Het weer van de dag VOLKSHEILGE - OUDE VOLKSGEBRUIKEN-
25-01-2007
We staan nog eventjes stil bij Sint-Paulus-Bekering
Zoals we eerder zagen lieten Fabiaan en Sint-Sebastiaan (20 jan) het sap in de bomen gaan. Wel de volkswijsheid wil dat er met Sint-Paulus-Bekering bij de dieren aanstalten gemaakt wordt met het oog op het nieuwe leven, een weerspreuk vertelt het ons als volgt :
Met Sint-Paulus-Bek, (bekering)
legt de ekster haar eerste stek,
dan wacht ze tot half mei,
en legt dan haar eerste ei.
Als dat niet mooi verteld is. Maar terug naar Sint-Paulus want morgen is hij weeral terug weg. Die werd vroeger gestraft als hij voor geen goed weder zorgde. In de omstreken van Tilburg bijvoorbeeld, en zo zijn we eventjes bij onze noorderburen, plaatste men de avond van 25 januari een strooien pop, Paulus verbeeldende, bij de haard, en dit terwijl moeder de vrouw koeken bakte. Was het goed weer, dan sloeg ze hem een pannenkoek in t gezicht. Was t slecht weer, dan wierp ze de pop in t vuur.
Zinkt Paulus klaar,
brengt t goede jaar,
heeft het wind,
zo regent het gezwind.
Ietsje lager vindt u het vervolg van mijn verhaaltje over Sint-Paulus dat ik gisteren begonnen was.Nu is het vooral uitkijken naar Sinte-Aldegonde die op 30 januari passeert, en morgen breng ik dan weer een weerspreuk met betrekking op deze maand zelf.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
25 Januari 2006 was een dag met wat zon afgewisseld door een zware bewolking. De maximum temperatuur bedroeg 4,3° om 16u25 waargenomen. De minimum temperatuur werd 's morgens om 8u22 opgetekend en die bedroeg min 6,8° ! 25 Januari 2005 was een dag met bewolking, eventjes zon en lichte sneeuwbuien ! Om 13u26 had het kwik zijn hoogste punt bereikt en dat bedroeg 1,9°. De minimum temperatuur werd die dag om 4u19 op de morgen opgetekend en die bedroeg min 3,9°. De warmste 25ste januari sinds de waarnemingen wad deze van 1990 met 13,4°. De koudste 25ste januari ooit kwam in 1881 voor met min 21,1° ! Van bibberen gesproken !
Om 13 uur vergadert de jeugd, de Sint Pauwelsbende. Ze zijn gekleed met witte broeken en in hun hemdsmouwen, hun haar bestrooit met tarwebloem, gewapend met een houten sabel, en ze scharen zich rond het Pauwelspaard. Dat is een strooienpaard dat van kop tot teen versierd is. Vervolgens gaan zij naar de Sint-Pauwelskapel waar ze Sint-Pauwelsliedekens zingen om daarna naar de herbergen te trekken. Een boer uit het land van Aalst wiens veldvruchten door het kwaad gewormte geplaagd werden, ondernam een beeweg naar Galmaarde waar hij Sint-Pauwelsbroodjes kocht. Weer thuis begraafde hij ze, een op iedere hoek van zijn land, er zorg voor dragende dat hij ze dieper stak dan de plantenwortels.In het Vlaams Brabantse Opwijk heeft er een kleine kermis plaats en daar vereerde of vereert men de heilige Paulus tegen de oogziekte omdat Sint-Paulus met blindheid geslagen werd op zijn weg naar Damascus, en ook tegen het ongedierte dat het veld verwoest, zoals muizen en wormen.
Rond deze dag zijn er ook weer een aantal weerspreuken ontstaan, ik geef als slot nog een zeer oude aan u mee :
Dits sinte Pauwelsdach, mi dinct
als hi sinc cappe droeghe binct.
Soe hopemen der goeden tyt,
tvolc es daer of zeere verblyt,
ende van eenen goeden oexte in hopen.
Op Sint-Paulus dag leveren de vier winden, omstreeks middernacht een hevige strijd op het kruispunt van vier wegen; de wind, die op klokslag 12 uur heerst, wel die zou het ganse jaar blijven.
