|
BROUWERIJ HAYEN.
SINT-ROCHUSKERK.
PATTON DRIVERS.
ULBEEL-WELLEN.
Brouwerij Hayen of de Brouwerij Sint-Rochus
Brouwerij Hayen of de Brouwerij Sint-Rochus was een bierbrouwerij met een jeneverstokerij. Tilman Hayen bezat halverwege de 18e eeuw een kleine brouwerij op het dorpsplein van Ulbeek. Aan de overzijde brouwde de familie Derie. Toen was het een nevenberoep voor deze landbouwers, waar tijd voor was tijdens de winter.
Het bier werd lokaal verbruikt; van verkoop buiten het dorp was nog geen sprake. Bij het overlijden in 1887 van Antonius Hayen, kleinzoon van Tilman, kwam de brouwerij en de boerderij in het bezit van Arthur Hayen. Arthur startte in 1891 de verbouwing van de brouwerij tot een voor die tijd groot en modern complex die hij Brasserie Saint-Roch (brouwerij Sint-Rochus) noemde, naar de patroonheilige van de parochie. Hij bouwde ook de eigenaarswoning in neoclassicistische stijl. De nieuwe brouwerij kwam in 1892 in dienst. Men brouwde twee bieren: de Bock en de Brune. Toenemend succes was ook te danken aan de Duitse brouwmeester Jan Dickmann. In 1908 kamen de Salvator, de Blonde en de Bavière het assortiment uitbreiden. De Salvator en de Bavière droegen duidelijk de stempel van Dickmann. In 1895 werd er nog een jeneverstokerij bijgebouwd. Het kwam er allemaal ter vervanging van een hoeve die nog deels in vakwerk was opgetrokken. In 1908 bouwde Arthur Hayen een mouterij om de eigen gerst te vermouten maar ook moutte hij voor brouwerij Fouarge uit Borgloon en brouwerij Foucart uit Sint-Truiden.
Het bier werd verkocht in eiken vaten en in flessen van 33 en 75 cl. Ooit werkten er in het ganse bedrijf 40 personen en het was een volledig uitgebouwde brouwerij met woonhuis, brouwzaal, stokerij, bottelarij, gist- en lagerhuis, mouterij, stallingen en koetshuis. De concurrentie met de lage gistingsbieren zoals pils was een harde dobber voor brouwerij Hayen. Pierre, een zoon van Arthur Hayen wilde moderniseren maar hij kreeg geen kapitaal van zijn vader. Pierre maakte nog limonade maar hij kon het niet langer rekken dan tot 1939. De stokerij werd reeds in 1919 stilgelegd als gevolg van de wet Vandervelde. Na de Tweede Wereldoorlog ondernam men een poging om activiteiten in de gebouwen opnieuw op te starten. Men destilleerde alcohol uit fruit. De hoge accijnzen deden die poging mislukken. Het ombouwen van de droogast tot drooginstallatie voor fruit mislukte ook. De gebouwen werden aan verschillende eigenaars verkocht. Er kwamen onder meer koelcellen voor een fruitteler .
Een van de schuren van de boerderij werd tot dancing omgebouwd die tot 1976 bestond. Ook een cosmeticabedrijf vestigde zich in de voormalige brouwerijgebouwen. De tuin met beekjes, vijvers en een prachtig paviljoen verwilderde en verdween. Het gebouw mag prat gaan op een unieke, neoclassicistische voorgevel. De bedrijfsgebouwen worden dan weer getekend door een sober, neoromaans uiterlijk met een opvallend poortgebouw. In de hoogdagen bestond het complex uit een woonhuis met bijgebouwen, stallingen, een koetshuis, brouwzaal, een gistingsruimte, een bottelarij, een vatenmakerij en een mouterij. Om die industriële getuigen te bewaren, werd de Oude Brouwerij Hayen geklasseerd als monument.
Vandaag huist in de bottelarij AKSI wat staat voor ArbeidsKansen voor Sociale Integratie, nam in deze prachtige locatie welke geïntegreerd is in de Haspengouwse schoonheid van de natuur de uitdaging aan om het project de Bottelarij te lanceren. Met dit socio-culturele en toeristische luik wil AKSI een aantal nieuwe initiatieven nemen die het bestaande toeristisch en culturele aanbod kunnen uitbreiden en versterken. Belangrijk hierbij is dat in de uitvoering nadrukkelijk gestreefd wordt naar extra tewerkstellingskansen voor kansengroepen. Bezoekers kunnen in de Bottelarij genieten van Limburgse bieren en allerlei streekgebonden dranken en gerechten in een rustiek historisch kader.
Sint- Rochuskerk
Sinds mensenheugenis staat het parochiekerkje van Ulbeek aan het dorpsplein. Na de ingebruikneming van de nieuwe kerk, in 1937-1938 een honderdtal meter meer noordwestwaarts kwam de oude kerk leeg te staan. Ze is geklasseerd en momenteel zijn dossiers lopende voor restauratie. Ulbeek telt dus twee kerken.
