Op 11 november, of soms de avond ervoor, wordt in sommige streken, zowel in Vlaanderen, Noord-Frankrijk als in Nederland, de naamdag van Sint-Maarten gevierd. Het Sint-Maartenfeest wordt ook wel "keuvelen", Sint-Martinus, Sinter Merte of Sinte-Mette genoemd. De invulling die aan dit feest gegeven wordt verschilt van streek tot streek.

Verspreiding

Nederland

De kerngebieden in Nederland zijn Limburg, Noord-Holland, Friesland, Drenthe en Groningen. Buiten deze kerngebieden komt het feest echter ook voor, soms nog maar recent onder invloed van inwijkelingen, soms omdat de stad een eigen band met de figuur Sint-Maarten heeft.

In Utrecht waar Sint-Maarten de schutspatroon van is, is een Sint-Maartensberaad opgericht om Utrecht als Sint Maartenstad te promoten. Het Sint-Maartensberaad laat echter de minder positieve elementen van Sint-Maarten, zoals zijn gewelddadige optredens jegens andere culturen en geloven, buiten beschouwing.

Niet in iedere streek lijkt de traditie even sterk te staan. In Limburg, Noord-Holland en Groningen werd in 1997 vastgesteld, dat in deze provincies de Sint-Maartenviering nog vrij actueel was. In de provincies Friesland, Drenthe en Noord-Brabant bleek een vermeerdering van vieringen te zijn waargenomen. In mindere mate wordt Sint-Maarten gevierd in Zuid-Holland en Zeeland, en in delen van Overijssel, Flevoland en Gelderland.

Dat het feest niet verdwijnt, maar zich in tegendeel verder verspreidt, wordt geïllustreerd door de ontwikkeling in Amsterdam. Het feest werd hier al honderden jaren niet meer gevierd, tot het enkele decennia geleden in de buitenwijken opdook, onder invloed van de omliggende gemeenten. Begin deze eeuw doken de eerste lampionnen ook aan de grachten op, en inmiddels is het Sint-Maartenlopen ook in Amsterdam een levende traditie.

De (cor)relatie van het feest met religie is niet sterk. In Nederland wordt het Sint-Maartenfeest gevierd door kinderen van alle gezindten. In veel liedjes wordt vaak nauwelijks aandacht aan de religieuze achtergrond besteed. De liedjes hebben vaak een humoristisch karakter en het repertoire wordt ieder jaar aangevuld met parodiërende of satirische teksten.

Vlaanderen

In België is de traditie nog in leven in West-Vlaanderen (Ieper-Ardooie-Veurne-Koekelare-Lichtervelde), de streek rond Aalst en een paar (deel)gemeenten van en rond Dendermonde. Ook Mechelen en de omliggende gemeenten, waaronder Hombeek en Weerde, gemeenten met een Sint-Martinuskerk, kennen een levendige traditie. In Belgisch-Limburg vindt men tradities die overeenkomen met die in Nederlands-Limburg, maar ze zijn hier veel minder actueel dan in Nederland. Elders in het land wordt Sint-Maarten niet meer op traditionele wijze gevierd, maar zijn er wel concerten of feesten. Deze vieringen vallen vaak samen met de herdenkingen van de wapenstilstand.

Over het algemeen geldt dat de Sint-Maartenviering in Vlaanderen minder wijdverspreid is dan in Nederland, maar dat wil niet zeggen dat de traditie in bepaalde streken niet toch heel intensief gevierd wordt.

Elders

• Ook in Noord-Frankrijk, in Frans-Vlaanderen, wordt Sint-Maarten (Saint Martin) gevierd.
• In Oost-Friesland kent men het Martinisingen waarbij onder andere Peepernööten gegeven worden.
• In Oostenrijk en delen van Duitsland eet men op deze dag traditioneel gans, het zogenoemde Martiniganslessen of Martinsgansessen. Deze traditie komt voort uit de legende dat Sint Maarten te bescheiden was om zich tot bisschop te laten wijden en zich daarom verstopte, ganzen verraadden hem echter door hun gesnater. Een andere legende vertelt dat een stel ganzen onder de preek de kerk binnenliep en de preek verstoorden, de ganzen werden daarom gevangen en opgegeten. In Oostenrijk en Zuid-Tirol kent men ook het Sint-Maarten lopen. Men gaat met lantaarns door de straten begeleid door iemand die met een rode mantel om als Romeins soldaat verkleed is en op een schimmel zit. Deze man stelt Sint Maarten voor. Men noemt dit de Martinsritt. De kinderen zingen liederen en als afsluiting is er een kampvuur dat Martinsfeuer genoemd wordt. In het oosten van Oostenrijk wordt op deze dag dikwijls de nieuwe wijn door de pastoor gezegend.