Inderdaad, morgen is het Sint-Paulus-Bekering en dat is een beslissende dag in de natuur. Niet enkel laat het heilig getal 25 zijn invloed gelden, ook brengt de volksetymologie de term " bekering " tot het " keren " van het weder. Zo voorspelt droog en klaar weer, een voorspoedig jaar :
" Is Sint-Paulus klaar, wacht dan een heel goed jaar. "
In Opwijk zegt men :
" Als Pauwel zijn kapje, in 't droge draagt, dan is 't een goed tarwejaar. "
Mocht het morgen echter geweldig regen, zodat alles (de sporen) vol water staan, ga dan spaarzaam om met het veevoeder want :
" Sint-Paulus schoon en klaar, geeft een gezegend korenjaar. Komt er echter sneeuw of regen, dan komt een mager jaar ons tegen. "
Morgen breng ik uitzonderlijk nog enkele weerspreuken en korte verhaaltjes rond Sint-Paulus. Vandaag kan u hier wat lager in een apart hoofdstukje wat meer lezen over Sint-Paulus en ook dat verhaal vertel ik morgen verder, tot dan ?
Welk weer was het vandaag, nu precies een jaar geleden ?
24 Januari 2006 was een zonnige dag waar het het kwik niet hoger steeg dan 2,9° en dat hoogste punt werd om 14u34 bereikt. De minimum temperatuur bedroeg toen min 5,8° en die werd 's morgens om 8u34 opgetekend. 24 Januari 2005 ! Op deze dag stonden we 's morgens op met een mooi wit tapijt ! Het kwik bereikte om 15u35 zijn hoogste punt en dat liet 3,6° optekenen. De minimum temperatuur bedroeg die dag min 1,5° en dat werd 's morgens om 6u35 waargenomen. Merkwaardig is het het feit dat januari 2007 en januari 2005 bijna exact dezelfde maanden zijn ! ! ! Nu dat wit tapijt nog en ze kloppen als twee druppels water ! De warmste 24ste januari sinds de waarnemingen in 1833 was deze van 1834 met 13,1°. De koudste 24ste januari kwam in 1838 voor met min 13,2° !
orgen is het Sint Paulus bekering en te Galmaarde bij Geraardsbergen deelt men dan Sint Pauwelsbroodjes uit. Vroeger was het de gewoonte, en dat gebeurd misschien vandaag ook nog zo ? dat er dan een man, die boven zijn kleren een wit hemd had aangetrokken, te paard door de straten, het dorp en de naburige dorpen reed en kleine bolletjes van roggemeel met zout onder het volk uitstrooide.Hij zegde, of zegt dan : Zout, ik werp u uit met de hand die God mijverleent heeft. De boeren verzamelden die bolletjes en die gaven ze te eten aan hun stalvee als een krachtig behoudmiddel tegen allerlei besmettingen.
Het recht om Sint Pauwel te verbeelden werd verpacht. Dat geschiedde als herinnering aan een gebeurtenis van 1382. Toen heerste er een veepest die veel slachtoffers maakte. De arme dorpelingen wisten niet wat aanvangen, toen er op Sint-Paulusbekeringsdag een man te paard verscheen, die er zeer eerbiedwaardig uitzag en .In t wit gekleed was. Die man doorliep het dorp en de omliggende gemeenten en deelde aan koe- en schaapherder kleine witte koekjes uit tegen de ziekte welke als bij toverslag verdween. Men denkt dat het Sint-Paulus was, die gekomen was. Heden worden de Sint Pauwelsbroodjes na de mis gewijd en aangewend tegen het steken van de aardappelen en het zwart in het graan. Morgen vertel ik hierover verder, tot dan ?
Terwijl we ons opmaken om Sint-Paulus te ontvangen (25 januari) vond ik nog een erg duidelijke weerspreuk die ons voor een deel de komende zomer kan voorspellen, lees eens :
" Is januari van sneeuwvlagen arm, dan volgt vaak een zomer schoon en warm. Is 't in januari nat, ledig blijven schuur en vat. "
Ik denk niet dat daar nog veel uitleg dient bij gegeven te worden !
