Het weer van de dag VOLKSHEILGE - OUDE VOLKSGEBRUIKEN-
25-03-2006
Het slot van O.L.Vrouw Boodschap
Onze voorouders noemde de dag van vandaag ook wel eens " De Zwaluwdag ". Er wordt algemen aangenomen dat rond deze dag de zwaluwen weerkeren in ons land, en vroeger jaren plachte men ze aan te blazen door een teken dat toen gegeven werd door de torenwachters. In Evergem en Oost-Eeklo zongen de kinderen toen een " zwaluwliedje " en dat klonk als volgt : Over jaar, als ik hier was,'k liet hier haver, 'k liet hier vlas, 'k liet hier nog 'n en havertas, 't is al gepitseld en gevreven; niet een graantje en is er gebleven,'k en heb nu ni......et Een variante van dat liedje was : Als ik over een jaar hier was, zag ik hier graan, vlas, 'k vond hier eenen roggetas,'n en tarwatas, 'n en havertas, waar zijn ze nu gaan......varen ? In Russelede(W-Vl.) is het vandaag kappelletjesdag. Midden de bossen op de Gulikeputten staat(stond?) een O.L.Vrouwkapelleke. De boerenzonen uit de omstrek kwamen er te paard naartoe en reden driemaal rond het kapelleke en lazen vervolgens een kruisgebed. Dat werd toen gedaan tegen de paardenziekten. Vroeger werd er op deze dag ook beweerd dat alles wat men vandaag griffelt, wel zal beklijven. Het is ook daarom dat men zegt : 't IsOnze Lieve Vrouw beklijven. Voor 25 maart vlas zaaien is gevaarlijk zei men vroeger want het zal vervriezen of verbranden. Een volksgezegde noemt deze dag " dag van wonderen" omdat de wereld op deze dag geschapen is. Tot daar wat er rond deze dag zoal allemaal te doen was en verteld werd. Ik ga nu uitkijken naar een eerste zwaluw, en jij ?
Hoe was het weer vandaag nu precies 1 jaar geleden ?
25 Maart 2005 was een tamelijk mooie dag zegt maar waar het kwik opliep tot 17,1° opgetekend om 14u41. De minimum temperatuur bedroeg toen 7,3° genoteerd om 6u28 25 Maart 2004 was een tamelijk zonnige dag waar de maximum 9,5° bedroeg maar waar men toen wel tot 16 uur moest op wachten. De minimum temperatuur werd om 4u14 's ochtends gemeten en dit gaf toen min 1,5° aan. De koudste 25 maart nacht ooit was in 1962 met min 4°, en de warmste 25 maart uit de geschiedenis was in 1953 met 21°
Volgens de moderne weermannen zouden we deze dagen wel eens een donderslag kunnen horen. En mocht dit het geval zijn, dan zegt een weerspreuk 't volgende :
" Donder in maart, is een zegen voor de aard. "
Laat het dus maar eens donderen, of.....juist niet ? Want een andere weerspreuk zegt dan weer :
" Wil maart reeds donder, sneeuw is in mei geen wonder. "
Ja, maak nu maar een keuze he ? Morgen kan je lezen wat Sint - Rupert ons te vertellen heeft die we a.s. maandag op bezoek krijgen. Ook weer zo'n weerheilige die ofwel met goed, zoniet met kwaad nieuws afkomt.
