Het weer van de dag VOLKSHEILGE - OUDE VOLKSGEBRUIKEN-
05-02-2007
Wie was Sint-Amandus ?
S
int Amandus gekend als de grote apostel van de Nederlanden, werd in Aquitanië geboren. Hij trok zich terug in een Benediktijner klooster. Tijdens een bedevaart in Rome werd hij door de heilige Petrus aangemaand om in Gallië het geloof te gaan prediken. Nadat hij in Vlaanderen veel kloosters had gesticht, onder meer de twee abdijen van Gent, werd hij bisschop van Maastricht waar hij slechts 3 jaar verbleef om opnieuw als zendeling te gaan ijveren. Hij stierf rond het jaar 680 in de abdij van Elnon die door hem gesticht was.
Talrijke parochies in Vlaanderen, waaronder ook de mijne, zijn hem toegewijd. De meeste vindt men in het land van Aalst langs de dender waar vroeger en misschien nu nog wel ? begankenissen waren op zijn naamfeest. In Moorsele (O-Vl) bijvoorbeeld offert men brood ter zijner ere. Hij wordt (werd) er aanroepen tegen het branden van het vlas, en de hagel, maar ook tegen de oogziekten. Men ging dan water putten aan de Sint-Amandusfontein. Te Leupegem(O-Vl) wordt(werd) de H. Amandus dan weer gediend tegen de grote landwormen die het koren uitaten en die, zo werd er beweerd, door tovenaars gezaaid werden. Daarom gingen de boeren s morgens vroeg, van voor zonsopgang al, kruisgewijs over hun land en zeiden daarbij volgende bezweringsformule :
Lieven Heere en Sinte Amand
Gingen t samen achter t land
Zonder stok, noch roo in hulder hand,
Heere, zeid hij, Sente Amand,
Daar zijn wormen in dat land.
En Ons Heere zei tegen Sint Amand
Wel steek uit uw rechter hand,
En t zij zwart, wit of rood,
Binst drij dagen zijn zallemaal dood.
Zon bezweringsformule was door de H. Kerk verboden want dat was uiteraard superstitie. Morgen krijgt u het vervolg
Vandaag Sint-Veronica en morgen Sinte-Agatha op bezoek !
Terwijl we uitkijken naar wat Sinte-Agata ons te vertellen heeft die morgen op bezoek komt, eerst toch eens zien wat Sinte-Veronika ons te zeggen heeft want die is vandaag te gast bij ons met een raad speciaal voor tuinders en boeren, lees maar :
Sint Veroontje,
verplant uw boompje.
En hebt u daar vandaag geen tijd of goesting voor, geen nood op want 17 februari lijkt ook nog aangewezen dag te zijn.
En wat zegt Sint-Agata ons voor morgen ? Wel morgen zou het een regendag moeten zijn wil het een goed grasjaar worden. Een weerspreuk verwoord ons dat zo :
Water op Sinte Agata,
is melk in de boterkern.
Morgen kijken we dan weer uit naar de komst van Sint-Amandus, en de boodschap die hij voor ons zal meebrengen.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
4 Februari2006 was een bewolkte dag met een maximum temperatuur van 5,7° om 16u12 waargenomen. De minimum temperatuur werd die dag om middernacht genoteerd en die bedroeg 0,4°.
4 Februari2005 was een bewolkte, mistige dag waar het kwik om 15 uur zijn hoogste punt bereikt had en dat bedroeg toen7,5°. De minimum temperatuur bedroeg die dag 1,5° en die werd s avonds om 19u27 opgetekend.
De warmste 4de februari sinds de waarnemingen te Ukkel in 1833 was deze van 2004 met maar liefst 16,7°. De koudste 4de februari ooit kwam in 1917 voor metmin 15,8° !
Door de vele weerspreuken rond O.L.Vrouw-Lichtmis lees u uitzonderlijk pas vandaag, op zijn naamfeest,wat Sint-Blasius ons te bieden heeft. De volksetymologie brengt de naam Blasius tot blazen. Blasius blaast ! zegt men wanneer het rond deze dag waait.
