Het weer van de dag VOLKSHEILGE - OUDE VOLKSGEBRUIKEN-
05-03-2008
De maan in maart brengt
Vroeger hoorde men in Mechelen waar ik geboren ben al eens 't volgende zeggen : " Meert zal heur meê nemen, voor meert nen stoel zetten. " Daar hebt ge die stoel weer ! Vermoedelijk waren die uitspraken wel de rechtstreekse aanleiding waaruit de volgende apologische spreuk ontstaan is :
"Kom ik door maartje, zo leef ik nog een jaartje. "
Ook mijne goeie vriend klein Warreke zei dat en de vent, wel hij stierf op de 1ste april. De maan in maart brengt " kwaai weer " mee, zo beweren men toch en in verband daarmee ken ik een anekdote die ik u zeker niet wil onthouden. In Loenhout was het dat er twee wijvekes naast elkander woonde bij zoverre dat tussen het bed van de ene en dat van de andere enkel een "half steense muureke" stond. De 31ste maart, om middernacht, klopte de ene op de muur en riep tot de andere : " We zijn de meert al weer eens door ! " - En ze waren alle twee nog in de meertse maan. Wat er ook moge van zijn, sla de volgende spreuk zeker niet in de wind :
" Die zich zelve bemint, wachte zich voor maartse zon en aprilse wind. "
En in West Vlaanderen wel daar zegt men ' t vlolgende :
" Dat 't alle weêr is dat 't wilt, ontkleed u niet voor half maarte of april. "
Men wil ons alleen duidelijk maken dat het lichaam stilletjes moet gewennen aan de vernieuwde warmte. Opgepast dus, geen ongewenste verkoudheden opdoen !!!! Of doe ook niet zoals de Jan :
" Is er 't were niet de tijd is er, zei Jan en hij ging te Pasen met zijn witte broek door de sneeuw. "
Morgen ben ik er weer, u komt toch ook ? En wat er dan op 't menu staat, laat dat nog eens een verrassing zijn !
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
5 Maart 2007 was een dag met even wat zon maar ook met de eerste maartse buien. De maximum temperatuur werd die dag 's nachts om 0u19 waargenomen en die bedroeg 12,9° ! - Om 11u58 op de middag dus, noteerde men toen de minimum temperatuur van die dag en die liet 6,3° opschrijven. De warmste 5de maart ssinds de waarnemingen van Ukkel was deze van 1948 met 18,1°. - De koudste 5de maart ooit kwam in 1845 voor met min 9,5° !
Dat de maartse buien geweldig kunnen zijn, getuigen de drie volgende weerspreuken die vooral weer in het Gentse erg goed gekend zijn.
" Al op Sint-Adriaan en laat de hagel gien gesken staan. "
De regenbuien zijn echte stortvlagen, getuige is de volgende weerspreuk :
" Regen op Sint-Adriaan en laat niets meer druuge staan. "
En.....is het morgen een koude dag met vorst dan :
" Vorst op Sint-Adriaan, ghiel de maand mee 't goe were gedaan. "
Duimen voor een aangename dag is voor morgen de enige goede boodschap die ik u vandaag kan meegeven ! ! ! Morgen ga ik het over de maartse maan hebben, en nog heel eventjes over die fameuze stoel weet je wel ! Tot morgen dan ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
4 Maart 2007 was een tamelijke zonnige dag wel met een lichte bui maar met een gunstige temperatuur voor de tijd van 't jaar. Om 13u55 noteerde men toen 14,1° als maximum temperatuur. 's Morgens om 6u47 schreef men 3,7° op als minimum temperatuur. De warmste 4de maart sinds de waarnemingen van Ukkel was deze van 1997 met 17° ! - De koudste 4de maart ooit kwam in 1890 voor met min 10,9° !