Te Aalst(O-Vl.) viert of vierde men O.L.Vrouw onder de benaming van O.L.Vrouw ter Werf of ten druiven. De oorsprong of de reden daarvan ligt bij de H. Amandus. Toen die het geloof kwam prediken, had hij aan het volk gezegd dat ze altijd in tijden van nood Maria moesten aanroepen. Wanneer in 681 de Dender gans de streek onder water gezet had en de opkomende gemeente dreigde te vernietigen, nam het volk zijn toevlucht tot Maria. En kijk, rustend op enige druiventakken kwam een Mariabeeld, stroomopwaarts gedreven en hield het stil aan de werf. Het werd met veel eerbied opgenomen, aan een boom geplaatst en vereerd. Als bij wonder hield de overstroming op ! Dankbaar richtte het volk een kapel op ter ere van Moeder Gods en sindsdien bleef de verering stand houden. Wanneer vroeger de bedevaarders van Jerezulam en Rome langs de stad Aalst kwamen, werden ze door de leden van de gilde van S. Jacob aan de poorten ingehaald, en onder het gezang van de litaniën van O.L.Vrouw naar de kapel aan de werf gebracht waar men het Te Deum zong. Op andere plaatsen zoals bijvoorbeeld te Deerlijk(W-Vl.) vereren men O.L.Vrouw ter Ruste. In Liedekerke is het O.L.Vrouw ter Muylen. In Hoeilaart is het O.L.Vrouw van Welrieken. In Overijse is het O.L.Vrouw ten Bosch of Jezus eik, het heilgdom dat meest door de inwoners van Brussel werd bezocht. Morgen vertel ik u dan over Zwaluwdag zoals onze voorouders de dag van O.L.Vrouw Boodschap pleegde te noemen.
24 Maart 2005 was een dag in twee delen, in de voormiddag mooi weer, en in de namiddag regen. Het kwik steeg die dag tot 19,9° en dat werd om 13 uur opgetekend. De mimimum temperatuur bedroeg toen 6,8° en die werd om 5u20 genoteerd. 24 Maart 2004 was een bewolkte dag met af en toe een druppel regen. Het werd die dag niet warmer dan 9,6°, genoteerd om 13u15. De minimum temperatuur bedroeg toen min 1,5° opgetekend om 4u15. De koudste nacht uit de geschiedenis op 24 maart was in 2002 met min 5°, en de warmste 24 maart ooit was in 1945 toen het kwik tot 22° steeg.
Hoe weten we wanneer het weer wisselvallig is ? De volgende weerspreuk leert het ons :
" Wees voor wisselvalligheid beducht, als er te veel wind zit in de lucht. "
En hoe weten we nu wanneer er hoog in de lucht te veel wind zit ? Dat is erg simpel, wanneer je bij een heldere lucht, een blauwe hemel zegt maar, de vliegtuigen witte strepen ziet maken en die strepen houden lang stand, wel dan staat het weer voor enkele dagen vast ! Lopen die strepen onmiddellijk uit betekent dit dat er veel wind is, met het gevolg dat het weer ook wisselvallig is ! Morgen geef ik u de weerspreuken rond O.L.Vrouw Boodschap en ook die vertellen ons weer wat over het weer voor de toekomst
Gisteren vertelde ik u hoe de heilgdommen in de 17de eeuw weer hersteld werden, en het volk ze weer kwam bezoeken. Wel van dan af bemerkten we ook de opkomst van de gewijde zaken die van uit de heiligdommen meegebracht werden naar huis. Gewijd water uit de wonderdoende bron, gewijde medaliën die het beeld of de reliek van den heilige geraakt hadden, gewijde broodjes die men te eten gaf aan de zieken, bedevaartvlagskens die men in de stallen ter bescherming van het vee ging hangen.Om zich onder een blijvende bescherming van de heilige te stellen, liet de pelgrim zich inschrijven in het broederschap of gilde. De Franse omwenteling bracht in ons land wederom de bedevaarten in gevaar, doch de godsdienstzin van onze voorouders was diep in het hart geprent, en weldra verrezen de heiligdommen weer op en de toeloop vermeerde langs om meer. Stip ik hier even nog een eigenaardig gebruik aan. Wanneer de mensen van een dorp een heiligdom gingen bezoeken, dan wachten de kinderen hun terugkeer af. In de Kempen bijvoorbeeld, plukten ze bloemen en maakte bij middel van zand kroontjes en hofkens langsheen de steenweg. Wanneer de bedevaarters dan aankwamen, zat ieder kind zich bij zijn kroontje of in het hofke, geknield, de handen samen, het kopje gebogen, net als engeltjes. Bij het voorbijgaan legde de mensen koekjes en centen naast de kroontjes en hofkens. Het volk noemde O.L.Vrouw Boodschap de Kleine Lieve Vrouwdag en dan waren er bedevaarten naar o.a. Aalst, Deerlijk, Liedekerke, Hoeilaart, Waasmunster en Overijse. Morgen vertel ik u nog wat over de viering van O.L.Vrouw te Aalst, en overmorgen komt u te weten hoe men vroeger jaren op, de dag van O.L.Vrouw Boodschap, de zwaluwen welkom heette. Tot morgen dan ?