In deze periode kan het wel eens serieus waaien en daar zal volgende spreuk dan wel uit ontstaan zijn :
Blasius op, Blasius nere,
Blaast hij nog, ik blaze were.
Een andere weerspreuk zegt ons dan weer t volgende :
Sinter Blasius,
wind en wazius (water)
We moge rond zijn naamdag niet alleen wind, maar ook regen verwachten ! En .mocht het vandaag waaien dan blijft die acht dagen blazen,is die wind vergezeld van regen, dan zijn we er slechter aan toe, lees maar :
Als t vandaag regent en waait,
zeven weken lang wind en
watermolen draait.
Vandaag is het dus weer een van de vele lotsdagen, hopen maar de hemelsluizen dicht blijven, en dat Blasius vergeet van te blazen ! ! !
Ietsje lager in een apart hoofdstukje, kan u nog een en ander lezen over Sint-Blasius
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
3 Februari2006 was een bewolkte en wat men noemt, een ongezonde dag met een maximum temperatuur van 0,1° om 16u21 waargenomen. De minimum temperatuur werd om middernacht opgetekend en die bedroeg toen min 3,6°.
3 Februari2005 was een bewolkte dag waar het kwik om 14u34 zijn hoogste punt bereikt had en dat bedroeg9,1°.De minimum temperatuur bedroeg die dag 3,6° en die werd om 9u10 opgetekend.
De warmste 3de februari sinds de waarnemingen in 1833 was deze van 2004 met 15,5°.De koudste 3de februari ooit kwam in 1917 voor metmin 16,3° !
int-Blasius was bisschop van Sebaste? en werd onthoofd nadat hij verschillende folteringen had ondergaan. Deze heilige is in onze streken zeer goed gekend en hij wordt gediend tegen allerlei kwalen.Zijn naam alleen al was voldoende om hem tegen de winden, blaas- en maagpijnen te dienen. Sint-Blasius werd gegeseld en ontveld en om die reden dient men hem tegen de velziekten. Omdat hij op het water wandelde is hij de patroon tegen de waterzucht. Hij stierf samen met twee kinderen en zeven godvruchtige vrouwen, daarom wordt hij aanroepen tegen de kinderziekten. Hij werd onthoofd en daarom gediend tegen de hoofdpijn. Op zijn feestdag wijdt men kaarsen tegen de keelziekten omdat hij een kind genas dat een visgraat had ingeslikt. Men plaatste (of plaatst) twee kaarsen kruisgewijs onder de kin van de zieke en bidt : Door de voorspoed van de H. Blasius, bisschop en martelaar, bevrijde u God van keelziekte en alle andere kwalen, in de naam des Vaders enz. In Beersel (Prov Antw.) werd (wordt) hij aanroepen tegen de kinkhoest en de zweren. Vele Vlamingen gingen vroeger naar Ogy in Henegouwen. Daar gingen ze de H. Blasius dienen tegen de oogziekten en bijzonder tegen de bloem, waarvoor ze een zakje tarwebloem offerde. Ze gingen (gaan?) dan driemaal rond de kerk en putten water uit de Sint-Blasiusbron. In Jette bij Brussel bezit de kerk een arm van de heilige, daar kwamen (komen?) de moeders op deze dag met hun kinderen de reliek vereren tegen de kinkhoest. Ik wil hier tot slot nog aan toevoegen dat hij ook nog de schutspatroon was tegen brandwonden in de 2de graad.
Zoals ik gisteren al zei, geef ik u vandaag nog enkele weerspreuken rond O.L.Vrouw-Lichtmis en dit omdat het aanbod echt te groot is om ze op een dag te kunnen brengen.
Laat mij beginnen met wat ik vind, een erg mooie :
Lichtmis kleer,
is de boer een bedeleer.
Lichtmis donker,
is de boer n jonker.
