Het weer van de dag VOLKSHEILGE - OUDE VOLKSGEBRUIKEN-
04-02-2009
Vandaag is het de feestdag van Sinte-Veronika !
Vandaag is het de feestdag van Sinte-Veronika en dat is niet direct een weerheilige en toch heeft ze iets met de natuur te maken. In Vlaanderen gelooft men dat het vandaag de ideale dag is om bomen te verplanten of te planten en een oud gezegde vertelt ons :
" Op Sint - Veroontje verplant uw boompje. "
Dus al diegene die zo'n werkje gepland hebben, aan de slag zou ik zo zeggen ! Wacht niet tot morgen met wat je vandaag kunt doen. Ik hou het kort vandaag en ik ga al eens kijken wat Sint-Agata voor ons in haar mandje heeft liggen en daar hoop ik u morgen dan weer alles over te vertellen, tot dan ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
4 Februari 2008 was een licht bewolkte dag die 's morgens begon met regen maar na de middag werd het droog en klom het kwik tot maximum 9,2° en dat gebeurde om 14u24. 's Avonds om 22u40 om precies te zijn werd de minimum temperatuur waargenomen en die liet 4,7° noteren. De warmste 4de februari sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 2004 met 16,7°. - De koudste 4de februari ooit kwam in 1917 voor met min 15,8° !
Wie Sint-Blasius is of was dat kan u lager in een apart hoofdstukje lezen, maar de volksetymologie brengt de naam Blasius tot blazen. Wanneer het rond deze dag waait dan zei men vroeger jaren " Blasius blaast" en omstreeks deze tijd kan het geweldig waaien en zo is de volgende weerspreuk wellicht ontstaan :
" Blasius op, Blasius nere, blaast hij nog, ik blaze were. "
Gaat deze dag gepaard met wind en regen dan wordt er gezegd :
" Sinter Blasius wind en wazius. "
Wazius staat hier voor water. Sint-Blasius met wind en regen gaf aanleiding dat deze dag een lotsdag werd. Is er wind alleen dan blijft hij acht dagen heersen; is er wind vergezeld van regen, dan duurt het zeven weken :
" Als 't vandaag regent en waait, zeven weken lang wind en watermolen draait. "
Typisch wordt in de volgende spreuk verklaard dat na 3 februari de koude afneemt, en namelijk door de vergelijking van de koude als man (sterk) en als vrouw (zacht) :
" Blazius is een koud manneke en Aplonia (9 febr) een koud vrouwke. "
Mijn dagtaak zit er weeral op, bedankt omdat u weer hier was, ik hoop er morgen ook weer terug te zijn, en u ? U komt toch ook weer mag ik hopen ?
int-Blasius was bisschop van Sebaste en werd onthoofd nadat hij verschillende folteringen had ondergaan. Deze heilige is in onze streken zeer goed gekend en hij wordt gediend tegen allerlei kwalen.Zijn naam alleen al was voldoende om hem tegen de winden, blaas- en maagpijnen te dienen. Sint-Blasius werd gegeseld en ontveld en om die reden dient men hem tegen de velziekten. Omdat hij op het water wandelde is hij de patroon tegen de waterzucht. Hij stierf samen met twee kinderen en zeven godvruchtige vrouwen, daarom wordt hij aanroepen tegen de kinderziekten. Hij werd onthoofd en daarom gediend tegen de hoofdpijn. Op zijn feestdag wijdt men kaarsen tegen de keelziekten omdat hij een kind genas dat een visgraat had ingeslikt. Men plaatste (of plaatst) twee kaarsen kruisgewijs onder de kin van de zieke en bidt : Door de voorspoed van de H. Blasius, bisschop en martelaar, bevrijde u God van keelziekte en alle andere kwalen, in de naam des Vaders enz. In Beersel (Prov Antw.) werd (wordt) hij aanroepen tegen de kinkhoest en de zweren. Vele Vlamingen gingen vroeger naar Ogy in Henegouwen. Daar gingen ze de H. Blasius dienen tegen de oogziekten en bijzonder tegen de bloem, waarvoor ze een zakje tarwebloem offerde. Ze gingen (gaan?) dan driemaal rond de kerk en putten water uit de Sint-Blasiusbron. In Jette bij Brussel bezit de kerk een arm van de heilige, daar kwamen (komen?) de moeders op deze dag met hun kinderen de reliek vereren tegen de kinkhoest. Ik wil hier tot slot nog aan toevoegen dat hij ook nog de schutspatroon was tegen brandwonden in de 2de graad.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
3 Februari 2008 was een redelijk mooie dag met een lichte bewolking en een maximum temperatuur van 7,9° die om 15u44 waargenomen werd. 's Morgens om 8u16 noteerde men de minimum temperatuur voor deze dag en die bedroeg 0,6°. De warmste 3de februari sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 2004 met 15,5°. - De koudste 3de februari ooit kwam in 1917 voor met min 16,3° !
