zeepnoten wordt het wasgoed zacht zonder gebruik van wasverzachters.

Omdat dit product geen chemische, synthetische geuren of andere additieven bevat worden zeepnoten geadviseerd voor mensen met allergieën of problemen veroorzaakt door een gevoelige huid. Vergeleken met conventionele detergenten is het bovendien mogelijk 50% goedkoper te wassen.

Zeepnoten zijn verder volledig biologisch afbreekbaar. Na gebruik, kunnen de onoplosbare delen eenvoudig worden gecomposteerd. In tegenstelling tot klassieke zepen en detergenten, die synthetische chemische producten bevatten, verontreinigen de zeepnoten het water niet en helpen zo mee in het streven naar een schoner milieu. Bovendien worden de lokale mensen zich ervan bewust dat het oogsten van zeepnoten kan zorgen voor een hernieuwbaar inkomen. Zeepnootbomen worden dan ook niet langer meer gekapt voor hun hout. Op die manier wordt de ontbossing tegengegaan en vermindert de erosie en de uitputting van de gronden.

Voer voor botanici: De zeepboom (Sapindus mucorossi) is afkomstig uit het zuiden van India en kan tot 15 meter hoog worden. ‘Sapindus’ verwijst naar de ‘saponine, de stof die aanwezig is in de schil van de vrucht. De zeepnoot is dus eigenlijk geen noot maar een steenvrucht waarvan de schil werkzame bestanddelen bevat. De vruchten produceren saponine om zich te beschermen tegen parasieten, schimmels en bacteriën. Saponine is eveneens erg waardevol als was- en schoonmaakmiddel. De boom draagt voor het eerst vruchten na 9 jaar. Daarna kan ongeveer 90 jaar geoogst worden. In de lente is de boom bedekt met witte bloemen en in de herfst kunnen de vruchten worden geplukt. Die zijn dan goudkleurig en bedekt met een kleverig laagje. Na de oogst, meestal afkomstig van bomen uit het wild, worden de vruchten ontpit en gedroogd. Ze zijn na het drogen niet meer kleverig en roodbruin van kleur.