Tradities

Sint-Maarten wordt niet overal op dezelfde wijze gevierd. In sommige plaatsen worden optochten georganiseerd, in andere worden vreugdevuren ontstoken. Zeer algemeen is de lampionnentocht.

Deze laatste traditie komt het meest voor in de noordelijke provincies en in Noord-Holland (waar het ook wel keuvelen wordt genoemd). De kinderen maken lampionnen of hollen bieten (vergelijk Jack-o'-lantern) uit en gaan met de lichtjes langs de deuren. Daar zingen ze speciale Sint-Maartensliedjes en krijgen hiervoor snoep of fruit. Vroeger werd het lichtje rondgedragen in een uitgeholde voederbiet. Hoewel dit soms nog wel gedaan wordt, zijn kleurige, door de kinderen zelf gemaakte, lampionnen tegenwoordig het meest gebruikelijk. Deze lampionnen worden vaak onder schooltijd gemaakt, bijvoorbeeld in de lessen handenarbeid. Vroeger werd veelvuldig gebruikgemaakt van de foekepot om de liedjes die bij de rondgang werden gezongen te begeleiden. Het Sint-Maartengebruik werd toen ook wel "foekepotterij" genoemd.

In de zuidelijke provincies en in Vlaanderen komt het langs de deur gaan ook veel voor, soms in combinatie met een vreugdevuur of een optocht. In sommige West-Vlaamse dorpen wordt het van deur tot deur gaan "ruusbuzen" genoemd, naar de eerste woorden van het liedje dat de kinderen zingen ("Ruus buus buus").

In Mechelen ligt de nadruk wel expliciet op het langs de deuren gaan. Kinderen gaan vaak verkleed, maar dragen geen lampionnen mee, alhoewel sommige deelgemeenten (zoals Rijmenam) wel iets gelijkaardigs kennen. De Mechelse kinderen zingen een eigen, uniek "Sinte Mette lied" (Sinte-Mette van de ruggenuchte). De in het liedje vermelde "kruk" is een draagstoel. Alhoewel dit vandaag bijna niet meer gebeurt, bestond vroeger elke "Sinte Mette"-groep uit een Sint gezeten op een draagstoel, die werd rondgedragen door zijn kompanen. Vandaag de dag houdt het Sinte Mette Genootschap deze Mechelse traditie in stand. Uitzonderlijk voor de regio Mechelen is dat ook de volwassenen Sint-Maarten vierden (de "grote Sinte Mette"), traditioneel op de zondag ná 11 november. Het Genootschap doet dit nu nog met de bedoeling geld in te zamelen dat gebruikt wordt voor de instandhouding van het feest.

De vreugdevuren zijn vooral typisch voor Limburg, meestal in combinatie met een optocht. Men verzamelt hier in de kerk waar het verhaal van Sint-Maarten verteld wordt. Vervolgens loopt men in een lampionnenoptocht naar een groot vuur (een zogenoemde troshoop) waar 'de arme man' van het vertelde verhaal zich kan warmen. De kinderen krijgen traditioneel een oliebol uitgereikt. In Herk-de-Stad (Sint-Martinus gemeente) worden er met Sint-Maarten pannenkoeken gebakken. In een groeiend aantal dorpen komt het ook voor dat kinderen buiten de viering om van huis naar huis gaan om een lied te zingen en beloond te worden. De Sint-Maarten viering wordt meestal de vrijdag of zaterdag voor de 11e november gevierd om geen overlap te creëren met de start van het carnavalsseizoen (de 11e van de 11e). Ook buiten Limburg komen hier en daar vreugdevuren voor.

