Het weer van de dag VOLKSHEILGE - OUDE VOLKSGEBRUIKEN-
18-09-2006
Eigen aan de huidige tijd !
Vandaag eens niet direct een echte weerspreuk maar eerder een spreuk die ons vertelt in welke tijd van 't jaar we ons bevinden, en of ze ons dat mooi zegt !
" Komen de pluimen aan het riet, bedenk : het is zomer en geniet. "
En waarom zouden we dat greintje fantasie eens niet gebruiken ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar gelden ?
18 September 2005 was een zonnige dag met een maximum temperatuur van 18,8° die om 16u37 waargenomen werd. De minimum temperatuur lag met 3,1° om 7u36 aan de erg lage kant. 18 September 2004 was een dag waar bewolking en zon elkaar afwisselde. Om 13u40 noteerde men toen de maximum temperatuur en die bedroeg 23,9°. De minimum werd om 6u 37 opgetekend en die wees 14,3° aan. De warmste 18de september ooit kwam in 1989 voor met 27° !
Hoe zijn de weerregels tot ons gekomen ? 't Vervolg
Dat alles had het volk al eeuwen geleden waargenomen, vóór iemand besef had van gebieden van hoge en lage luchtdruk en dergelijk wetenschappelijks fraais meer. Alleen werkte in die tijd de fantasie van de mens nog wat krachtiger dan tegenwoordig, en zocht deze naar een verklaring van dat, wat men onmogelijk verklaren kon. Vandaar dat Sinte-Margriet verantwoordelijk gesteld werd voor de aard van het weer in deze periode van zes weken, en dat de 20ste juli als de kritieke dag in deze werd beschouwd. Moesten we het Sinte-Margriet-geloof in meer moderne, meer wetenschappelijke termen weergeven, dan zouden we dit aldus kunnen doen : zolang boven het vrij verwarmde landmassaal van Europa een gebied van hoge luchtdruk ligt met geringe onderlinge verschillen, terwijl boven de oceaan een depressiegebied ligt, zolang waaien er in West-Europa oostelijke, droge winden. indien eenmaal dit gebied van hoge luchtdruk zich boven het vasteland bevindt, wijzigt zich de toestand niet zo spoedig, omdat het "terrein van aktie" dan te uitgebreid is voor snelle wisselingen. Hoogstens hebben er dan schommelingen plaats, d.w.z. de depressies uit zee dringen nu en dan wat verder oostwaarts door, om zich vervolgens weer terug te trekken. In de randgebieden, waartoe jammer genoeg, ons land ook behoort, wil de toestand dan wel eens tijdelijk omslaan, zodat een korte regenperiode intreedt. Meestal zijn die echter niet van lange duur en wint het "hoog" het weer. Morgen geef ik een tweede voorbeeld, tot dan ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
17 September 2005 was een bewolkte dag waar de zon af en toe heel eventjes kwam piepen. Om 15u15 noteerde men toen 17,4° en dat was meteen ook het warmste ogenblik van die dag. De minimum temperatuur bedroeg 6,8° en die werd om 5u40 opgetekend. 17 Septelmber 2004 was een genietbare nazomerse dag met om 14u46 een maximum temperatuur van 21,6°. De minimum temperatuur werd 's nachts om 3u19 waargenomen en die bedroeg 8,6° De warmste 17de september ooit kwam in 1987 voor met 27° !