Vandaag vieren men het feest van O.L.Vrouw-Lichtmis
Gisteren beloofde ik u om vandaag nog enkele weerspreuken mee te brengen rond Lichtmis en ik wil graag beginnen met een weerspreuk die vooral in het Hageland zeer gekend is en 't is nog een erg mooie ook :
" Als te Lichtmis de keerskens door de sneeuw gaan, gaan de koeikens vroeg naar de wei. "
Ik denk niet dat hier meer uitleg bij nodig is, en wat gedacht van deze :
" Hebt voor 't weder goede moed, als 't op Lichtmis stormt en woedt. "
Vandaag zou het volgens de volgende weerspreuk moeten sneeuwen en stormen en dat in ruil voor een goede lente, deal zou ik zeggen :
" Als 't op Lichtmis stormt en als de sneeuw komt vallen, dan wacht de tijd niet lang om 't lentelied te schallen. "
In de Kempen weet men dan weer dit :
" Te Lichtmis heeft de dorser het wannen uitgewonnen en de spinster het haspelen."
Wannen is niets anders dan het kaf zuiveren De dagen lengen 's morgens en 's avonds met een uur en vandaar dat men pleegt te zeggen :
" Met Lichtmis een paar, dan wordt men het gewaar. "
En wat het lengen van de dagen betreft, vroeger zei men vaak rond deze tijd," op Lichtmis heeft men geen licht meer nodig om in de schuur te werken. " In Vlaanderen wordt O.L.Vrouw-Lichtmis beschouwd als half weg van oogst tot oogst en daar hoort men al wel eens zeggen :
" 't Is half teer voor mensen en beesten. "
En dat betekend dat men nog de helft van de oogst moet bezitten om rond te komen. Zo, genoeg voor vandaag en genoeg voor wat Lichtmis betreft. Ik ga mijn voetjes onder tafel steken en genieten van een lekkere pannekoek !!! Morgen is Sint-Blasius is gast en wat die voor ons petto heeft, wel dat leest u morgen dan weer wel. Tot morgen, u komt toch ook weer ?
De gewijde kaars werd vroeger bij ons volk echt in eer gehouden, geen enkel huis, of het bezat een gewijde kaars. Die kaars werd dan bij verschillende omstandigheden ontstoken. Bijvoorbeeld wanneer er iemand berecht moest worden of op sterven lag dan gaf men hem of haar die brandende kaars in de handen, om het licht van het Geloof te bedieden dat de zieke of stervende moest verlichten. Men ontstak die kaars ook als er iemand gestorven was, eer men de dode in de kist legde, liet men enkele druppels van de brandende kaars in de kist vallen, alsook enige druppels wijwater.Ook als het donderde bijvoorbeeld, dan sproeide men gewijd water in huis en ontstak men de kaars. Heel het huisgezin las dan het Sint Jans Evangelie of de huiszegen. De huiszegen dat was een prent waarop een algemeen gebed stond afgedrukt rond het beeld van Christus, stervende aan het kruis. Betrok men vroeger een nieuw huis, dan was het de gewoonte dat men de eerste dag wanneermen er ging wonen, in de vier hoeken enige druppels van de kaars liet vallen.Ook de landman liet vroeger enige druppels van de kaars in het midden en op de vier hoeken van de hoop zaaigraan vallen alvorens te zaaien.
Op deze dag vierde de kaarsgieters hun mesdag. En wanneer vroeger enkele kaarsen als verlichting dienden, gaven de kaarsverkopers een versierde kaars aan hun klanten. Helaas is Lichtmis niet dat volksfeest meer van weleer. Ik wil dit stukje over Lichtmis graag afronden met een erg mooie en zeer oude spreuk, en die gaat als volgt :
“ Op Lichtmis is geen vrouwke zo arm,
Of zij maakt haar panneke warm. “
Vroeger werd er op deze dag in zowat ieder huis pannenkoeken gebakken, vandaar dat men vroeger zei : “ ’t IsO.L.Vrouw schud-de-panne. “En mocht u deze oude traditie toch nog een beetje in ere houden, laat u de pannenkoeken dan maar smaken, ik zal er vandaag zeker eten !