Optochten worden tegenwoordig vooral in West-Vlaanderen gehouden, vooral in de streek rond Veurne en Ieper. Deze stoeten vinden meestal plaats aan de vooravond van de naamdag, dus op 10 november. Sint-Maarten gaat hier vergezeld van Zwarte Piet. Samen lopen zij vooraan in de stoet en de kinderen met hun bieten volgen. Na de stoet (waar soms ook de plaatselijke fanfare of harmonie in meeloopt) kunnen de kinderen in veel gemeenten een zak met lekkernijen halen (mandarijnen, chocolade, picknicken, Onze-Lieve-Vrouwtjes, speculaas, marsepein en Sint-Maartenskoeken). Op 11 november zelf krijgen de meeste kinderen nog meer lekkernijen en speelgoed.

In en rond Ieper vallen deze vieringen vaak samen met de verschillende herdenkingen van de Eerste Wereldoorlog. In Ardooie, waar Sint-Maarten de patroonheilige is, gaat ieder jaar een avondstoet door de straten, volledig in het teken van Sint-Maarten en het begin van de winterperiode. Elk jaar komen duizenden toeristen op dit spektakel af.

Overlapping met Sinterklaasfeest

In bepaalde streken in Vlaanderen neemt Sint-Maarten de taak van Sinterklaas over. Het Sinterklaasfeest wordt hier traditioneel niet of veel minder uitgebreid gevierd. De verschillen van dorp tot dorp kunnen groot zijn. In de West-Vlaamse stad Wervik bijvoorbeeld komt in de ene wijk op 11 november Sint-Maarten langs met speelgoed, en in de andere wijk Sinterklaas op 6 december. Dendermonde kent een soorgelijk fenomeen. In Sint-Gillis (een deelgemeente) komt Sint-Maarten, terwijl centrum Dendermonde Sinterklaas over de vloer krijgt. Ook in Ieper en omgeving en in het Oost-Vlaamse Aalst en Beveren wordt meestal Sint-Maarten gevierd. Deze drie steden hebben een Sint-Martinuskerk als hoofdkerk.

In Ieper komt Sint-Maarten de avond voor 11 november aan met de boot. Dan staan alle kinderen hem en zijn pieten op te wachten aan de kaai (Ieperlee). Daarna gaan ze in een grote stoet naar de Grote Markt. In Sijsele (een Sint-Martinusgemeente) wordt er dan weer enkel een Sint-Maartenstoet gehouden (op de vrijdagavond het dichtst bij de 11de november), maar speelgoed krijgen de kinderen alleen bij Sinterklaas. In Loppem (eveneens een Sint-Martinusgemeente) bellen de kinderen op 11 november aan bij alle huizen om lekkers te krijgen.

In Aalst komt Sint-Maarten de zaterdag voor 11 november officieel met de boot aan en wordt hij in een koets naar zijn troon op de Grote Markt gereden. Op 11 november ontvangt hij op de massaal bijgewoonde jaarmarkt de kinderen. Ook in Veurne, Zele, Lebbeke, Sint-Gillis en Opwijk vervangt Sint-Maarten Sinterklaas. Meestal komt hij in de nacht van 10 op 11 november. Opmerkelijke verschillen zijn dat de Sint in de hemel woont en niet in Spanje, dat hij slechts één Zwarte Piet heeft, en dat zijn rijdier een ezel is en geen schimmel.

Geschiedenis

Over de ontstaansgeschiedenis van het feest zijn veel speculaties. Vaak wordt verondersteld dat het feest teruggaat op een Germaans winterfeest, maar ook een zuiver kerkelijke oorsprong is mogelijk. Wel duidelijk is dat de ontwikkeling tot algemeen, door alle gezindten gevierd, volksfeest tamelijk recent is.

Oorsprong

De Engelse volkskundige Frazer veronderstelt een heidense oorsprong van het feest: het ronddragen van het (heilige) vuur zou een voorchristelijk vruchtbaarheidsritueel zijn, en is wijdverspreid over West-Europa. Het heidense ritueel zou dan door de kerk zijn overgenomen, vooral om het vertrouwen van de bevolking te winnen.^[3]

Veel andere onderzoekers stellen echter dat er niets heidens aan het feest valt op te merken. De Duitse volkskundige Dietz-Rüdiger Moser stelt dat het feest door de kerk is geïntroduceerd. In Lucas vinden we de tekst: Niemand steekt een lamp aan en zet die in de kelder of onder de korenmaat, maar op de standaard, opdat wie binnentreden het licht zien (Lukas 11:33 e.v.). Deze regels uit het evangelie werden vaak op 11 november voorgedragen en in de mis besproken. Moser neemt aan dat door deze voorlezing in de mis de bevolking werd aangespoord tot een lichtjesfeest.