23 Maart 2005 was een zeer mooie dag met een maximum temperatuur van 20,2° opgetekend om 14u24. De minimum temperatuur bedroeg die dag 7,5° en die werd om 6u47 genoteerd. Om bij de watertanden, is het niet ? 23 Maart 2004 was een licht bewolkte dag maar af en toe daagde er wel een maartse bui op en.....kregen we zelfs een plaatselijk onweer ! Het werd die dag niet warmer dan 10,4°, genoteerd om 13u20 en de minimum temperatuur dook omlaag tot 1,1° gemeten om 6u30
O.L.Vrouw Boodschap wordt pas op 25 maart gevierd maar omdat er rond die dag zoveel te doen en te vertellen valt, wil ik er vanaf vandaag toch al wat over kwijt. Deze feestdag werd in Spanje gedurende de Advent gevierd. In het oosten en te Rome vierde men hem de 25ste maart, tijd gerekend op het Kerstfeest. In ons Vlaamse land wordt (werd) O.L.Vrouw in talrijke gemeenten op een bijzondere wijze vereerd. Talrijk zijn de heiligdommen haar toegewijd. De grote begankenisdagen zijn : O.L.Vrouw Boodschap, O.L.Vrouw Bezoeking, O.L.Vrouw Hemelvaart en O.L.Vrouw Geboorte. Hier past wel het woordje over de bedevaarten in het algemeen. Het bedevaren is een zeer oud gebruik welk tot doel had Rome, het H. Land, S. Jacob van Compostella(Spanje) te bezoeken In de middeleeuwen deden het enige godvruchtige lieden uit zuivere devotie, anderen dan weer ten koste van vreemden die zich niet gemakkelijk konden verplaatsen om ene belofte te volbrengen, nog anderen uit noodwendigheid. Meermaals werd het bezoek van heiligdommen voorgeschreven als boet of straf voor ene misdaad. De Pelgrimlijst van de stad Gent b.v. bevat de naam van 250 steden waar de misdadigers naartoe gezonden werden. De oudste bedevaarders worden voorgesteld met een lange stok. Het schijnt dat hij hol was van binnen en zelfs tot muziektuig dienen kon. Ze hadden ook een teken, wel een ereteken. Wie naar het H. Land ging, bracht een palmtak mee als getuige van zijn reis. De bedevaarder naar Rome droeg sleutels op zijn mantel, deze van S. Jacob van Compostella, hechtte een schelp aan zijn hoed. De oorsprong van de bedevaarten in ons land klimt op tot de 12de eeuw. De 16de eeuw bracht menige in vergetelheid door de bespottingen van de Calvinisten en door het verdwijnen van de beelden, stukgeslagen door de beeldstormers. In de 17de eeuw werden meest al de heiligdommen hersteld en begon het volk ze weerom te bezoeken. Morgen vertel ik hier zeker verder over en dan komen gewijd water en medaliën aan bod. Tot morgen dan ?