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
23 Januari 2006 was een tamelijk zonnige dag met een maximum temperatuur van 2,5° die 's morgens om 8u37 waargenomen werd. De minimum temperatuur werd 's avonds om 23 uur opgetekend en die bedroeg min 3,3°. 23 Januari 2005 was een dag met een zonnige start en een bewolking vanaf de middag. De maximum temperatuur bedroeg die dag 8,6° en die werd om 13u35 waargenomen. De minimum temperatuur bedroeg toen min 1,7° en die werd 's morgens om 9u07 opgetekend ! De warmste 23ste januari sinds de waarnemingen in 1833 was deze van 1937 met 14,1°. De koudste 23ste januari ooit kwam in 1940 voor met min 18,7° !
Veel regen in januari is gewoon slecht te noemen, een natte januari geeft een slechte oogst, en dit zowel voor het graangewas en als voor de wijnstok ! Weerspreuken verwoorden dat zo :
" Valt in januari veel regen, dan brengt hij de vruchten geen zegen. "
OF......
" Is januari nat, leeg blijft het vat. "
En om te besluiten nog deze :
" In januari veel regen en snee doet aan bergen, dalen en bomen wee. "
Dus....weg met al dat nat zeker ? Ietsje lager kan u in een apart hoofdstukje nog wat vinden omtrend Sint-Anastatius die men vandaag vereerd.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
22 Januari 2006 was een bewolkte dag met een maximum temperatuur van 4,6° om iets na midddernacht waargenomen. De minimum temperatuur bedoeg toen 0,2° en die werd om 23u50 opgetekend ! 22 Januari 2005 was eveneens een bewolkte dag waar het kwik om 13u52 zijn hoogste punt bereikt had, en dat bedroeg 7,6°. De minimum temperatuur bedroeg die dag 0,1° en dat werd 's morgens om 8u01 waargenomen ! De warmste 22ste januari sinds de waarnemingen was deze van 1943 met 13,7°. De koudste 22ste januari ooit kwam in 1942 voor met min 17,9° !
Vroeger, en dan spreek ik van heel lang geleden, brachten de Karmelieten in Brugge een eredienst tot de heilige Anastasius die men vandaag vereerd. Een erg oud maar zeer mooi gedicht meldt ons dit :
Ander sieckten en plaegen
siet men oock uyt t lichaem jaeghen
door t gesicht van t heylick beldt.
Als den mensch hier me bevanghen
roept tot Godt met groot verlanghen
en hier op syn hope steldt.
Wilt dit Beldt dan t saemen eeren,
en tot t self u herten keeren,
al die syt in druck en pyn,
en betrouwt uyt ganscher herten
dat het sal in al u smerten
dienen voor een medecyn.
Wilt u selven oock begheven
om dit wonder Beldt verheven
te aenroepen in den noodt,
omdat Godt ons wilt beaeren
en van alle siecken spaeren
en meest van een quade doodt.
Een heel oud gebruik dat vroeger erg in trek was,waren de jonge meisjes die heden aan een noveen begonnen ter ere van de H. Maagd, en dit om een goede echtgenoot te bekomen.
Zoals gisteren al aangekondigd breng ik vandaag enkele weerspreuken rond Sint-Vincentius die morgen bij ons passeert. Deze dominikaner monnik uit de XIIIe eeuw die zich voornamelijk bezig hield met het lot van de verwaarloosde plattelandsbevolking, schijnt met zijn zonneschijn vooral voor een goede oogst te zorgen. Hoewel zonneschijn ???
Vincentius zonneschijn,
Brengt veel koorn en wijn.
Een andere weerspreuk zegt het dan weer als volgt :
Is t op Sint-Vincentius zonneschijn,
Dan zal er in de schuren koren zijn.
Ik vrees echt een beetje voor die zonneschijn, en wat dan met het koren en de wijn ?
Een ietsje meer over Sint-Vincentius vindt u hier een ietjes lager in een apart hoofdstukje.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar gelden ?