De oude kerk aan het stille dorpsplein. De bakstenen gevels rusten op een sokkel van harde silex en kalksteen. De vraag is echter of dit afbraakmateriaal is van een nog ouder gebedshuis? Afgaand op de barokke segmentboogramen is er een vermoeden dat het koortje dateert uit de 17de eeuw en zelfs uit ouder is dan het neoclassicistische schip dat in het midden van de 19de eeuw herbouwd werd. In de voorgevelnis boven de deur staat een verweerd houten beeld van de patroonheilige Sint- Rochus. Naast en achter de voormalige kerk bevindt zich het kerkhof dat als dusdanig nog steeds in functie is gebleven. Hetzelfde geldt ook voor de pastorie. Deze dateert uit 1912 en typeert de toenmalige neontraditionele baksteenstijl. Ondertussen zijn er aan de binnenzijde van de kerk opgravingen gebeurd die een 14de eeuwse vroegere kerk aan het licht bracht.
De inwoners van het Haspengouwse dorpje Ulbeek krijgen een exclusief kerkhof: naast de middenbeuk van hun afgedankte Sint-Rochuskerk komen twintig grafkelders. Een laatste rustplaats die normaal alleen voor koningen en kardinalen is weggelegd. Tegen eind 2011 wil de piepkleine Wellense deelgemeente Ulbeek pronken met wat wellicht de mooiste overdekte begraafplaats van het land wordt. Het heeft nochtans weinig gescheeld of de afgedankte kerk van Ulbeek was met de grond gelijk gemaakt. En de meeste Ulbekenaren zouden dat niet eens erg hebben gevonden: het gebouw was niet echt een pareltje van Vlaamse religieuze architectuur. Omdat het wat schots en scheef verzakt was, hebben ze honderd meter verderop een nieuwe kerk gebouwd. Dat was al in 1938. Sindsdien werd de oude kerk gebruikt voor alles, behalve waarvoor ze gebouwd was: toneelzaal, meubelatelier, stapelplaats... Tot het gebouw helemaal verkrot was, alleen nog goed voor de sloop. Maar eerst mocht de heemkundige kring nog wat in de ondergrond spitten en daar werden restanten van een vroegere kapel gevonden, plus elf skeletten van onbekende Ulbekenaren. Toch wel zonde om dat allemaal weg te vegen, vonden steeds meer dorpsbewoners. En met de hulp van een paar creatieve architecten en de zegen van Monumenten en Landschappen vingen ze twee vliegen in één klap: een uitbreiding van het kerkhof ín de oude kerk.
'Als het af is, zullen ze van overal komen kijken want het hele kader is uniek. De ramen van de kerk worden tot op de grond afgebroken zodat je overal binnen en buiten kunt lopen. De vloer in de middenbeuk wordt vervangen door een glasplaat die zicht geeft op de vroegere kapelfunderingen. Het dak boven het koor wordt weggehaald. De werken zijn volop aan de gang, wij hebben van het bouwverlof geprofiteerd om eens een kijkje te gaan nemen in de oude kerk. Tevens eens even op het kerkhof gelopen en hier staan nog vele gietijzeren grafkruizen, welke nog in zeer goede staat zijn.
Patton Drivers
In de buurt van het Dorpsplein ligt het clubhuis van de Patton Drivers.
Het eerste Patton Pinkster treffen vond plaats in 1987 op de huidige locatie in Ulbeek. Samen met een twaalf tal bestuursleden bouwden ze de club uit tot een van de grootste van België. Een club die gebaseerd is op vriendschap en uitgegroeid is tot één grote gezellige familie met als hoofdgedachte de geest van de bevrijder levend te houden. Het instant houden en restaureren van militaire voertuigen van de periode tussen 1940 en 1945. Enkel Amerikaanse, Britse en Canadese voertuigen van voor 1945 zijn toegelaten.
We kunnen even kennis maken met de eigenaar die ons verteld van de club en de aanwezige voertuigen.
Al is Ulbeek een klein dorpje toch is er veel te zien en te beleven. Je kunt er wandelen en fietsen. De Bokkenrijders wandeling komt hier ook voorbij.
Een andere bijzonderheid is Ulbeek in Bokrijk
Het Haspengouws dorp in het Openluchtmuseum van Bokrijk is gebaseerd op het uitzicht van de dorpsdries van Ulbeek in 1844. Het grondplan van het plein en de schikking van de gebouwen eromheen.
Ulbeek werd in dit project weerhouden om zijn gave Haspengouwse en agrarische identiteit. Een vierzijdig plein met een kerk en een pastorie, twee landbouwbedrijven en twee hoeve-brouwerijcomplexen. Deze waren indertijd in iedere Haspengouwse dorpskom aanwezig. De reconstructie is vooral gebaseerd op de buurtwegenatlas die in 1844 verscheen en waarop ten hoeve van het innen der belastingen elk perceel met zijn bodemgebruik genoteerd zijn. Bovendien dateren uit die tijd ook de eerste officiële Belgische landbouw- en bevolkingstellingen. Zo kun je ontdekken hoe een klein dorp toch nog interessant kan zijn en zeker een bezoek waard.
Voor het fotoalbum de link volgen
|