Hoe zijn de weerregels tot ons gekomen ? 't Vervolg
In een groot deel van West-Europa vindt men het geloof, dat Sinte-Margriet (20 juli) een kritieke dag is voor ons zomerweer. Er is een tijd geweest, dat de wetenschap smalend op dergelijk volksgeloof neerzag en het zonder meer tot fabeltjes rekende. Tegenover dat bijgeloof plaatste men de nauwkeurige waarneming, de reeks neutrale cijfers, de statistiek bijgehouden over vele jaren, en men was overtuigd daarmede het oude volksgeloof spoedig de kop te zullen indrukken. Toen men echter eenmaal zover was, dat men over kon gaan tot het maken van gevolgtrekkingen, toen deed men een merkwaardige ontdekking, namelijk dat 't volksgeloof in meer dan één geval door de uitkomst van de wetenschappelijke waarnemingen werd bevestigd. Zo is het ook gegaan met Sinte-Margriet. Natuurlijk niet in die zin, als het die dag regent, onze vakantie één regenbui belooft te worden. Maar wel is het een feit, dat te beginnen met de tweede helft van juli, voor West-Europa vaak een regenperiode aanbreekt, die tot ongeveer eind augustus duurt. De meteorologische waarnemingen kunnen ons dit feit verklaren door te wijzen op het gebied van hoge en lage druk, dat in deze tijd van sterke zonbestraling vrij konstant blijft, dat wel ten gevolgen heeft een vrij konstant vochtigheidsgehalte der lucht, zodat het geheel van de ligging van dat "hoog" en "laag" afhangt of wij gelukkig zullen worden gemaakt met warme, droge oostenwinden, of met vochtige westenwinden. Morgen vertel (schrijf) ik verder, tot dan ?
Inderdaad morgen krijgen we Sint-Lambertus op bezoek, en die komt ons vertellen hoe het voorjaar van 2007 zal verlopen :
" Sint-Lambrecht mooi en klaar, brengt een zonnig voorjaar. "
Op zijn naamfeest begint ook de appeloogst en daarom zegt een spreuk :
" Sint - Lambert schudt het fruit. "
En morgen worden ook de spinavonden weer aangevangen :
" Sint - Lambaart, brengt het spinnewiel bij de haard. "
In feiten duidt dit ook wel een beetje op de nakende wintermaanden en dat is dan weer minder prettig, hoewel deze ook hun charme en gezelligheid kunnen hebben.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
16 september 2005 was een dag met een mix van bewolking, wat zon en lichte regen. Merkwaardig aan deze dag was het feit dat men de maximum temperatuur van 17,6° al om 0u17 optekende. De minimum temperatuur bedroeg die dag 11,8° en die werd om 7u53 waargenomen. 16 september 2004 was een tamelijk zonnige dag met een maximum temperatuur van 20,7° en die werd om 16u48 opgetekend. De minimum temperatuur lag om 5u01 met zijn 5,9° al aan de erg lage kant. De warmste 16de september ooit kwam in 1961 voor met 29° !
Hoe zijn de weerregels tot ons gekomen ? - 't Vervolg
Doch behalve dit alles, mogen we zeggen dat over 't algemeen de volkse weerkunde overeenstemt met de wetenschappelijke, op die voorwaarde nochtans, dat aan een bepaalde dag verbonden voorspelling slechts dan gegrond is, als zij niet letterlijk op die dag wordt opgevat, doch beschouwd wordt als een gemiddelde dag van het verschijnsel en ook, dat de duur der voorspelde regen- en vriesperioden niet al te nauw genomen worden. Bij voorbeeld, de voorspelling met betrekking op de H. Margareta(20 juli); de volksmond zegt : " Regent het op die dag, dan regent het zes weken aan een stuk; regent het niet, dan regent het dertig dagen niet. " Het is een feit, dat in de tweede helft van juli vaak een regenperiode aanbreekt. Onze voorouders hebben dat waargenomen en vergenoegden zij zich enkel met het vast te stellen, thans kunnen wij dat wetenschappelijk verklaren. Een artikel verschenen in " De Arnhemsche Courant " van 20 juli 1905 en overgenomen door het " Dagblad van Noord-Brabant " van 22 d.o.v. schrijft over Sinte-Margriet en regen (volksgeloof en wetenschappelijk) het volgende : En dat volgende, wel dat vertel ik morgen dan wel weer, tot dan ?
Een warme september, wie wil zoiets niet ? Maar welke gevolgen kan dit hebben ? Wel twee weerspreuken komen ons dat vertellen en die geef ik nu graag aan u mee.
" Een warme september, een droge oktober"
Heel positief dus ware het niet dat de volgende weerspreuk dan weer roet in ons eten komt strooien.
" Warm in september, koud in december. "
Geef ons misschien toch maar een warme september, die hebben we dan toch gehad, en wat komen zal, wel dat zien we dan wel !