21 Januari 2006 was een bewolkte dag met een maximum temperatuur van 7,8° om 13u20 waargenomen. De minimum temperatuur bedroeg die dag 3,3° en die werd om 7u48 opgetekend. 21 Januari 2005 was een bewolkte dag met heel eventjes wat zon. Om 0u01 noteerde men de maximum temperatur en die bedroeg toen 9,7°. De minimum temperatuur werd 's avonds om 19u47 waargenomen en die bedroeg 4,2°. De warmste 21ste januari sinds de waarnemingen in 1833 was deze van 1899 met 12,9°. De koudste 21ste januari ooit kwam in 1942 voor met min 17,1° !
" Dits de dach van Sinte Vincente Deerste mestdach van den jare, heet men verre ende nare. "
S
int-Vincentius was bisschop van Saragosse in Spanje en werd op wrede wijze gemarteld. Zijn lichaam werd verscheurd en men goot zout in zijn wonden. Hij wordt (werd) aanroepen tegen de ziekte van de ingewanden en de koorts. In het Oost-Vlaamse Marke is of was er een kapelleke waar men ging dienen tegen de maagziekte. In Eeklo, waar hij de patroon van de kerk is, werd hij vereerd tijdens het octaaf. De stad en het omliggende werd dikwijls door de moeraskoorts geteisterd en daarvoor werd de hulp van de heilige ingeroepen. Naast koortslijders namen ook de ooglijders hun toevlucht tot het gewijde Sint-Vincentiuswater dat in de kerk uitgedeeld werd. Tot aan de Franse tijd was er op het kerkhof een put waarvan het water, onder de aanroeping van de H. Vincentius jaarlijks gewijd werd. Ieder jaar hadden er twee processies plaats : de kleine op zijn feestdag en dan werd het beeld en de reliek rond de stad gedragen. De grote had de derde Sinksendag plaats. De grote processie onderbleef tijdens de beroerte van de 16e eeuw, en de kleine verviel onder het Frans bewind.
Het was ook de gewoonte dat men Sint Vincentiusbroodjeswijdde tegen de koorts en deze broodjes die diende dan als bewijs van de bedevaart, zoals later de bedevaartvaantjes
Morgen breng ik u nog wat over de heilige Anastasius die ook op 22 januari vereerd wordt en daar hoort dan weer een pracht van een oud gedicht bij. Tot morgen ?
Morgen vieren of vierde men het feest van Sinte-Agnes en Sint-Vincentius(22 jan). En als we de weerspreuken moge geloven dan betekent hun bezoek het einde van de grootste koude, en dat verwoorden ze als volgt :
Als Agnes en Vincentius komen,
begint men t wintervuur te schromen.
Het zou fijn zijn voor onzeportemonaie, maar ik blijf maar met die 25ste januari in mijn hoofd zitten. Ander goed nieuws brengt ons de volgende weerspreuk dan weer:
Als Agnes en Vincentius komen,
is er sap in de bomen.
Hiermee wordt aangestipt datrond einde januari de bomen weer beginnen te herleven.
Morgen breng ik dan weer enkele de weerspreuken rond Sint-Vincentius die op 22 januari langs komt.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 dag geleden ?
20 Januari 2006 was een bewolkte dag met regen. Om 13u06 had het kwik met 10,7° zijn hoogste punt bereikt. De minimum temperatuur bedroeg toen 4,4° en die werd om middernacht opgetekend. 20 Januari 2005 was een zwaar bewolkte dag met een zachte temperatuur voor de tijd van 't jaar, om 14 uur werd toen 12° gemeten. De minimum temperatuur bedroeg toen 6,6° en die werd om 0u01 opgetekend. De warmste 20ste januari sinds de waarnemingen was deze van 1918 met 13°. De koudste 20ste januari ooit kwam in 1838 voor met min 18,2° !
Morgen komen de heiligen Fabianus & Sebastianus op bezoek
Hoewel deze twee heiligen op dezelfde dag gevierd worden, is in de volksetymologie Sint-Sebastiaan veruit de bijzonderste, vermoedelijk omdat hij de patroon van de boogschutters is ? Sint-Bastiaan, die vroeger door onze voorouders ook al wel eens familiair Sint-Bastje werd genoemd, is de laatste van de drie harde koppen. En wat vertellen de weerspreuken ons zoal ?