Tot slot nog dit, vroeger was het tussen Kerstmis en Lichtmis toegelaten om de zaterdag vlees te eten. Zo noemde men die zaterdagen “Vette Zaterdagen”. Het volk zegde toen dat het geschiedde als herinnering aan de bevalling van O.L.Vrouw die evenals al de andere vrouwen, gedurende de weken die op een bevalling volgde, meer voedsel nodig had. Ook toen hadden ze er blijkbaar al wat op gevonden.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
2 Februari 2008 was een bewolkte dag waar de zon haar heel even liet zien. Om 15u15 werd de maximum temperatuur waargenomen en die bedroeg 6,6°. 's Morgens om 8u33 noteerde men toen 1° als zijnde de minimum temperatuur voor deze dag. De warmste 2de februari sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 2002 met 15,4°. - De koudste 2de februari ooit kwam in 1855 voor met min 17,4° !
Vandaag wil ik beginnen met een erg oude weerspreuk die door niemand minder dan Guido Gezelle in een mooi rijmpje werd gegoten :
" Maria, zo zij haar kerkgang doet bij helder weer en zonneschijn, nog vriezen zal 't en kouder dan te voren zijn. "
En inderdaad, als O.L.Vrouw-Lichtmis reeds warme zonneschijn zou geven, denk dan vooral niet dat de winter al voorbij is !!! De volgende weerspreuk komt dat beamen :
" Schijnt de zon met Lichtmis hel, komt vaak vorst nog streng en fel. "
Dooi op deze dag mag ons al evenmin doen geloven dat het met de winter afgelopen is en in Gent weet men :
" Dooi op Lichtmisse, spaart noch vier noch kisse."
Vier staat hier voor vuur, terwijl "kisse" in Gent een kaars is ! En mocht u reeds een leeuwerik horen weet dan dat :
" Vóór Lichtmis leeuwerikenzang en duurt niet lang. "
En wat u zeker ook moet weten is 't volgende ;
" Als Lichtmis komt met blommen, zal Pasen met sneeuw en ijs kommen. "
En........
" Geeft Lichtmis klaverblad, pasen dekt met sneeuw het pad. "
In Vlaanderen zegt of meent men 't volgende te weten :
" Als de zon door de lichtmiskeersen schijnt, is de winter met zes weken verlengd. "
Maar wat wanneer we met Lichtmis de zon niet te zien krijgen ?
" Lichtmis donker en grijs, is de boeren hunne eis. "
Of nog ietsje anders :
" Lichtmis donker, met regen en slijk, maakt de boeren rijk. "
Rond Lichtmis zijn de weerspreuk niet te tellen, ik ga u nog een laatste meegeven voor vandaag :
" Als 't met Lichtmis waait en stormt, is de lente dra gevormd; maar blijft het weder klaar en hel, dan komt het voorjaar niet zo snel. "
Morgen gaat de metsers hun een oog open wat niet anders wil zeggen dat de dagen al goed beginnen te lengen. En laat de zon morgen voor die ene keer dan maar eens niet schijnen !!!!!!!!! Genoeg voor vandaag, bedankt omdat u hier was, en ik hoop hier morgen weer terug te zijn met nog enkele weerspreuken die betrekking hebben op Lichtmis ! U komt toch ook weer ?
l in de 4de eeuw werd deze feestdag in Jeruzalem gevierd met een processie maar men wil dat dit feest in 544 te Constantinopel werd ingevoerd. Toen ter gelegenheid van de pest die er duizenden slachtoffers maakte. Volgens sommige schrijvers zou dit feest het verkerstenen zijn van de heidense Lupercale, wanneer de heidenen met fakkels door de straten liepen. Het was Paus Gelagius die in het jaar 404, te Rome het feest ter ere van Maria’s zuivering instelde, evenals de processie met de kaarsen die voor de goddelijke dienst gewijd waren.
Maar niets beter dan het licht kon de woorden van de kerk aan het volk verklaren : Lumen ad revelationem gentium; het licht aan het volk gebracht door Maria die de Zaligmaker op de wereld bracht. Dit is waarschijnlijk wel de reden waarom de hogescholen dit feest zo glansrijk vieren (of vierde). Te Leuven bijvoorbeeld is (was) het de gewoonte dat de leraars en studenten op die dag naar de Sint-Pieterskerk gaan om de Sedes Sapientiae te vereren. Heden is het Leuvenistenmesdag.