Moderne onderzoekers houden vaak het midden tussen beide standpunten. Sint-Maarten is een bedelfeest, en bedelfeesten waren nodig in de moeilijke wintermaanden. Bedeloptochten zoals met Sint-Maarten werden en worden (in Vlaanderen) ook gehouden met Driekoningen of met Nieuwjaar, en ook het Sinterklaasfeest heeft kenmerken van een bedelfeest.

Ontwikkeling in de 20e eeuw

Als bedelfeest was Sint-Maarten lange tijd een feest voor de armen. Rijke burgers zagen hun kinderen er liever niet aan mee doen. Pas in de jaren '20 en '30 van de 20e eeuw veranderde deze attitude. Het Sint-Maarten werd nu juist gezien als een mooie, eigen traditie, die behouden moest worden.

Omdat 11 november na de Eerste Wereldoorlog ook de dag werd waarop deze oorlog werd herdacht, is wel geprobeerd het feest een wereldlijke lading mee te geven. Het zou dan een vredesfeest moeten zijn. Dit heeft men uiteindelijk niet doorgezet. Het feest is, vooral in Nederland, juist vrij van enige religieuze of politieke lading, wat zeker bijdraagt aan de grote populariteit ervan.

In Vlaanderen is het vieren van Sint-Maarten beperkt tot de genoemde regio's, en hierin lijkt geen verandering te komen. Het is eerder zo dat het feest steeds minder wordt gevierd, met name in Belgisch Limburg, waar vroeger veel meer Sint-Maartensvuren moeten hebben voorgekomen. In Nederland is de situatie omgekeerd: in de 20e eeuw is het feest alleen maar populairder geworden, en steeds meer regio's organiseren vieringen. Typisch is de geleidelijke opkomst van het gebruik in Amsterdam (zie boven). Ook in de regio's waar het feest oorspronkelijk al werd gevierd is de traditie nog zeer levend.

Liedjes

Er zijn talloze Sint-Maartensliedjes. Vooral in Nederland is er sprake van een nog altijd groeiend repertoire. Veel liedjes hebben een humoristische lading, al zijn er ook nog oude bedelliedjes. Sommige liedjes komen in het hele taalgebied voor, zoals Sint-Maarten, andere liedjes komen slechts in een klein aantal dorpen voor. De liedjes staan in een lange, orale traditie. Het oudst bekende Sint-Maartensliedje is het volgende:

Stoockt vier, maeckt vier:

Sinte Marten komt hier

Met syne bloote armen

Hij soude hem gheerne warmen?

De regels van dit lied komen nog in diverse bestaande Sint-Maartensliedjes terug. Ook voor andere liedteksten geldt dat ze heel oud zijn, wat blijkt uit hun grote verspreiding.

Trivia

Een spreekwoord in het Venloos luidt: As de kinder Sintermertes Veugelke zinge, make de verkes eur testament

(Als de kinderen een Sint-Maarten liedje zingen, dan schrijven varkens hun testament). Varkens werden traditioneel geslacht vanaf 11 november.

Lynn Renee (Lynn) Anderson (Grand Forks, North Dakota, 26 september 1947) is een Amerikaanse countryzangeres. Ze is het meest bekend door het nummer (I never promised you a) Rose Garden, waarmee ze in 1970 een Grammy Award won. Ze was één van de meest succesvolle Amerikaanse zangeressen van de jaren zeventig van de twintigste eeuw.

Anderson groeide op in Sacramento (Californië), samen met haar moeder, de in de VS bekende singer-songwriter Liz Anderson. De laatstgenoemde schreef nummers voor onder meer Merle Haggard. Lynn Anderson begon haar solocarrière in 1966 met het nummer In Person, gevolgd door het door haar moeder geschreven If I kiss you (will you go away).

Anderson trouwde in 1968 met Glenn Sutton, een songwriter die later een plaatsje zou krijgen in de Nashville Songwriters Hall of Fame. Ze kregen samen een dochter, Lisa. Ze scheidden in 1977, Anderson hertrouwde het jaar erna. In haar tweede huwelijk kreeg Anderson nog twee kinderen, maar ze scheidde in 1982 ook van haar tweede echtgenoot.