Hou vandaag vooral de wind in t oog want :
Blaast op Lichtmis wind uit t oosten,
moet ge veel hout hên om te roosten.
In de Kempen geloof men terecht in de volgende :
Als te Lichtmis,
de zonne schijnt
door t hout,
dan is t nog wel
zes weken koud.
En tot slot nog eentje uit die vele weerspreuken die Lichtmis rijk is :
Storm en sneeuw met Lichtmis,
komt de lente vroeg gewis;
Blijft het echter heldere lucht,
is de lente weggevlucht.
Morgen is het Sint-Blasius en wat die ons brengt vertel ik u morgen dan weer.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
2 Februari2006 was een bewolkte mistige dag met een maximum temperatuur vanmin 1,8° die om 11u01 werd waargenomen. De minimum temperatuur bedroeg die dag min 3,2° en die werd om 5u51 opgetekend. Deze dag was dus een ijsdag.
2 Februari2005 was een bewolkte dag met af en toe wat lichte regen. Het kwik steeg tot 7,8° en dat werd om 13u28 genoteerd. De minimum temperatuur bedroeg toen 3,8° en die werd dan weer om 0u10 opgetekend.
De warmste 2de februari sinds de waarnemingen van Ukkel was deze van 2002 met 15,4°. De koudste 2de februari ooit kwam in 1855 voor met min 17,4° !
O.L.Vrouw-Lichtmis en hoe het vroeger was - 't vervolg
Bijvoorbeeld wanneer er iemand berecht moest worden of op sterven lag dan gaf men hem of haar die brandende kaars in de handen, om het licht van het Geloof te bedieden dat de zieke of stervende moest verlichten. Men ontstak die kaars ook als er iemand gestorven was, eer men de dode in de kist legde, liet men enkele druppels van de brandende kaars in de kist vallen, alsook enige druppels wijwater.Ook als het donderde bijvoorbeeld, dan sproeide men gewijd water in huis en ontstak men de kaars. Heel het huisgezin las dan het Sint Jans Evangelie of de huiszegen. De huiszegen dat was een prent waarop een algemeen gebed stond afgedrukt rond het beeld van Christus, stervende aan het kruis. Betrok men vroeger een nieuw huis, dan was het de gewoonte dat men de eerste dag wanneermen er ging wonen, in de vier hoeken enige druppels van de kaars liet vallen.Ook de landman liet vroeger enige druppels van de kaars in het midden en op de vier hoeken van de hoop zaaigraan vallen alvorens te zaaien.
Op deze dag vierde de kaarsgieters hun mesdag. En wanneer vroeger enkele kaarsen als verlichting dienden, gaven de kaarsverkopers een versierde kaars aan hun klanten. Helaas is Lichtmis niet dat volksfeest meer van weleer. Ik wil dit stukje over Lichtmis graag afronden met een erg mooie en zeer oude spreuk, en die gaat als volgt :
Op Lichtmis is geen vrouwke zo arm,
Of zij maakt haar panneke warm.
Vroeger werd er op deze dag in zowat ieder huis pannenkoeken gebakken, vandaar dat men vroeger zei : t IsO.L.Vrouw schud-de-panne. En mocht u deze oude traditie toch nog een beetje in ere houden, laat u de pannenkoeken dan smaken, ik zal er vandaag zeker eten !
Tot slot nog dit, vroeger was het tussen Kerstmis en Lichtmis toegelaten om de zaterdag vlees te eten. Zo noemde men die zaterdagen Vette Zaterdagen. Het volk zegde toen dat het geschiedde als herinnering aan de bevalling van O.L.Vrouw die evenals al de andere vrouwen, gedurende de weken die op een bevalling volgde, meer voedsel nodig had. Ook toen hadden ze er blijkbaar al wat op gevonden.
Morgen is het O.L.Vrouw-Lichtmis en wat zeggen de weerspreuken ?