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
15 September 2005 was een bewolkte regendag, zo een dag om spoedig te vergeten zegt maar. De maximum temperatuur bedroeg toen 20,8° en die werd om 13u03 opgetekend. De minimum temperatuur lag om middernacht maar nauwelijk 4 graden lager en bedroeg 16,9° 15 September 2004 was een dag met bewolking, even zon en buien. Om 15u22 noteerde men toen 18,2° als hoogste temperatuur, terwijl men om 7u 36 als minimum temperatuur 11,1° optekende. De warmste 15de september ooit kwam in 1947 voor met 30° !
Hoe zijn de weerregels tot ons gekomen ? 't Vervolg
Er is een tijd geweest dat de moderne weerkundige wetenschap minachtend de neus ophaalde voor de wijze waarop de vorige generaties het weer meenden te kunnen voorspellen. Tot een tijd terug ! Er is dan komen vast te staan dat die manier in feite niet zo mis was. Het zou trouwens dwaas zijn aan de "openluchtmensen" zoals boeren, herders, vissers en schippers, die, dag in, dag uit, met de natuur in aanraking zijn en met het weder moeten afrekenen, alle kennis en waarnemingensvermogen inzake het weer te ontzeggen. Doordat zij geregeld buiten zijn, hebben zij logisch en vanzelfsprekend gelegenheid talrijke waarnemingen te doen. Ik ga zeker niet beweren dat er geen weerspreuken zijn die elkaar tegenspreken, inderdaad, de voorspellingen komen, vergeten wij het niet, van de gewone mens en ieder houdt er zijn eigen theorie en opinie op na. Ook zal het rijmwoord wel eens meer beslissend geweest zijn dan de werkelijke waarneming. Bovendien heeft de fantasie steeds ruim spel gehad bij de waarneming van de natuurverschijnselen en heeft de overlevering van eeuwen ook haar invloed doen gelden. Bij de voorspellingen dat aan regen op een bepaalde dag, een reeks van zeven of veertig dagen aan één stuk, ook zeven weken aan één stuk, zouden verbonden zijn, beseft men gemakkelijk de onwaarschijnlijkheid. We horen ook wel eens " almanak, leugenzak ", vooral als het gaat over het weer en de toekomst. Morgen vertel ik verder, tot dan ?
Terwijl we wachten op de komst van Sint - Lambertus die ons weer een en ander te vertellen heeft, laat ik mijn vrienden de dieren nog eens aan 't woord !
" Trekvogels in septembernacht, zij maken de Kersttijd zacht. "
Ben je 's avonds laat buiten, kijk dan af en toe ook eens omhoog, wie weet zie je dan geen trekvogels ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
14 September 2005 was een bewolkte dag met motregen waar het kwik om 11u28 al zijn hoogste punt met 20,1° bereikt had. De minimum temperatuur bedroeg toen 11,4° en die werd om 1u06 opgetekend. 14 September 2004 was een dag met bewolking, met wat zon en zelfs met een bui ! Om 15u36 noteerde men toen 19,9° als hoogste temperatuur, terwijl men om 4u32 al 11,4° genoteerd had als laagste temperatuur. De warmste 14de september ooit kwam in 1964 voor met 30° !
Hoe zijn de weerregels tot ons gekomen ? - 't Vervolg
De meeste weerspreuken verspreid in ons land, en welke betrekking hebben op de lotsdagen, treffen we ook aan in onze buurlanden. Dit feit laat zich begrijpen : zoals ik gisteren al zei, door de overstelping met almanakken van gans West-Europa; ook door de betrekking tussen de inwoners anderzijds en verder door de Kerk verspreide spreuken in 't Latijn, welke naderhand vertaald werden. Om aan te tonen dat de grondgedachte van een weerspreuk buiten onze grenzen identiek is met de onze, zal ik in de toekomst af en toe eens een spreuk uit onze buurlanden aanhalen. De karakteristiek van de meteorologische meningen is, dat zij zijn van alle tijden en van alle oorden. De meteorologische volkskunde is zeer interessant, want het is zoals ik al beknopt aantoonde, door haar dat de meningen der Ouden bijna onveranderd tot ons zijn gekomen. De vooruitgang der weervoorspellingen hangt niet af, zoals dit het geval is met de meeste wetenschappen, van de ontdekking van instrumenten en van nieuwe metodes, doch vooral van de vergelijking van waarnemingen. Morgen kan u weer een ietsje meer lezen en.....wie weet ontdekken ? Tot dan ?