Anderson was succesvol als zangeres, en ze was regelmatig op televisie te zien in de Lawrence Welk Show in de jaren 1967-1968. In 1969 sloot Anderson een contract met Columbia Records. Haar stijl neeg daarna iets meer richting popmuziek en iets minder richting country, getuige haar grootste hit Rose Garden eind jaren zeventig. Het door Joe South geschreven nummer won een Grammy, werd nummer één in de Country Charts in de VS, nummer drie in de reguliere Pop Charts en werd een hit in vijftien andere landen. Andere hits van Anderson in deze periode waren "How Can I Unlove You?", "You're My Man", "Listen to a Country Song", "Top of the World" (een nummer één hit voor Anderson voordat het een pop-hit werd voor The Carpenters), "Cry", "Keep Me in Mind", "What a Man My Man Is" en "Smile For Me". In 1971 werd Anderson verkozen tot "Vrouwelijke Vocalist van het Jaar", door zowel de Academy Country of Music als de Country Music Association. In de jaren zeventig behaalde Anderson acht nummer-één-hits, achttien top-tien hits en kreeg ze zeventien gouden platen. Ze bleef tot begin jaren tachtig één van de belangrijkste countryzangeressen. Haar laatste top-tien hit dateert uit 1984 ("You're Welcome to Tonight"). Eind jaren tachtig en begin jaren negentig haalde Anderson nog regelmatig de kranten in verband met de echtscheiding van haar tweede man. De twee ruzieden vaak openlijk. Nadat ze wat tijd had doorgebracht op haar ranch met het opvoeden en trainen van paarden, ging ze in 1992 de studio weer in voor nieuwe plaatopnamen.

Haar in 2004 uitgebrachte "Bluegrass Sessions" werden een groot succes en leverden haar voor het eerst in dertig jaar weer een Grammy-nominatie op. In hetzelfde jaar werd Anderson gearresteerd wegens het rijden onder invloed, en werd er door de American Rose Society een roze-witte theeroos naar haar vernoemd.

Anderson bracht in 2006 een nieuwe CD uit ("Cowgirl") met door haar moeder, Liz Anderson, geschreven nummers.

The Rubettes waren een Britse glamrock- annex teenybopper popgroep; in latere jaren speelden ze countrymuziek. Hun eerste hit was meteen hun grootste: "Sugar baby love", een Nummer Eén-hit in de zomer van 1974. Ze traden op in teddybroeken, oversized jasjes en petten, alles in het wit en pastelkleuren.

Groepssamenstelling

De groep werd in 1973 bijeen gebracht door het producersduo Bickerton-Waddington. Dit duo had in de jaren zestig al eens samengewerkt met ex-Beatle Pete Best en liep in 1973 te leuren met diverse doo-wop-composities. Studiomusici die Barry Blue bijstonden bleken de besten om de liederen uit te voeren.

De leden waren:

• Paul da Vinci (echte naam: Paul Prewer) - zang, beroemd om zijn falset. Hij vertrok voordat het door hem ingezongen "Sugar baby love" een hit was voor een solocarrière en keerde in de jaren negentig weer terug in een door Bill Hurd bij elkaar geraapte band die onder de Rubettes naam probeerde door Europa te touren. De Rubettes versie van Alan Williams met John Richardson en Mick Clark in de gelederen opereerden echter ook al onder die naam. Logisch gevolg was een rechtszaak. Tegenwoordig bestaat alleen de line up met Alan Williams nog.
• Alan Williams - leadzang, piano, gitaar, klarinet(instrument)
• Tony Thorpe - tenorstem
• Bill Hurd - keyboards, achtergrondzang
• Mick Clarke - basgitarist, achtergrondzang
• John Richardson - drums, basstem
• Pete Arnesen (echte naam: Hans-Peter Arnesen) - piano (vertrok op 23 november 1974).

De groep bestond tot in 1979; Alan Williams ging daarna solo verder. In 1983 kwam de groep bijeen omdat er in het gouwe ouwecircuit vraag was naar optredens van de originele Rubettes. Na hevige onderlinge ruzies moest een Britse rechter in 1998 beslissen wie het meeste recht had op de groepsnaam. Er kwam een compromis uit voort waarmee de kemphanen voort moesten: tegenwoordig is er een "The Rubettes feat. Alan Williams" en een "The Rubettes feat. Bill Hurd (maar mèt Paul da Vinci).