Al in de 12de eeuw vereerde men naast de Sint-Pieterskerk een klein O.L.Vrouwbeeld dat, volgens de overlevering door de engelen naar daar werd gebracht. Omdat het te klein was om in een processie zichtbaar te zijn voor het volk, liet de magistraat het in 1442 door een groter en prachtiger beeld vervangen, dat vereerd werd onder de naam van Sedes Sapientiae, Stoel van Wijsheid. Bij alle ongelukken nam het volk toen zijn toevlucht tot Maria.Zo gebeurde het ook in 1635 toen de Franse en de Hollandse legers voor de stad lagen, dat, dankzij de gebeden vóór het beeld gestort, de stad veilig bleef. Van toen eerde men het beeld ook onder de naam van O.L.Vrouw van belegering, en vierde men jaarlijks de gedachtenis van die weldaad
Naar het oude gebruik komen de nieuw bevorderde Dokters in de Godgeleerdheid zich voor dit beeld toewijden aan Maria, en beloven uit al hun macht de eredienst dan de H. Maagd, Beschermster van de hogeschool, voor te staan.
Te Brussel, in de Sint Nikolaaskerk, draagt O.L.Vrouw van Vrede op die dag een brandende kaars in de hand, en vroeger kwamen de gelovigen nog veel talrijker dan naar gewoonte de heilige Maagd vereren. Morgen breng ik hiervan het vervolg
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
1 Februari 2008 was een bewolkte dag met een maximum temperatuur van 7,3° die 's nachts om 1u02 waargenomen werd. - 's Avonds om 22u10 noteerde men die dag de minimum temperatuur en die bedroeg toen 3,3°. De warmste 1ste februari sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1957 met 14,6°. - De koudste 1ste februari ooit kwam in 1956 voor met min 16° !
De lauwe zuidenwind strijkt in februari soms al eens over de velden en maakt de grond los. Er verschijnt al een ziertje blauw in de lucht en witte wolken drijven, voortgeblazen door de luwe wind. De dagen zijn nu sedert Kerstmis met ongeveer een uur gelengd; met een woord, februari staat duidelijk in het teken van het ontluikende lenteleven en de lengende dagen. Als dat geen mooie vooruitzichten zijn ! Maar...... ik moet u toch waarschuwen want in de volksmond zegt men :
" Februari is de kortste, maar ook de ergste. "
En daarmee beginnen we morgen aan de nummer twee van dit jaar ! Morgen heb ik een enorm grote keuze uit weerspreuken die allemaal om O.L.Vrouw - Lichtmis draaien. Ik beloof u van er de mooiste uit te halen en die breng ik uiteraard allemaal voor u mee. Verder denk ik van u morgen nog iets extra's te vertellen over Lichtmis, reden genoeg om hier morgen weer te komen lezen. Afspraak morgen dan maar ?
Februari ontbrak in de oud-Romeinse kalender van tien maanden. Toen Numa Pompilius het jaar in twaalfmaanden verdeelde, werd februari als laatste geplaatst. Daar is ook de reden te zoeken waarom, op schrikkeljaren, de schrikkeldag juist in deze maand wordt ingevoerd. Daarom noemen we deze maand ook schrikkelmaand. Oorspronkelijk telde februari bij de Romeinen steeds 29 dagen, pas toen de achtste maand van het jaar de naam van keizer Augustus ontving, werd februari een dag ontnomen ten voordele van augustus omdat die maand niet minder dagen mocht tellen dan juli, de maand van keizer Julius !Februari dank haar naam aan “Februa”, de grote reinigheids- en verzoeningsfeesten welke van 11 tot 28 februari plaats hadden. Deze maand heette onder Keizer Karel “ Horunne “ of slijkmaand. Aan het kerkelijk feest van O.L.Vrouw-Lichtmis, dankt zij haar naam van lichtmismaand. Naar het gebruik van het koekenbakken op O.L.Vrouw-Lichtmis betitelt men deze maand ook wel eens met koekenmaand, pannenkoekenmaandof koekenbakkenmaand. Vermits ze de kortste maand van ’t jaar is, noemen wij ze uiteraard het kort ofklein maandeke, en iedereen weet uit ervaring dat ze ook wel de koudste maand kan zijn, die sakkerse sprokkelmaand.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
31 Januari 2008 was een dag met regen, en erger nog, na de middag kon men het een stormweer noemen ! Men moest die dag tot 's avonds 20u16 wachten alvorens men de maximum temperatuur kon noteren en liet toen 6,6° opschrijven ! 's Nachts om 1u47 om precies te zijn werd de minimum temperatuur waargenomen en die bedroeg exact 1° ! De warmste 31ste januari sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1869 met 13,5°. - De koudste 31ste januaria ooit kwam in 1954 voor met min 13° !