22 Maart 2005 kende een droge voormiddag maar wel regen in de namiddag. De temperaturen waren wel erg mild met een maximum van 19,8° genoteerd om 13u06. - De minimum temperatuur bedroeg die dag 8,3° en die werd om 7u46 opgetekend. 22 Maart 2004 was een bewolkte dag met af en toe toch wat zon maar ook met een lichte hagelbui. De maximum temperatuur bedroeg 12,1° om 13u55, en de mimimum temperatuur was 5,1° om 8u25
Terwijl we deze week nog uitkijken naar Onze Lieve Vrouw Boodschap, en alles wat dat ons te bieden heeft, eerst nog een weerspreuk die ons leert hoe men kan weten wanneer het regenen gaat.
" Als de hoenderen kakelen lang en goed, het zal regenen in overvloed. "
Gezien de verplichte ophokplicht vrees ik dat de hoenderen niet zo fel meer zullen kakelen, dus....hoeven we ook niet direct voor veel regen te vrezen ! Of vergis ik mij ?
Vandaag vereren men de H. Benedictus die zich ooit begaf in de eenzaamheid van Subiaco waar hij een klooster stichttte. Later bouwde hij zelfs verschillende kloosters en legde hij de grondsteen van de kloostertucht in het Westen. De H. Benedictus wordt gediend tegen de veeziekten, het steen en de handelingen des duivels. Hij genas immers de keizer H. Henricus van de kwaal die toen het steen genoemd werd. Door een kruisteken te maken over de vergiftigde drank, die hem door zijn vijanden werd aangeboden, brak het glas dat de drank inhield. Daarop zinspelen de woorden : Ipse venena bibas die op de vermaarde en wonderdoende S. Benedictusmedaille staan die de vorm van een kruis heeft.
21 Maart 2005 was een prachtige zonnige lentedag ! Het kwik steeg toen tot 19,7° om 17u10. De laagste temperatuur werd 's ochtands om 5u42 opgetekend en die bedroeg 3,7 ° 21 Maart 2004 was een bewolkte dag met af en toe toch een opklaring maar met fikse hagelbuien van het merk "maartse buien" De maximum temperatuur was 12,5°wat nog altijd hoger is dan de temperatuur van vandaag !
Terwijl het even "windstil" is rond de weerheiligen, kijk ik even naar de weerspreuken met betrekking op deze maand, en die ons weer voor straks misschien beinvloeden ? Zo zegt er een spreuk :
" Zoveel nevels in maart zich vertonen, met zoveel onweer de zomer zal lonen. "
En wat dat betreft zitten we tot vandaag erg goed dacht ik, dus....weinig gedonder tijdens de komende zomer !
Inderdaad de lente staat voor de deur en hoe beleefde onze voorouders die dag ? En wat werd er niet allemaal verkondigd ? Ik probeer er u een korte schets van te geven. Vroege werd beweerd wanneer de wind uit het westen blies, dan zou men een zacht voorjaar krijgen. - Als de spinnewebben zich op de velden vertoonden, dan kwam er pest in de zomer. Als het in de lente met een koele morgen nevelachtig was, en er zich dauw vertoonde boven 't westen, dan zou het die dag regenen. Ging de zon op- of onder met zoele warmte en een duistere lucht, dan zou het regenen of donderen. En zou wisten ze vroeger voor bijna alles wel iets. Het volksvermaak in die tijd dan, dat spitste zich rond deze tijd van 't jaar vooral toe rond den doel of de wip. Het boogschieten vierde toen echt hoogtij. De schuttersgilden die meest in alle dorpen bestonden, hadden St. Sebastiaan of St. Joris tot patroon. Men schoot met een handboog of een kruisboog. Het doelschieten gebeurde in de lengte, naar een plaats waar men het middelpunt, wit of de roos moest treffen. Het wip of gaaichieten gebeurde in de hoogte naar vogels of gaaien, die op een lat gestoken waren. De middenvogel, oppergaai, stond op de spil, dan had je twee zijgaaien en daaronder nog een aantal grote en kleine vogels. Bij het prijsspel koos de overwinnaar, de koning, een koningin. De hovelingen, dat waren diegene die de zijgaaien troffen, een hofdame, en dan trok de stoet rond de gemeente om duchtig op de gezondheid der overwinnaars te drinken. Koning was men voor één jaar, en wie er driemaal de oppervogel schoot werd keizer. Meestal bestond de prijs uit teljoren waarin de eretekens : boog en pijl, alsook de naam van de maatsschappij en het jaartal gebakken waren. Boogschieten gebeurd nog altijd, zij dan wel met veel moderne bogen en meestal binnen. In mijn streek te Opdorp-Buggenhout wordt er nog wel naar een staande-wip geschoten. Daar leeft die oude traditie nog altijd voort.