Sint Bastje,
is een hard gastje.
Dat merken we nog niet direct en gelukkig maar, maar dit wil lang nog nietzeggen dat we de winter al kwijt zijn, integendeel zelfs,lees eens :
Als de dagen beginnen te lengen,
begint de winter te strengen.
Met Sint-Sebastiaan,
komen er harde koppen aan.
Mocht het morgen echter toch vriezen dan duurt de vorst niet zo erg lang want zegt men in het Gentse :
Vriezen op Sint-Sebastiaan,
Es op Lichtmisse (2febr.) gedaan.
Ik blijf het zeggen, ik verwacht de winter rond 25 januari en ik hoop dat ik mij enorm vergis !
Morgen vertel ik u dan weer wat Sinte-Agnes ons brengen zal, zij komt zondag bij ons langs.In een apart hoofdstukje vindt u hier wat lager nog een ietsje meer van de heiligen Fabianus & Sebastianus
welk weer was het vandaag, nu precies 1 jar geleden ?
19 Januari 2006 was een droge maar wel bewolkte dag met een maximum temperatuur van 9,7° om 15u16 waargenomen. De minimum temperatuur bedroeg die dag 3,1° en die werd om 4u57 opgetekend. 19 Januari 2005 was een zwaar bewolkte dag met 's avonds een wind die tellen kon. De maximum temperatuur bedroeg 12° om 14 uur waargenomen. De minimum temperatuur werd om 8u26 opgetekend en die bedroeg 3,1° net als vorig jaar. De warmste 19de januari sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1930 met 14,7°. De koudste 19de januari ooit kwam in 1838 voor met maar liefst min 19,5° !
HH. Fabianus en Sebastianus worden morgen vereerd !
D
e H. Fabianus stief in 250, hij was het die verschillende punten regelen van de kerkelijke wetgeving. Meer bekend en ook gevierd is Sint-Sebastianus die een soldaat van de keizer was. Hij werd wegens zijn standvastigheid in het geloof aan een boom gebonden en met pijlen doorboord. Gelukkig werd hij nog levend gevonden,opgenomen en hij genas. Later vertoonde hij zich weer aan de keizer en schandvlekte zijn gedrag waarop deze hem liet dood geselen in 288. Om de wijze waarop de H. Sebastiaan gemarteld werd, werd hij tot patroon gekozen van de handboogschutters.De gilden van de handboogschutters waren vroeger zeer talrijk in ons land. Reeds in 1302 ontving de gilde van Ieperde goedkeuring.Gent volgde in 1322, Leuven in 1343, Brugge in 1396, Aalst in 1421 en Mechelen in 1432.Die feestdag werd vroeger jaren altijd gevierd met een mis die daarna altijd gevolgd werd door een gebruikelijke smulpartij zegt maar. Menigmaal werd er toen dan ook omprijs geschoten
Sint-Sebastiaan was ook de patroon tegen de pest, een ziekte die ook iemand onvoorziens kon treffen, net zoals een afgeschoten pijl. De kerk van Linkebeek bijvoorbeeld is de H. Sebastianus toegewijd en vroeger zond met er de boogschutters die iets misdreven hadden ter pelgrimage naartoe. Laat mij dit kort hoofdstukje beëindigen met een zeer oude weerspreuk die in ons erg goed nieuw komt brengen, leest u zelf maar :
Morgen is Sint Sulpitius bij ons op bezoek en deze brave man heeft invloed op de komende lente, lees maar :
Geeft Sint-Sulpitius schoon ijs,
dan is de lente goed en wijs.
Alleen vrees ik een beetje voor dat schoon ijs, en dus ook voor de aankomende lente !
Morgen vertel ik u dan weer wat Sint-Fabianus en Sint-Sebastianus onze te bieden hebben. Deze twee heilige komen a.s. zaterdag bij ons langs en ik kan u nu al zeggen dat het twee harde gasten zijn !