Muziek

Van de eerste drie lp's "Wear its 'at", "We can do it" en "Rubettes" werden coverversies van songs hits voor andere artiesten uit de Bickerton-Waddington-stal: "Way back in the fifties" voor ex-Move-zanger Carl Wayne in juli 1975, "Don't do it baby" voor Mac & Katie Kissoon in mei 1975 en "I'm just dreaming" in februari 1976 voor hetzelfde duo.

Begin 1976 werd besloten van sound te veranderen na het tegenvallende succes van "Little darling". "You're the reason why" en de verdere singles en lp's werden geproduceerd door Alan Blakely (ex-lid van The Tremeloes).

Uitgeholde pompoen, de zogenaamde Jack-o'-lantern.

Halloweenmaskers en -kostuums

Een Halloweenfeestje.

Kind tijdens trick-or-treat.

Halloween is een feestdag die vooral in Ierland, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en Canada gevierd wordt. Op 31 oktober verkleden kinderen zich en bellen als het donker wordt aan bij huizen in de buurt die versierd zijn met pompoenen en lichtjes, en roepen trick or treat (waarbij de keuze wordt gegeven tussen een plagerijtje uithalen of een versnapering krijgen). De bewoners geven de kinderen dan snoepjes. Jonge volwassenen gaan soms naar Halloweenfeesten.

Oorsprong

De naam "Halloween" is afgeleid van Hallow-e'en, ofwel All Hallows Eve (Allerheiligenavond), de avond voor Allerheiligen, 1 november. In de Iers-Keltische kalender begon het jaar op 1 november, dus 31 oktober was oudejaarsavond. De oogst was binnen, het zaaigoed voor het volgende jaar lag klaar en dus was er even tijd voor een vrije dag, het Keltische nieuwjaar of Samhain (uitspraak Saun, het Ierse woord voor de maand november). Maar Samhain was ook nog om een andere reden zeer bijzonder. De Kelten geloofden namelijk dat op die dag de geesten van alle gestorvenen van het afgelopen jaar terug kwamen om te proberen een levend lichaam in bezit te nemen voor het komende jaar.

In Groot-Brittannië werd Halloween vooral door de Kelten gevierd. De geesten die uit dode mensen op zouden rijzen, werden aangetrokken door voedsel voor hen neer te leggen voor de deuren. Om echter de boze geesten af te weren droegen de Kelten maskers. Toen de Romeinen de Britse eilanden binnenvielen, vermengden ze de Keltische traditie met hun eigen tradities, die eind oktober natuurlijk de viering van de oogst betroffen, en ook het eren van de doden.

In de negende eeuw van de huidige tijdrekening steekt een Europees christelijk gebruik de zee over en vermengt zich met het Halloweenfeest. Op Allerzielen - 2 november - gingen in lompen gehulde christenen in de dorpen rond en bedelden zielencake (brood met krenten). Voor elk brood beloofden ze een gebed te zeggen voor de dode verwanten van de schenker, om op die manier zijn bevrijding uit de tijdelijke straffen van het vagevuur te versnellen en zodoende zijn opname in de hemel te bespoedigen. Het "Trick or Treat" spelletje vindt wellicht daar zijn oorsprong.

Het feest is in de negentiende eeuw door Ierse immigranten naar de VS gebracht. In Ierland was de aardappeloogst mislukt, de hongersnood decimeerde razendsnel de bevolking en de Ieren begonnen omstreeks 1840 massaal naar Amerika te vluchten. En zoals vaker voorkwam onder migranten: in den vreemde zoekt men contact en steun bij elkaar. Het heimwee naar de roots wordt verzacht in het verder beleven en onderhouden van de eigen feesten en gebruiken. In Amerika duikt dan de bekende jack-o'-lantern-pompoen op, in de hele wereld wellicht het bekendste gezicht van Halloween.

Jack-o'-lantern

Vooral bekend van Halloween zijn de uitgeholde pompoenen, die dienst doen als lampionnen. Zie Jack-o'-lantern voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Vooral bekend van Halloween zijn de uitgeholde pompoenen, die dienst Deze worden Jack-o'-lantern's genoemd.