Alvorens uit te kijken naar wat O.L.Vrouw-Lichtmis ons zoals te bieden heeft, wil ik u eerst nogeenerg oud, maar zeer mooi gezegde meegeven over februari :
Ik heet Februarius naer Febris, koud en vorst,
en zoo der zonneschijn niet straelde op de korst,
Die ik op t water maek : Ik zou den moed verliezen,
mijn aert is streng, ik zou den Pot aen t vuur bevriezen.
Als dat niet mooi gezegd is ? En morgen is het Lichtmis dan gaat de metser zijn een oog open ! Wat wil zeggen dat de dagen serieus beginnen te lengen. Maar wat zeggen de weerspreuken ons zoal ?
Is Lichtmis klaar en rein,
t zal een lange winter zijn.
Of nog anders gezegd :
Is Lichtmis mooi en klaar,
Komen er twee winters in het jaar.
Morgen geef ik u uitzonderlijk nog enkele weerspreuken met betrekking op deze dag !
We zullen morgen best maar op een bewolkte dag hopen zeker ???
Lager kan u in een apart hoofdstukje al een eerste deel lezen over Lichtmis en hoe het vroeger allemaal was, morgen krijgt u daar dan het vervolg van.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
1 Februari2006 was een bewolkte mistige dag met een maximum temperatuur van slechts 0,1° om 16u45 waargenomen.De minimum temperatuur bedroeg die dagmin 4,7° en die werd s morgens om 4u17 opgetekend.
1 Februari2005 was een bewolkte dag met een lichte bui en een maximum temperatuur van 8,3° s nachts om 0u10 waargenomen.De minimum temperatuur dan, s morgens om 8u36 noteerde men 4,2° en s avonds om 21u50 wees het kwik nog slechts 1,8° aan.
De warmste 1ste februari sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1957 met 14,6°.De koudste 1ste februari ooit kwam in 1956 voor met min 16° !
In februari lengen de dagen met 1u 38 minuten ! Zie een kort verhaal over O.L.Vrouw-Lichtmis hier net onder !
2 Februari vieren men O.L.Vrouw-Lichtmis, hoe was het vroeger ?
A
l in de 4de eeuw werd deze feestdag in Jerusalem gevierd met een processie maar men wil dat dit feest in 544 te Constantinopel werd ingevoerd. Toen ter gelegenheid van de pest die er duizenden slachtoffers maakte. Volgens sommige schrijvers zou dit feest het verkerstenen zijn van de heidense Lupercale, wanneer de heidenen met fakkels door de straten liepen. Het was Paus Gelagius die in het jaar 404, te Rome het feest ter ere van Marias zuivering instelde, evenals de processie met de kaarsen die voor de goddelijke dienst gewijd waren.
Maar niets beter dan het licht kon de woorden van de kerk aan het volk verklaren : Lumen ad revelationem gentium; het licht aan het volk gebracht door Maria die de Zaligmaker op de wereld bracht. Dit is waarschijnlijk wel de reden waarom de hogescholen dit feest zo glansrijk vieren (of vierde). Te Leuven bijvoorbeeld is (was) het de gewoonte dat de leraars en studenten op die dag naar de Sint-Pieterskerk gaan om de Sedes Sapientiae te vereren. Heden is het Leuvenistenmesdag.
Al in de 12de eeuw vereerde men naast de Sint-Pieterskerk een klein O.L.Vrouwbeeld dat, volgens de overlevering door de engelen naar daar werd gebracht. Omdat het te klein was om in een processie zichtbaar te zijn voor het volk, liet de magistraat het in 1442 door een groter en prachtiger beeld vervangen, dat vereerd werd onder de naam van Sedes Sapientiae, Stoel van Wijsheid. Bij alle ongelukken nam het volk toen zijn toevlucht tot Maria.Zo gebeurde het ook in 1635 toen de Franse en de Hollandse legers voor de stad lagen, dat, dankzij de gebeden vóór het beeld gestort, de stad veilig bleef. Van toen eerde men het beeld ook onder de naam van O.L.Vrouw van belegering, en vierde men jaarlijks de gedachtenis van die weldaad
Naar het oud gebruik komen de nieuw bevorderde Dokters in de Godgeleerdheid zich voor dit beeld toewijden aan Maria, en beloven uit al hun macht de eredienst dan de H. Maagd, Beschermster van de hogeschool, voor te staan.