Wat vliegt de tijd toch snel, gebruik hem wel ! Dat is een waarheid zo groot als een olifant ! Ik koos vandaag voor twee weerspreuken en die krijgt u voor de prijs van een omdat het de laatste van januari zijn. Een eerste komt ons 't volgende vertellen :
" Vorst met afgaande maan, houdt bijna zeker aan. "
Op 26 januari j.l. hadden we een nieuwe maan, dus...... vandaag is de vorst in 't land, wie weet voor hoelang nog ? We zien wel zei de blinde ! De tweede weerspreuk is erg kort maar zeer kordaat :
" Zoals januari is, zo is juli. "
Of we kunnen zeggen dat januari echt goed was ??? . De maand begon echt schitterend maar dan....????? viel ze letterlijk in 't water zeker ? Om toch nog erg mooi te eindigen, en zo is er toch nog wat hoop op een mooie juli maand ! Morgen hoop ik er weer te zijn en dan breng ik februari al voor u mee ! ! !
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
30 Januari 2008 was een bewolkte dag met laat in de namiddag dan toch nog wat zon. De maximum temperatuur bedroeg toen 6,2° en die werd om 16u46 opgetekend. 's Avonds om 20u40 schreef men 1,4° op als zijnde de minimum temperatuur van deze dag. De warmste 30ste januari sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 2002 met 13,6°. - De koudste 30ste januari ooit kwam in 1895 voor met min 14,9° !
De laatse weerheilige van deze maand is morgen bij ons te gast. De H. Aldegondis van Maubeuge in Frankrijk. Zij was de zuster van de H. Waldetrudis en ze muntte uit door haar zuiverheid. Ten einde aan de liefde van een ontuchtige vorst te ontsnappen, stichtte zij een abdij te Maubeuge en bekwam van God lichamelijke kwellingen; ze kreeg een afgrijselijke kanker die ze verduldig verdroeg en waaraan zij in 680 overleden is. En wat vertelt ons de weerspreuk die rond haar naamfeest ontstaan is ?
" Dooien op Sinte-Aldegonde, vult de kelders met een vloed van zonde. "
Deze weerspreuk is vooral in het Gentse erg goed gekend en men wil er niets anders mee zeggen dan dat de dooi op deze dag te vroeg komt. Vooral in Zwevezele, Deurle en Mespelare werd Sinte-Aldegondis gediend tegen kanker. Vooral te Mespelare werd ze van heinde en verre vereerd en op de beeldekens die men aanplakte ter gelegenheid van het octaaf las men :
Alle die ghebreken van ruppen ofte zweren van cancker ofte vier, en hulpe begheeren, dat hy tot Mespelaer Ste Aldegonde groet, en zoecke deur dezelve genezinghe ende boet.
Tot daar een korte vertelling over onze laatse weerheilige van deze maand. Morgen sluit ik januari af met een laatste weerspreuk en overmorgen begroeten we het kort maandeke alias februari.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
29 Januari 2008 was andermaal een bewolkte dag waar de maximum temperatuur al om ietsje na middernacht opgeschreven werd en die bedroeg toen 6,6°. - 's Avonds om 23u40 om precies te zijn, noteerde men 4,4° als zijnde de minimum temperatuur voor deze dag. De warmste 29ste januari sinds de waarnemingen van Ukkel was deze van 1967 met 14,4°. - De koudste 29ste januari ooit kwam in 1947 voor met min14,5° !
Mist en nevels in januari kunnen we missen als kiespijn want ze voorspellen ons weinig of geen goeds ! Ik heb twee weerspreuken meegebracht die ons dat alleen maar komen bevestigen :
" Als 't in de louwmaand mistig is, wordt de lente heel fris. "
En de volgende weerspreuk zegt ons in feiten ongeveer hetzelfde :
" Nevel in januari ontstaan, brengt een natte lente aan. "
Gelukkig maar zijn we daar deze maand grotendeels van gespaard gebleven, dus....zit de kans er dik in dat we nog eens een behoorlijke mooie lente gaan krijgen, laat het ons hopen ! ! ! Morgen kijk ik uit naar wat de laatste weerheilige van deze maand ons te vertellen heeft. Sinte-Aldegondis komt overmorgen op bezoek, en morgen kan u daar weer alles lezen, tot dan ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
28 Januari 2008 was een bewolkte dag met een maximum temperatuur van 9,2° die om 13u25 waargenomen werd. Om ietsje na middernacht schreef men 6,6° op als zijnde de minimum temperatuur voor deze dag. De warmste 28ste januari sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1949 met 14°. - De koudste 28ste januari ooit kwam in 1848 voor met min14,6° !
