'LANGS BOERENERVEN'

REGONAAL LANDSCHAP HASPENGOUW EN VOEREN.

VECHMAAL.

Vanuit de authentieke herberg "De Horne" vertrekt deze landschapswandeling. Deze Greenspot is een schitterende afspiegeling van droog Haspengouw, met uitgestrekte akkers, compacte dorpjes, monumentale vierkantshoeves en kastelen. We wandelen nu verder en al na enkele honderd meters komen we aan het Kasteel van Horne met kasteelhoeve en park. Het bouwjaar van kasteel van Heurne is niet bekend. Het kasteel was lange tijd in het bezit van de Tongerse familie Bosch, wier wapenschild boven de ingangspoort van de kasteelhoeve prijkt. De bijbehorende hoeve dateert van 1743 en werd gebouwd door de familie Bosch. De familie Bosch had het kasteel van de 17e tot en met de 19e eeuw in hun bezit. Vroeger bevond er zich nog de Kasino, een verdwenen huisje in de Engelse stijl dat dienstdeed als jachtwachtershuis. Het bijbehorend bosje wordt sinds oudsher Bosquet genoemd. We wandelen verder. Langs één van de vele boerderijen. Als landbouwdorp is het normaal dat er vele boerderijen zijn maar hier zijn de meeste nog altijd in bedrijf wat toch bijzonder is. Ook bijzonder is dat vele van deze metselaarsteken dragen.  Het aanbrengen van individuele bezwerend/beschermende tekens vormt echter de meest voorkomende toepassingsvorm. De metselaars putten hun inspiratie uit een arsenaal aan oraal overgeleverde tekens. Tekens komen voor op alle mogelijke plaatsen van een gebouw. De geesten waarvoor ze bestemd zijn zullen ze wel zien. Later worden ze aan de straatkanten gezet omdat iedereen ze kon zien, ook deze hier in Vechmaal. We wandelen verder en gaan zo naar de open ruimte. Zo komen we  aan de Kuilen van Vechmaal. Groeve Henisdaal De naam is afkomstig van een voormalig leen, eigendom van het gelijknamig adellijk geslacht. De groeven zijn de enige van deze soort in het stroomgebied van de Schelde. De overige bevinden zich in het stroomgebied van de Maas. Er zijn drie gangenstelsels, ook grotten genoemd. De ingang van de grootste ligt in een bosje, deze geeft toegang tot de Grote Grot. Vanaf de Romeinse tijd werden mergelblokken uitgehouwen welke dienden als onderbouw voor bouwwerken. Ook voor de bouw van de basiliek van Tongeren werd mergel uit deze groeve gebruikt. Ook werd de mergel gebruikt als bemestingsmiddel op de akkers. Tot 1835 werd hier mergel gewonnen. Het grillige reliëf dat door de menselijke activiteit is ontstaan begroeide met struikgewas. In de middeleeuwen werden deze hellingen voor de wijnbouw gebruikt. De ondergrondse gangenstelsels, met soms in het veld nog ventilatiekokers, lopen door tot in de naburige gemeenten. Vanaf ongeveer 1930 werden de gangenstelsels gebruikt voor de champignonteelt. De instorting te Zichen in 1958, waarbij 18 slachtoffers vielen, betekende ook het einde van de champignonteelt in de grotten van Henisdaal. Tegenwoordig vormt het gangenstelsel een verblijf- en winterslaapplaats voor vleermuizen, zoals dwarsoorvleermuis, grootoorvleermuis en baardvleermuis. Dit, en bovendien het bovengrondse landschap met een merkwaardige kalkflora, maakte dat dit gebied als natuurgebied wordt beschermd. Ook geologisch is dit gebied interessant: Er werden tal van fossielen gevonden. Weer verder met onze wandeling tot we aan de Hoeve Henisdaal komen. Ook hier een heel stuk geschiedenis.  Het poortgebouw stamt uit de 2e helft van de 16e eeuw, en is in laatgotische stijl met renaissance-elementen. De hoekbanden zijn beneden van kalksteen, boven van mergelsteen. Boven de poort bevindt zich een gevelsteen waarop zich het wapenschild van het geslacht Van Henisdaal bevindt. Aan beide zijden hiervan vindt men een kleine gevelsteen dat een harnas uitbeeldt. De tegen de noordgevel van het poortgebouw aangebouwde traptoren was vroeger hoger, maar de houten wenteltrap is nog origineel. In deze toren vindt men nog schietgaten. Veel van de bedrijfsgebouwen zijn uit de 2e helft van de 19e eeuw. De dubbele dwarsschuur, met twee rondboogpoorten, is waarschijnlijk ouder. Weer wat verder langs de kerk en zo terug op ons vertrek. We hebben deze wandeling al zovele male gedaan maar toch is het telkens weer een ontdekking.