Maart welke meestal bar en woest is, is erg gevaarlijk voor zwakken en ouderlingen. Vooral oude mensen moeten in het voorjaar hun overmoed beteugelen. Ze voelen zich dan wel eens jonger dan ze werkelijk zijn, en begaan in die stemming onvoorzichtigheden welke soms noodlottig aflopen. Ook de weerspreuk die ik vandaag voor u meebracht, brengt ons een verwittigende boodschap en die luidt als volgt :
" Voor oude lieden heeft de meert kwaad haar in hare steert. "
Of nog ietsje anders gezegd maar met net dezelfde betekenis :
" Voor oude mensen heeft de maart venijn in haar staart. "
Ook in Frankrijk kent men dat gevaar en daar zegt een weerspreuk het als volgt :
" En mars vieillard, le froid évite, le mort te guette, ta vie s' éfritte. "
Daarom dat de ouderlingen in het land van Waas op de vooravond van maart aan de achterdeur een stoel plaatsten, maar dat vertelde ik u al op 28 februari dacht ik. In Merchtem, dat is in Vlaams-Brabant en vlak in mijn buurt, daar pleegde men 't volgende te zeggen : " Welkom mieet, mou trekt maa nie mee me a stieet. Blijkbaar zat de schrik voor maart er vroeger wel diep in ! Morgen is het uitkijken naar Sint-Adrianus en het geschenk dat deze brave man voor ons gaat meebrengen ! Hij komt ons op 5 maart bezoeken en ik zou zeggen, begin al maar wat schrik te krijgen !!! Morgen vertel ik er alles over. Tot dan ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
3 Maart 2007 begon met storm en regen die gelukkig in de namiddag wat temperde en kalmer werd. Onder een bewolkte hemel steeg het kwik toen tot een maximum van 10,5° en dat werd om 16u03 opgetekend. - In de voormiddag, om precies te zijn om 9u39, schreef men die dag 5,5° op als minimum temperatuur. De warmste 3de maart sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1930 met 18,9° ! - De koudste 3de maart ooit kwam in 1890 voor met min 11,1° !
Dat maarte verweten wordt van een vuile taarte te zijn konden we hier gisteren al lezen. Vandaag komt ons een weerspreuk vertellen waar het venijn verscholen zit :
" De grille maand maart, heeft venijn in hare staart. "
Of.......
" Het eynde van de Meert, zal roeren zynen steert. "
Opletten dus, en vooral naar het achterste van meert kijken, we zijn verwittigd ! ! ! Gisteren beloofde ik u van vandaag een zeer oud, en erg mooi rijmpje mee te brengen dat men bijna nooit meer te horen krijgt en dat vooral in 't Gentse zeer goed gekend was. Dat gaat als volgt :
" Maarte, Maarte, die bakt taarten, van water en van wind, den bakker wel gezind, en valt maar stil, en valt maar stil, al in april, en kan het niet gedijen, tons wacht hij tot in meië. "
Geef toe dat dit enig mooi gezegd is ! Hier vlak onder pik ik in op dit rijmpje en vertel ik er nog een ietsje meer over, ga eens kijken zou ik zo zeggen. Morgen laat ik de weerspreuken aan 't woord met een boodschap voor de oude lieden, ik zou zeggen mis die boodschap niet !!!!!! Bedankt voor u bezoek, ik beloof u van morgen weer op post te zijn !
Men zou geneigd zijn van te denken dat het alleen maar ter wille van het rijm is dat maart taart bakt, maar niets is minder waar. Op een zeer oud santje-wale : de jaargetijden en de maanden , wordt maart voorgesteld als een wijveke met een kapmantelke, dat met een koekepaal voor een oven staat, waaruit de vlammen slaan; nevens haar staan grote smakelijke koeken opgestapeld, en de rijmtekst zegt daarop :
Pas maar op, mijn liefste kind,
t Zijn koeken van hagel en wind !
In de oude volksverhalen van Gustaaf Vigoureux, dat was een Volksschrijver die leefde van 1892 tot 1948, wordt wel eens gewaagd van een maartkoek, waarvan het deeg uit hagelstenen gekneed werd door de duivelsmaarte of meid van de duivel. Al wie van die koek at, kon in de zwaarste slagregen niet nat worden, hij moest echter oppassen van nooit met zijn gezicht vlak in de noordenwind te staan, want dan vloog hij hoog de lucht in, en kwam nimmer meer op de aarde terecht.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
2 Maart 2007 was een fijne zonnige dag waar het kwik om 16u20 gestegen was tot een maximale hoogte van 12,1° ! - 's Morgens om 7u27 schreef men die dag 4,9° op als minimum temperatuur ! De warmste 2de maart sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1928 met 18,2°. - De koudste 2de maart ooit kwam in 1890 voor met min 9,5° !
Maart heeft van oudsher en in alle almanakken een slechte naam en faam. Er is voorzeker geen maand welke meer op hare donder krijgt door middel van gezegden en spreuken als "meerte". Men beschuldigt haar van heel wat kwade streken. Naargelang deze maand voorbij schuift, verneemt u daar uiteraard wel alles over. Vandaag wil ik beginnen met een spreuk die vooral in 't Gentse voorkomt en die zegt :
" Maarte speelt altijd in de duvel zijn kaarte."