Te Brussel, in de Sint Nikolaaskerk, draagt O.L.Vrouw van Vrede op die dag een brandende kaars in de hand, en vroeger kwamen de gelovigen nog veel talrijker dan naar gewoonte de heilige Maagd vereren.
De gewijde kaars werd vroeger bij ons volk echt in eer gehouden, geen enkel huis, of het bezat een gewijde kaars. Die kaars werd dan bij verschillende omstandigheden ontstoken. Het vervolg leest u hier morgen, tot dan ?
Inderdaad, morgen zeggen en schrijven we februari en in deze maand begint het leven in de natuur zich al flink te roeren. De els, de populier, de wilg en hazelaar beginnen te knoppen. Het viooltje en het sneeuwklokje bloeien, het speenkruid komt in blad enz, enz. Ook zekere trekvogels, zoals spreeuw, en helaas in veel mindere maten de leeuwerik komen terug. De ekster begint met de nestbouw, de wilde ganzen vertrekken en de insekten komen uit hun rusttoestand. En toch waarschuwt er ons een weerspreuk voor 't volgende :
" Februari is de korste, maar ook de ergste. "
Maar we laten het niet aan ons hartje komen want zegt er een andere weerspreuk :
" Maak februari een brugge sterk en straf, meert die breekt ze weder af. "
Met andere woorden, na een koude februari, volgt een vroege lente ! Morgen vertel ik in een apart hoofdstukje al wat over O.L.Vrouw-Lichtmis en de gebruiken uit vroeger jaren, tot morgen dan ?
ebruari ontbrak in de oud-Romeinse kalender van tien maanden. Toen Numa Pompilius het jaar in twaalfmaanden verdeelde, werd februari als laatste geplaatst. Daar is ook de reden te zoeken waarom, op schrikkeljaren, de schrikkeldag juist in deze maand wordt ingevoerd. Daarom noemen we deze maand ook schrikkelmaand. Oorspronkelijk telde februari bij de Romeinen steeds 29 dagen, pas toen de achtste maand van het jaar de naam van keizer Augustus ontving, werd februari een dag ontnomen ten voordele van augustus omdat die maand niet minder dagen mocht tellen dan juli, de maand van keizer Julius !Februari dank haar naam aan Februa, de grote reinigheids- en verzoeningsfeesten welke van 11 tot 28 februari plaats hadden. Deze maand heette onder Keizer Karel Horunne of slijkmaand. Aan het kerkelijk feest van O.L.Vrouw-Lichtmis, dankt zij haar naam van lichtmismaand. Naar het gebruik van het koekenbakken op O.L.Vrouw-Lichtmis betitelt men deze maand ook wel eens met koekenmaand, pannenkoekenmaand of koekenbakkenmaand. Vermits ze de kortste maand van t jaar is, noemen wij ze uiteraard het kort of klein maandeke, en iedereen weet uit ervaring dat ze ook wel de koudste maand kan zijn, die sakkerse sprokkelmaand.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
31 Januari 2006 was een tamelijk mooie dag met een maximum temperatuur van 3,8° om 14u24 waargenomen. De minimum temperatuur bedroeg die dag min 0,3° en die werd 's avonds om 19u06 genoteerd. 31 Januari 2005 was een bewolkte dag met motregen. Om 13u57 had het kwik toen zijn hoogste punt bereikt en dat bedroeg 8,7°. De minimum temperatuur werd toen 's morgens om 8u55 opgetekend en die bedroeg 2,7° ! De warmste 31ste januari sinds de waarnemingen van 1833 was deze van 1869 met 13,5°. De koudste 31ste januari ooit kwam in 1954 voor met min 13° !