Halloween in Nederland, België, Suriname en Bonaire

In Nederland en België wordt er steeds meer aandacht besteed aan het Halloweenfeest/Allerheiligenavond. Dit gebeurt meestal niet in de vorm van langs de deuren gaan en snoep ophalen maar wel door Halloween-feesten en het versieren van huizen. In sommige delen van Nederland en België is rond deze tijd het van oorsprong katholieke Sint-Maartenfeest populairder onder jongeren (van alle gezindten). Het lijkt op het Amerikaanse Halloween, hoewel dit feest niet in de grotere steden, maar vooral in dorpen gevierd wordt.

Ook in Suriname wordt Halloween groot gevierd. In dit land is deze traditie uit de Verenigde Staten overgewaaid. Vooral onder de jeugd is Halloween populair.

Op het eiland Bonaire komen alle kinderen van een dorp of stad bij elkaar, maar in plaats van bij mensen langs de deuren te gaan, gaan ze bij winkels langs.

Op Halloween is kritiek — zoals ook op Valentijnsdag — omdat het ontdekt zou zijn door de commercie als een geschikte aanleiding om de consument tot wat ruimer vertier aan te zetten in de 'slappe' periode tussen zomervakantie en Sinterklaas. Dit laatste wordt alom bestreden. Wel is duidelijk dat de commercie in toenemende mate belangstelling toont voor Halloween. Ook is er kritiek omdat het vieren van deze feestdagen gezien wordt als symptomatisch voor de Amerikanisering van de maatschappij.

Controverses

Verschillende organisatie en kerkgenootschappen hebben kritiek op Halloween vanwege het "heidense" karakter dat het feest op vele plaatsen zou hebben, alsmede vanwege het spiritisme dat erdoor bevorderd zou worden. Het oproepen van geesten is niet toegestaan in de bijbel. Evenwel dient aangemerkt te worden, dat het oorspronkelijke Ierse gebruik weliswaar samenhing met een Keltische heidense traditie, maar in wezen op christelijke wijze was ingevuld.

Pas later kwamen de demonenverkledingen en de horror-outfits op, in de Verenigde Staten. Hierbij kwam soms het karakter op spiritisme en zelfs de duivel te liggen bij de versieringen.

Vanwege de afwijzing van Allerheiligen en Allerzielen en het vagevuur door het Protestantisme, wordt vaak door reformatorische genootschappen bezwaar gemaakt tegen elke uiting van Halloween - ook het gekerstende Ierse gebruik kan als katholiek volksgebruik geen genade vinden in hun ogen.

Fischer-Z is een Engelse rockband, uit de tijd van de new wave, eind jaren 70 van de 20e eeuw.

De naam Fischer-Z is afgeleid van een term uit de statistiek (Fisher’s Z’ beschrijft betrouwbaarheidsintervallen in correlaties). Origineel heette de band Sheep, maar onder die naam is er weinig van hen vernomen. Centraal persoon in Fischer-Z is John Watts. Hij is de componist/zanger en later ook producer van de band.

Naast John Watts speelden Steve Skolnik (toetsen), Steve Liddle en Dave Graham in de band. In 1978 sluiten ze een platencontract met United Artists. De eerste plaat wordt in 1979 uitgebracht: Word Salad. In Nederland, België en Duitsland wordt het van Word Salad afkomstige The Worker een hit, de groep toert veel over het continent. Het succes in Engeland valt nog tegen, en ook de volgende plaat, Going Deaf for a Living brengt daar nog geen verandering in. De groep verandert wel, Skolnik kan niet tegen het overheersende gedrag van Watts en vertrekt. Eerst toeren ze als trio, begin ’81 wordt Pleth de vervanger van Skolnik. Korte tijd speelt ook Bern Newman mee als gitarist.

Met Red Skies over Paradise heeft Fischer-Z uiteindelijk ook de gewenste erkenning en het gewenste succes in Engeland. Met het nummer Marliese scoren ze een hit door heel Europa. In juni 1981 staan ze op Pinkpop, een van de laatste optredens uit die tijd, een maand later wordt de band opgeheven.

Watts gaat vervolgens solo door (hij heeft nog even het project The Cry, met wie hij het album Quick, Quick, Slow opneemt) en een aantal jaren later gebruikt hij de naam Fischer-Z weer. Zijn laatste album onder Fischer-Z naam dateert van 2003: Ether Music. Voor Ether heeft Watts geknipt en geplakt op basis van opnames die hij op een wereldreis gemaakt had.
In 2005 brengt Watts een solo-album uit onder de naam Real Life Is Good Enough. Bij het album zit een gedichtenbundel.