20 Maart 2005 was een bewolkte dag zonder regen ! Om 15u14 steeg het kwik toen tot 15° terwijl de laagste temperatuur die dag om 7u10 genoteerd werd met 9,3° 20 Maart 2004 was een bewolkte dag met wind en regenbuien ! De maximum temperatuur bedroeg toen 12,7° om 11u30, en de minimum temperatuur bedroeg die dag 8,1° die om 4 uur 's ochtends genoteerd werd.
Inderdaad morgen krijgen we Sint-Benooi op bezoek en dan is alles afhankelijk van de wind zegt maar ! Vanaf morgen ZOU het betere weer er eindelijk kunnen aankomen indien.........
" Met zuiderwind op Sint - Benooi, valt het jaar in een goeie plooi. "
Nu maar duimen voor die zuiderwind want als dit niet zo is, dan staan we er echt niet zo best voor, lees eens......
" Op Sint - Benooi de wind uit 't noord, 't gaat zo zeven weken voort ! "
Met andere woorden :
" Wind uit noord op Sinte - Benuut, ge zijt voor zeven weken gekluut. "
En "gekluut" zijn we nu toch al lang genoeg dacht ik, u gedacht?
Deze feestdag van de heilige voedstervader van Christus wordt in het kerkelijk officie gevierd op 19 maart, en de woensdag na de 2de zondag na Pasen, met de bijzondere titel van de Plechtigheid van de H. Jozef, Patroon van de kerk. Het was de orde van de H. Franciscus die de eredienst eerst verspreidde, later waren de Jezuïten en Carmelieten de grote voortplanters, later nog ijverden de Redemptoristen er voor. De H. Jozef is patroon van België sedert 1679. Hij is tot de beschermer van de H. Kerk uitgeroepen op 8 december 1870. In Elene(O-Vl.) was er een grote begankenis tegen de kwade dromen, zinspelende op de dromen van Jozef, wanneer hem het wonder moederschap van Maria en het gebod van vluchten naar Egypte bekend gemaakt werden. Te Tielrode(O-Vl.) bestaat(bestond?) een ommegang van de VII statiën der Droefheden en Vreugden van de Heilige. Het moet niemand verwonderen dat de H. Jozef als patroon van de timmerlieden gekozen werd, zij vierden hun mesdag met grote maaltijden, zang en spel. Ter ere van de H. Jozef worden (werden?) de zeven Zondagen of Woensdagen die zijn feestdag voorafgaan, gevierd. Morgen vertel ik u over de "lentedag" en het volksvermaak uit lang vervlogen tijden. Tot morgen dan ?
Hoe was het weer vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
19 Maart 2005 was een bewolkte dag zonder zon ! Het kwik steeg toen tot 15,4° om 16u11. De koudste temperatuur van die dag werd om 3u36 opgetekend met 5,1° 19 Maart 2004 was eveneens een bewolkte dag met in de namiddag zelfs regen. De maximum temperatuur bedroeg toen 13,9° om 12u45. De minimum temperatuur werd toen om 6u20 opgetekend en die bedroeg 7,9°