Sneeuwbuien, hagelbuien, regen en wind wisselen elkander af en ze zijn zowat de eigenschappen van deze maand zegt maar. Volgende weerspreuk vertelt het ons zo :
" Sneeuw en hagel, regen en wind, daarvan is de maart een vrind. "
Ik denk niet dat hier nog enige commentaar bij hoort, we weten op de eerste dag van deze maand al direct wat er ons te wachten staat. Om af te ronden voor vandaag geef ik u nog een weerspreuk mee die deze maand alleen maar komt uitschelden :
" Maarte, Maarte, Vuile taarte. "
Je moet toch maar durven he ? Morgen ben ik er terug met een een heel oud rijmke dat we jammer genoeg niet, of bijna niet meer horen. Uiteraard breng ik dan ook weer een weerspreuk voor u mee, en......vertel ik u nog wat in een apart stukje over Maarte en zijn taarte ! ! ! Die hier morgen terug komt lezen, zal daar zeker geen spijt van hebben. Tot morgen dan maar ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
1 Maart 2007 was een zonnige, maar wel wat winderige dag met een maximum temperatuur van 11,8° en die werd om 13u56 waargenomen. 's Morgens om 7u18 noteerde men die dag de minimum temperatuur en die liet 8,3° opschrijven. De warmste 1ste maart sinds de waarnemingen van Ukkel was deze van 1959 met 18,4° ! - De koudste 1ste maart ooit kwam in 1888 voor met min 10,9° !
Morgen duwen we de deur van maart open en al direct staat er ons een weerheilige op te wachten. Wel schijnt deze brave man niet zo braaf te zijn als dat we dat van hem zouden verwachten want vooral in het Gentse hoort men 't volgende :
" Sint - Albijn, verandert suiker in azijn. "
Dit wil niets anders zeggen dan dat het weer plots kan omslaan en dat is helemaal niet vreemd aan maart, daar horen we straks (binnen enkele dagen) nog wel meer over ! Wel moeten we vanaf heden tevreden zijn dat de winter voorbij is zegt maar en een weerspreuk komt ons dat op een zeer mooie manier vertellen, leest u maar :
" Als 't weder is van goede zin, trekt nu de kou zijn steertje in, en 's morgens reeds de eerste meert, zegt men : Welkom ! aan de kwiksteert. "
Als dat niet mooi gezegd is !!! Morgen gaan we eens kijken wat maart zelve ons te bieden heeft, en ik kan u nu al verklappen dat dit heel wat is ! Tot morgen ?
Maart was gedurende vele eeuwen de eerste maand van het jaar, ook bij de Romeinen, welke haar Martius noemden naar de oorlogsgod Mars. Pas toen Numa de maanden januari en februari in de kalender bracht, bekwam ze de derde plaats. Thormaand heette zij in de noordelijke Germaanse landen, naar Thor, de oorlogsgod der Germanen.
Eigenlijk verbeeldt Mars zowel als Thor, de natuurkracht. Deze namen zijn niet zo kwaad gevonden, want in deze maand begint de lente, de winterkoude wordt verslagen in de strijd tussen de warmte welke komt en de koude welke blijven wil.
In oude Vlaamse documenten uit de middeleeuwen droeg ze reeds de naam van Maerte en Meerte. Ook hoort men nog dorremaand, waarschijnlijk de verbasterde vorm van Thor. Toch willen sommigen die naam in verband brengen met de dorheid van de natuur in deze tijd. Ze heeft hoe dan ook de naam van lentemaand behouden, een benaming welke Karel De Grote haar gaf : Lenzin- of Lengizinmanoth. De letter g in het woord lengizin heeft aanleiding gegeven tot de verklaring van t woord lente als een in betekenis met lengte, t geen te meer geloofwaardig scheen, omdat thans de dagen gaan langer worden dan de nachten.
Ik was den krijgsgod Mars voor desen toegewyd,
omdat sig t krygsvolk nu weer wapend tot den stryd
om vroeg te veld den boer en vyanden te plaegen,
t is goed voor die het doet, maer quaed voor die het draegen.
29 Februari 2004, want vandaag moet ik 4 jaar terug gaan, was een licht bewolkte dag met een maximum temperatuur van 4,3° en die werd toen om 14u45 waargernomen. - 's Nachts om 1u07 noteerde men toen de minimum temperatuur en die liet min 5,1° opschrijven ! 29 februari 2004 was een zondag en de dag voordien, 28 februari dus was een dag met hevige sneeuwbuien die ons een dik wit tapijt bezorgde ! De warmste 29ste februari sinds de waarnemingen van Ukkel was deze van 1960 met precies 20° ! - De koudste 29ste februari ooit kwam in 1888 voor met min 10,1° !