Met de deur van de herfst reeds op een kier wil ik toch eens kijken of we nog geen tekens kunnen ontdekken van hoe de komende winter zal zijn. En ja, er zijn al aanwijzingen in die richting, zoals het ons bijvoorbeeld volgende weerspreuk zo mooi komt vertellen :
" Is in de herfst het weer lang klaar, vroeg is een strenge winter daar. "
Twee dagen terug ben ik beginnen te vertellen van hoe de weerregels en de weerspreuken tot ons zijn gekomen. Straks leg ik ook uit hoe betrouwbaar weerspreuken wel zijn. U vindt mijn speciaal rubriekje iedere dag onmiddellijk onder het weer van 1 jaar geleden. Dus eventjes naar onder gaan kijken en je bent er zo.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar gelden ,
13 September 2005 was een mooie zonnige dag met een maximum temperatuur van 23,3° om 17u37 waargenomen. De minimum temperatuur lag om 7u28 met 8,8° al naar de lage kant. 13 September 2004 begon bewolkt en ging in de namiddag over in regen. Om 15u01 noteerde men met 21,4° de hoogste temperatuur van de dag. De minimum temperatuur bedroeg toen 13,8° en die werd om 3u49 opgetekend. De warmste 13de september ooit kwam in 1947 voor met 29° !
Hoe zijn de weerregels tot ons gekomen? 't Vervolg 3
De almanak was dus te beschouwen als een tabel of een boek, waarop of waarin benevens andere wetenswaardigheden in verband met de tijd, dag- en maandwijzers voorkwamen. Hij heeft vooral de rijmspreuken verspreid en de almanakmakers schreven ze zeker deftig over uit andere (wetenschappelijke?) bronnen, zoals dit trouwens voor 95% van de inhoud der almanakken het geval was. Zo konden de weerspreuken door het volk ingezien en in het geheugen bewaard worden. in de middeleeuwse volksboeken ten andere, komen reeds verschillende berijmde weerregels voor, die op hun beurt geboren zijn uit oeroude mondelingen overleveringen. Zonder twijfel na de kennismaking met de weerspreuken vermeld in de almanakken, zal de gewone mens, en wel voor het merendeel de landbouwer, zijn waarnemingsvermogen verder gescherpt hebben en met nieuwe bevindingen voor de dag zijn gekomen. Vanaf morgen gaan we dieper in op de weerspreuken, tot dan ?
Ik zou op die vraag onmiddellijk " ja " durven antwoorden waren het dat het morgen vrijdag zou zijn ! ! ! Maar morgen is het woensdag en dus blijft die vraag een groot vraagteken. Lees maar eens wat de volkswijsheid ons te vertellen heeft :
" Zo 13 september op een vrijdag valt, zal de herfst droog zijn. "
Nu maar hopen dat die volkswijsheid zich schromelijk vergist ! ! ! Lager vindt u dagelijks een vervolg rubriekje over hoe de weerregels en weerspreuken tot ons gekomen zijn. Je moet maar eens gaan kijken !
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
12 September 2005 was een bewolkte dag zonder zon. Om 13u56 had het kwik toen zijn hoogste peil bereikt met 20,5°. De minimum temperatuur bedroeg toen amper 4 graden minder dan de maximum, en liet om 5u17 maar liefst 16,6° optekenen. 12 September 2004 was een zonnige maar ook winderige dag. De maximum temperatuur bedroeg 20,6° en die werd om 15u19 waargenomen. De minimum temperatuur bedroeg die dag 12,4° en die werd om 7u33 's morgens vastgesteld. De warmste 12de september ooit kwam in 1959 voor met 30° ! ! !