Paul Anka (Ottawa, 30 juli 1941) is een Libanees-Canadese singer-songwriter.

In 1957 werd hij beroemd met zijn hit Diana die naar de hoogste top van de hitparade schoot en negen miljoen keer over de toonbanken ging. Ook zijn opvolgers werden hits en Anka werd een tieneridool.

Anka schreef ook hits voor anderen, It doesn't matter anymore voor Buddy Holly, She's a lady voor Tom Jones en My Way voor Frank Sinatra.

Hij begon ook te acteren, één van zijn bekendste films is The Longest Day, waarvoor hij ook de titelsong schreef. Na enkele jaren zonder een hit zong hij een duet met Odia Coates in 1974 en Having my baby. In 2005 kreeg hij een ster op Canada's Walk of Fame.

Van 1963 tot 2000 was hij met Anne de Zogheb gehuwd met wie hij vijf dochters heeft.

Paul Anka treedt nog regelmatig op. Zo was hij in 2007 te zien en horen op het North Sea Jazz Festival in Rotterdam. Ook verscheen in dat jaar het dubbelalbum "Classic Songs, My Way" om zijn vijftigjarig jubileum in het vak te vieren. Op dit album brengt hij wederom jazzversies van bekende nummers, maar waar "Rock Swings" rocknummers worden bewerkt, zijn het deze popklassiekers. Ook staan op het album enkele opvallende duetten zoals "My Way" met Bon Jovi en "You Are My Destiny" met Michael Bublé. Van de laatste heeft Anka het debuutalbum geproduceerd. In oktober 2009 is bekend geworden dat Paul Anka ook het nummer "This is it" van de recent overleden Michael Jackson heeft geschreven.

Manfred Mann (Johannesburg (Zuid-Afrika), 21 oktober 1940) was een Britse ("blanke") rhythm-and-blues-band uit de jaren zestig genoemd naar de keyboardspeler die als werkelijke naam Manfred "Mike" Lubowitz had.

Het begin

Mann vormde zijn eerste band in 1962 samen met Mike Hugg, The Mann Hugg Blues Brothers, maar beiden bleven op de achtergrond tijdens optredens. Hun manager wist een contract los te peuteren bij Decca, echter na een week liet Decca het afweten, ze zagen er geen brood in. Daarna werd het geprobeerd bij EMI en daar hadden ze meer succes. Eerst moest echter nog een zanger gevonden worden; de zanger en ster van de band in de vroege jaren werd/was Paul Jones, later een succesvol acteur.

De groep begon haar carri�re met optredens in de Studio 51 in de Great Newport Street in Londen, in dezelfde periode als ook de Rolling Stones - nog steeds zonder platencontract - aldaar covers van Chuck Berry en Bo Diddley kwamen spelen.

Driemaal is scheepsrecht, en ook voor Mann: hun derde single 5-4-3-2-1 betekende voor de groep de doorbraak. Het bewuste liedje werd zelfs een tijd het kenwijsje van Ready Steady Go, een z��r populair Brits tv-programma gewijd aan rock- en popmuziek.

De groep had - ondanks de suprematie van de Beatles - een aantal nummer 1-hits in het Verenigd Koninkrijk, waaronder een coverversie van Do Wah Diddy Diddy van The Exciters en met het lied Pretty Flamingo.

Toen Jones de band in 1966 verliet, op het hoogtepunt van hun roem, werd Mike D'Abo de nieuwe zanger. Met hem bleef de band aan de top en hadden ze opnieuw een aantal grote hits waaronder Bob Dylans lied Mighty Quinn (1968). In het jaar daarop gingen ze uit elkaar.

Eind jaren 60

Na het uiteenvallen van de groep is Mann reclamejingles gaan schrijven en vormde hij samen met Hugg een nieuwe band, Manfred Mann's Chapter Three, die na twee albums in 1970 alweer werd opgeheven.

Begin jaren 70

Hierna formeerde Mann, met meer succes, Manfred Mann's Earth Band, dat onder meer een grote internationale hit had met Bruce Springsteens Blinded by the light.