Vandaag kunnen we de balans van februari opmaken en ik laat dat ieder voor zich doen ! Wel geef ik u vandaag nog twee weerspreuken mee die ons vertellen welke de gevolgen zijn mocht het...... deze maand niet gesneeuwd hebben, of mocht het deze maand al lente geweest zijn :
" Als het in februari niet sneeuwt, weet dan dat je later in de zomer van hitte geeuwt. "
OF.........
" In februari al de lente, dat geeft broden zonder krenten. "
Morgen maken we kennis met maart, wat vliegt de tijd toch vlug !!! Bedankt omdat u hier was, ik zal er morgen zeker zijn, u toch ook ?
Vroeger jaren op de laatste dag van februari ! ! !
Vroeger nu heel lang geleden, plachten de jongelingen, meisjes en jongens, in de Kempen vooraleer slapen te gaan in het veld te lopen en te roepen :
Red,red
Brengt raad, raad
Zo dachten ze om in hun dromen het beeld hunner toekomende te zien. In het Waasland zouden de ouderlingen nooit zijn slapen gegaan zonder aan de achterdeur voor de Maart een stoel te zetten om er de Maart te laten op rusten. De reden ? Om binst de maand niet te sterven.
s Morgens bij het opstaan maakten ze een kruis met wijwater en zegden : Elk een goeden dag. Wellekom Meert dat gij mij niet weg en zeert, en tot ten naasten jaren, als t God belieft, Meert. Dan zet ik u weer een stoel om op te rusten. Wat vierde het wangeloof vroeger jaren toch hoogtij ! Klein Warreke, die dat verhaal ook kende, dacht bij zichzelf : kom ik door t maartje, dan leef ik nog een jaartje, en hij stierf op 1 april.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
28 Februari 2007 was een dag met wind, met een bui, met wat zon en met bewolking, voor ieders wat wils dus ! De maximum temperatuur bedroeg 12,9° en die werd om 13u31 waargenomen. De minimum temperatuur werd 's morgens om 8u 39 opgeschreven en die bedroeg 8,9° ! De warmste 28ste februari sinds de waarnemingen van Ukkel in 1832 was deze van 1960 met 19,9°, van een lentetemperatuur gesproken ! De koudste 28ste februari ooit kwam in 1929 voor met min 11,8° !
Morgen krijgen we het bezoek van Sint-Romanus, meteen de laatste weerheilige van deze maand, en morgen zou het een mooie en helder klare dag moeten zijn. Het waarom vertelt ons de volgende weerspreuk :
" Sint-Romanus hel en klaar, wijst ons op een vruchtbaar jaar. "
Mijn werk voor vandaag zit er op, morgen breng ik u de laatste weerspreuk voor deze maand, en overmorgen blikken we al vooruit naar maart. Morgen vertel ik u ook nog een oude gewoonte die vroeger jaren plaats vond op de laatste dag van februari !!! Ik zal er zeker zijn, u komt toch ook ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
27 Februari 2007 was andermaal een bewolkte regendag waar men tot 19u33 moest wachten om de maximum temperatuur te kunnen noteren en die bedroeg 11,7°. - 's Nacht om 3u48 schreef men de minimum temperatuur van die dag op en die bedroeg 3,3° ! De warmste 27ste februari sinds de waarnemingen van Ukkel was deze van 1959 met 18,4° ! - De koudste 27ste februari ooit kwam in, jawel, 1956 voor met min 11,2° !
We gaan weeral stilaan naar het einde van februari toe, dus ook stilaan naar de laatste weerspreuken voor deze maand. Mist hebben we in feiten niet gezien en dat is voor de boeren geen al te best teken want :
" Februari mist, hooi in de kist. "
Ik vrees er een beetje voor dat die kist niet gevuld zal raken. Een koude februari kunnen we deze maand niet echt noemen en of dit een goed teken is ?????
" Koude februari, hete augusti. "
Of het in augustus heet zal worden is ook weer zeer de vraag ! Gisteren vroeg ik u hoe het kwam dat de boeren in februari het minste klagen, wel dan hebben ze ook maar 28 en uitzonderlijk eens 29 dagen om dat te doen ! Morgen kijken we uit naar de komst van Sint-Romanus die ons overmorgen een bezoek brengt en die dag zou heel helder en klaar moeten zijn. Het waarom laat ik morgen door een weerspreuk vertellen, tot dan ?