Januari zegt ons morgen weeral vaarwel voor een jaartje ! Ik maak van deze gelegenheid nog vlug gebruik om u dan ook de laatste weerspreuken voor deze maand mee te geven want morgen kijken we al uit naar februari of de korste maand van 't jaar.
" In januari ziet men liever een wolf dan een ploeg in het veld. "
Een weerspreuk waar geen verdere uitleg bij nodig is denk ik. En hoe kan je te weten komen wanneer er vorst op komst is ? Dat is vaak heel simpel, lees maar :
" Er is kou en vorst op handen, als er flikkersterren branden. "
Kijk dus af en toe eens omhoog want soms is daar nog wat te leren, zoals dit bijvoorbeeld :
" Een sterretje dicht bij de maan, kondigt wel eens stormen aan. "
En morgen, wel dan kijken wij uit naar de schrikkelmaand !
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
30 Januari 2006 was een tamelijk mooie dag met een maximum temperatuur van 4,8° om 14u21 waargenomen. De minimum temperatuur werd toen 's morgens om 7u52 opgetekend en die bedroeg min 2,2° 30 Januari 2005 was een bewolkte dag waar het kwik steeg tot 7,8° en dat werd om 14u14 vastgesteld. De minimum temperatuur werd 's nachts om 2u57 opgetekend en die bedroeg 2,2°. De warmste 30ste januari sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 2002 met 13,6°. De koudste 30 januari ooit kwam in 1895 voor met min 14,9° !
Morgen is Sinte-Aldegonde op bezoek en die staat ergens wat in het teken van de dooi. Zo leert ons een weerspreuk die vooral in het Gentse erg bekend is, ons 't volgende :
" Dooien op Sinte-Aldegonde, vult de kelders met een vloed van zonde."
Waarmee dan bedoelt wordt dat de dooi te vroeg komt. Maar aangezien wij deze winter nog bijna geen vorst gehad hebben, vrees ik een beegtje dat deze weerspreuk vandaag overbodig is ! Ook een "blogweerman" kan wel eens met de handen in zijn haren zitten !
e H. Aldegondis was van Maubeuge in Frankrijk, en zuster der Waldetrudis, ze munte uit door haar zuiverheid. Om aan de liefde van een ontuchtige vorst te kunnen ontsnappen, stichtte ze een abdij in Maubeuge en bekwam van God lichamelijke kwellingen; Ze kreeg een afgrijselijke kanker die ze verduldig verdroeg en waaraan ze tenslotte in 680 overleden is.
In Zwevezele, dat is in West-Vlaanderen, en te Deurle en Mespelare in Oost-Vlaanderen werd (wordt) ze gediend tegen kanker. Vooral in Mespelare werd ze van heinde en verre vereerd. Op de prentjes die men aanplakte ter gelegenheid van het octaaf, las men :
Alle die ghebreken van ruppen ofte zweren
van cancker ofte vier, en hulpe begheeren,
dat hy tot Mespelaer Ste Aldegonde groet,
en zoecke deur dezelve genezinghe ende boet.
In Zwevezele wordt (werd) de verheffing van de relieken van de heilige gevierd den derde zondag van september. Daar wordt (werd) Sinte-Aldegondis gediend tegen de pest, kanker, koortsen, hoofdpijn, dovigheid, lamheid, zwerende borsten en alle zwerend vuur.
Welke weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
29 Januari 2006 was een zonnige dag met een maximum temperatuur van 5,1° om 14u38 waargenomen. De minimum temperatuur bedroef die dag min 5,4° en die werd 's morgens om 7u58 opgetekend. 29 Januari 2005 begon erg donker maar eindigde zonning, om 14u23 had het kwik toen zijn hoogste punt bereikt en dat bedroeg 4,6°. De minimum temperatuur werd die dag om 9u16 opgetekend en die liet 0,2° noteren. De warmste 29ste januari sinds de waarnemngen was deze van 1967 met 14,4°. De koudste 29ste januari ooit kwam in 1947 voor met min 14,5° !
